Xem phim đúng luật chơi TPP

Nỗi buồn người làm phim

Nhà biên kịch Susannah Grant đã rất vui khi đặt chân tới Việt Nam trong một Liên hoan phim Mỹ tại Việt Nam hồi 2007. Trong cuộc họp báo tại Metropole, bà hào hứng trả lời câu hỏi của báo giới. Nhưng rồi bà chợt nghiêm mặt khi một phóng viên hỏi bà nghĩ gì khi đĩa “lậu” Erin Brockovich- tác phẩm mà bà làm biên kịch- tràn trên thị trường Việt Nam. “Tất nhiên đó là điều đáng buồn rồi. Vấn đề bản quyền rất quan trọng nhất là với một nền điện ảnh còn non trẻ như các bạn. Tôi nghĩ, bản quyền là một trong những vấn đề các bạn nên để tâm giải quyết trước nhất. Ở Mỹ chúng tôi, vấn đề này rất được coi trọng”, bà nói.

Giờ đây, không chỉ là đĩa lậu. Mà thậm chí đĩa lậu cũng lỗi thời ở thị trường Việt Nam. Người ta có thể xem phim lậu trên mạng, không cần mất công đi mua đĩa lậu làm gì. “Tình trạng xem phim lậu là có”, đạo diễn Đặng Nhật Minh nói.

Còn nhớ, trong một buổi nói chuyện về bản quyền phim trong chương trình điện ảnh Gặp gỡ mùa thu tai Đà Nẵng cuối tháng 11 năm ngoái, luật sư Phan Cẩm Tú đã ví bản quyền điện ảnh như một chiếc pizza lớn, mà thường các đạo diễn Việt mới chỉ được phần rất nhỏ. Phần lớn chiếc bánh là doanh thu từ truyền hình, từ chiếu trực tuyến dường như đang bị bỏ lỡ ở Việt Nam. Đạo diễn Charlie Nguyễn khi đó cũng tiết lộ ngoài chiếu rạp, phim của ông cũng chưa từng có thêm nguồn thu nào khác.

Theo một luật sư rất quan tâm đến hiện trạng bản quyền điện ảnh ở Việt Nam, ông Hank Baker, nhiều khi đạo diễn Việt Nam chỉ vui  với thú sáng tạo, thú làm phim. “Nhưng bản quyền điện ảnh lại vô cùng cần cho quá trình sản xuất phim. Bởi đồng tiền bỏ ra và thu về thế nào sẽ là điều nhà đầu tư quan tâm. Họ luôn chú trọng vấn đề bảo vệ bản quyền điện ảnh là vì thế. Tôi sẽ đầu tư vào người nào, thị trường nào thu lại cho tôi nhiều nhất từ đồng tiền tôi bỏ ra”, ông nói. Sau đó, ông cũng nhấn mạnh vào việc Chính phủ Việt Nam đã yêu cầu, dỡ bỏ được một số trang mạng vi phạm bản quyền phim Mỹ sau khi có văn bản đề nghị của những người làm phim.

TPP nghĩa là cần thay đổi

Không sốc như Susannah Grant, đạo diễn Đặng Nhật Minh đã quá quen với việc phim của mình, của người được chiếu trên mạng. “Phim của tôi thì xem trên You Tube miễn phí mà”, ông nói. Những tác phẩm phim của ông, theo Luật bản quyền, vẫn nằm trong thời gian chưa được xem miễn phí.

Chính vì thế, ông Minh ủng hộ việc siết bản quyền khi TPP được ký. “Vào đó, làm nghiêm luật bản quyền với điện ảnh thì có cái lợi cho mình. Không để ăn cắp của nhau nữa. Với các trang phim lậu như thế, không bảo vệ được bản quyền thì các bạn xem, chủ trang phim sẽ phạt. Vào luật chơi nào thì phải tuân theo luật đó. Luật nghiêm khắc hơn, tôi cũng chẳng có ý kiến gì hơn là mình ký vào thì phải tuân thủ. Mình được lợi nhiều chuyện thì phải làm nghiêm”, ông nói.

Hiện tại, theo ý kiến cá nhân của bà Cẩm Tú, TPP còn chưa có văn bản chính thức toàn văn mà mới chỉ có các nguyên tắc chung. Chính vì thế, hiện nay chưa biết những quy định cụ thể của từng hành vi vi phạm bản quyền điện ảnh sẽ ra sao. Chẳng hạn, liệu chúng ta có cần phải ra một luật riêng về việc quy trộm phim hay không, hay chỉ cần áp dụng linh hoạt các điều luật hiện có là đủ. Bản thân các nước cũng nước có nước không điều luật quy định cụ thể này. Và cũng chưa rõ, những vi phạm như vậy đã bị xử lý hình sự chưa.

Đúng như ông Đặng Nhật Minh nói, về nguyên tắc, những cam kết trong TPP đều ảnh hưởng tới cam kết khác. Có nghĩa là nếu chúng ta không thi hành tốt cam kết về việc bảo đảm sở hữu trí tuệ thì chúng ta có thể bị phạt không được xuất nông sản vào Mỹ...

Theo công bố, một trong những điểm chính yếu của hiệp định này là các công ty, tập đoàn nước ngoài và quốc tế sẽ có khả năng mang chính phủ của các quốc gia thành viên ra tòa án đặc biệt của TPP khi các quốc gia này đặt ra các luật lệ, chính sách đi ngược lại với chỉ tiêu của TPP. Tòa án đặc biệt này có toàn quyền bắt chính phủ đền bù không những cho các thiệt hại đã xảy ra, mà còn những mất mát về cơ hội trong tương lai của các tập đoàn, công ty quốc tế.

Điều này sẽ khiến việc tuân thủ luật pháp về sở hữu trí tuệ được nâng cao hơn. Chính phủ các nước, trong đó có Việt Nam cũng sẽ cụ thể hóa và hoạt động theo hướng để các sản phẩm trí tuệ được bảo vệ. “Tôi nghĩ, đầu tiên là cần các trang phim có bản quyền, để người xem vào đó xem phim trả tiền. Họ không nên xem phim lậu nữa”, ông Minh nói.

Có vẻ như điều đạo diễn Đặng Nhật Minh mong đợi sẽ không còn xa, khi một số nhà đầu tư có tiếng đã có sự chuẩn bị cho điều này. “Galaxy đang bắt đầu cung cấp dịch vụ chiếu phim tại nhà thông qua các set-top box, trong tương lai sẽ cung cấp dịch vụ xem phim online qua internet”, bà Dương Cẩm Tú, phụ trách Marketing của hãng phát hành phim Galaxy cho biết.