Vì sao phim hàng chục tỉ không bán nổi vé?

Những ngày qua, dư luận lại được dịp sôi lên vì bộ phim 'Sống cùng lịch sử' dù được rót kinh phí 21 tỉ nhưng khi ra rạp liên tục phải hủy suất chiếu, thậm chí phải về kho sớm vì không bán được vé. Xưa nay các bộ phim được gọi là 'cúng cụ' đa phần đều có chung số phận bi đát như vậy nhưng có lẽ chưa bao giờ rơi vào thảm cảnh như 'Sống cùng lịch sử'.

Nguyên nhân thì có nhiều. Lỗi đầu tiên chính là khâu quảng bá quá kém. Một bộ phim dù là đặt hàng, được nhà nước tài trợ nhưng không được quảng bá rộng rãi, ra rạp theo kiểu chiếu cho có, bán được vé hay không cũng không ai quan tâm vì phim lỗ cũng 'chẳng chết ai'. Chính vì tư duy kiểu 'bao cấp' như vậy mà rất nhiều bộ phim dù được nhà nước rót hàng tỉ, thậm chí hàng chục tỉ đồng như 'Sống cùng lịch sử' đều không đến được khán giả.

Tuy nhiên chuyện quảng bá kém chỉ là một phần, điều quan trọng là 'Sống cùng lịch sử' được làm khô cứng, thiếu hấp dẫn, và không gây được cảm xúc mạnh cho người xem. Phim lịch sử nhưng 'giả' và không chạm đến được tình cảm cũng như lòng tự hào dân tộc, vốn là yếu tố quan trọng để kéo khán giả đến rạp xem phim lịch sử. Đáng tiếc là 'Sống cùng lịch sử' chỉ có duy nhất 1 trường đoạn khiến người xem xúc động lại gần như là thước phim tài liệu được đưa vào cuối phim, khi hai diễn viên chính hòa vào đoàn người đến viếng Đại tướng Võ Nguyên Giáp.

Chính vì không tạo được cảm xúc như vậy, lại cộng với tên phim quá khô cứng nên hiển nhiên khi 'Sống cùng lịch sử' ra rạp khó mà tạo được hiệu ứng truyền miệng và thuyết phục được khán giả bỏ tiền ra mua vé vào xem giữa bao nhiêu lựa chọn hấp dẫn khác ngoài rạp chiếu. 'Cái chết' của 'Sống cùng lịch sử' dường như đã được thấy trước và giống như giọt nước làm tràn ly về niềm tin của khán giả với những bộ phim nặng tính tuyên truyền ngốn hàng tỉ đồng của nhà nước.

Bị ghẻ lạnh ngoài rạp nhưng những ngày qua 'Sống cùng lịch sử' lại làm nóng các mạng xã hội khi thất bại của phim được cả giới trong và ngoài ngành điện ảnh mổ xẻ.

Đã từ rất lâu đề tài điện ảnh, mà cụ thể ở đây là một bộ phim cụ thể được bàn luận sôi nổi và phân tích nhiều chiều như vậy. Lý do chính là bởi 'Sống cùng lịch sử' đã tiêu tốn một số tiền không hề nhỏ từ ngân sách nhưng lại không tạo được hiệu quả gì, ít nhất là ở khía cạnh khán giả.

Khi được hỏi về vấn đề này, nhà văn, nhà biên kịch Phạm Ngọc Tiến đã thẳng thắn phân tích những nguyên nhân dẫn đến thất bại của 'Sống cùng lịch sử'.

"Thứ nhất là tính thời điểm. Nếu phim ra rạp vào dịp 7/5, thời điểm người ta nói nhiều về chiến dịch Điện Biên Phủ và Đại tướng Võ Nguyên Giáp thì chắc chắn sẽ không nhận thất bại thảm hại thế này. Thêm nữa thời điểm này đất nước đang có nhiều biến động, nhất là sau sự kiện dàn khoan và niềm tin của người dân đang có nhiều chuyện cần chấn chỉnh.

Thứ hai là tên phim dở. 'Sống cùng lịch sử' là một cái tên rất tuyên truyền. Nếu đặt 'Chết cùng lịch sử' thì chẳng sao cả, chẳng ai bắt bẻ điều đó và có khi lại hút khán giả. Thêm nữa người ta tối kỵ đưa chữ 'lịch sử' vào tên phim. Chuyện nhà nước tài trợ cho các hãng làm phim 'cúng cụ' đã thành cái nếp từ rất lâu rồi nên là phim tài trợ sao không vượt ra khỏi điều đó, dù chỉ là cái vỏ thôi mà làm cách khác đi? Là người làm điện ảnh, tôi rất chia sẻ với những người cùng nghề. Theo đạo diễn Thanh Vân nói, toàn bộ 21 tỉ không giao hết cho đoàn phim mà bao gồm cả chi phí cho Hãng.

Thứ ba, đó là vấn đề lịch sử. Trong lịch sử Việt Nam hay bất cứ dân tộc nào, trong cuộc phát triển, nhất là mình là cuộc đấu tranh giành độc lập tự do, trải qua mấy cuộc kháng chiến, với một đất nước non trẻ thì sai lầm là tất nhiên như sai lầm của Cải cách ruộng đất, Cải tạo công thương... Điều đó ai cũng hiểu. Nhưng chúng ta không minh bạch với quá khứ. Khi sòng phẳng với quá khứ thì sẽ đoạn tuyệt với sai lầm, nếu không sẽ mãi mãi mắc một món nợ. Phê phán đâu có phải là hạ bệ".

Từ sự thất bại của 'Sống cùng lịch sử', nhà biên kịch Phạm Ngọc Tiến cho rằng các nhà làm phim nên thận trọng hơn khi nhận phim: "Phim có vừa sức mình hay không là có thể tiên lượng được. Giới sáng tác phải tiên lượng được tác phẩm của mình. Nhà văn khi viết là biết tác phẩm của mình hay hay dở, vấn đề là anh có đủ dũng cảm để từ chối nó hay không. Không ai bắt anh cả. Và một điều nữa cần phải phê phán với phim 21 tỉ là nên quy vào đó là sự vô trách nhiệm của hãng phim, của chủ thể phim này. Người sáng tác họ chỉ biết làm xong việc của mình nhưng hãng phim thì phải biết mở chiến dịch PR cho phim chứ không phải làm cho xong chuyện'.

Theo Hạnh Phương