Triển lãm những hình ảnh, hiện vật… về chiến tranh Việt Nam

Chào mừng kỷ niệm 41 năm Ngày giải phóng miền Nam thống nhất đất nước (30/4/1975-30/4/2016); 62 năm Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ (07/5/1954-07/5/2016); 126 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890-19/5/2016), Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam (LSQS) phối hợp với Bảo tàng Đặc công, Bảo tàng Tiền tệ tổ chức triển lãm với chủ đề: “Ký ức chiến tranh”. Đây là những hiện vật đã được Bảo tàng LSQS Việt Nam sưu tầm, tiếp nhận từ 2010 đến 2015. Triển lãm diễn ra từ 26/4 đến hết tháng 5/2016, tại Bảo tàng LSQS Việt Nam, 28A Điện Biên Phủ, Ba Đình, Hà Nội.

Triển lãm trưng bày hơn 400 hình ảnh, hiện vật tiêu biểu được chia làm 4 phần: Việt Nam - Cuộc chiến ác liệt; Những kỷ vật trở về từ phía bên kia; Những kỷ vật sống mãi với thời gian và Khép lại quá khứ, hướng tới tương lai.

Phần 1 của triển lãm giới thiệu đến công chúng bộ ảnh về chiến tranh Việt Nam do Hãng thông tấn AP (Mỹ) trao tặng cho Bảo tàng LSQS Việt Nam. Trong số này, nhiều bức ảnh đã giành giải thưởng Pulitzer – một giải thưởng danh giá của Mỹ. Tiêu biểu là bức ảnh “Nhà sư Thích Quảng Đức tự thiêu để phản đối sự đàn áp của Chính quyền Việt Nam Cộng hòa (1963)” của Malcolm Browne, “Tổng trưởng cảnh sát Việt Nam Cộng hòa Nguyễn Ngọc Loan dùng súng lục bắn vào đầu Nguyễn Văn Lém, người bị tình nghi là Quân giải phóng trên một con phố Sài Gòn trong Tổng tiến công Tết Mậu Thân (1968)” của phóng viên Eddie Adams, “Em bé Napalm - Kim Phúc (1972)” của phóng viên Nick Út…

Những bức ảnh này góp phần phản ánh toàn cảnh cuộc chiến ác liệt ở Việt Nam, giúp cho nhân dân các nước trên thế giới kể cả nhân dân Mỹ hiểu rõ hơn về cuộc chiến tranh phi nghĩa Mỹ đã gây ra ở Việt Nam và cuộc kháng chiến anh dũng của dân tộc Việt Nam để giành thắng lợi trong cuộc chiến.

Phần thứ hai giới thiệu những hình ảnh, hiện vật là kỷ vật của bộ đội ta do cựu chiến binh Mỹ từng tham chiến ở Việt Nam trao trả. Tiêu biểu là Lá cờ Đảng do cựu chiến binh Mỹ Thomas Smith trao lại cho Bảo tàng LSQS Việt Nam. Tại buổi trao tặng lá cờ này, ông xúc động nói: “Người lính Việt Nam không sợ chết và dường như không nghĩ đến cái chết… rất tiếc tôi không có thông tin gì về người giữ lá cờ này nhưng tôi nghĩ anh ấy đã về nhà. Tôi trở thành người tốt hơn nhờ anh ấy…anh thực sự là người bạn vô hình của tôi”.

Cuốn “Nhật ký bằng tranh” của họa sĩ Lê Đức Tuấn sau hơn 40 năm lưu lạc ở nửa bên kia trái đất được trao trả cho chủ nhân của nó qua hành trình đầy khó khăn do thông tin về tác giả quá mơ hồ. Thậm chí, khi tác phẩm này được Bảo tàng LSQS Việt Nam phối hợp với Báo Tiền phong, Nhà Xuất bản Thanh niên xuất bản, vẫn còn 3 bức tranh rời trong tập tranh này chưa được trao trả.

Tại buổi ra mắt cuốn “Nhật ký bằng tranh của họa sĩ Lê Đức Tuấn - Trở về từ phía bên kia” được tổ chức vào ngày 17/9/2010, Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam ông Michael Michalak đã trao bổ sung 3 bức tranh còn thiếu trong cuốn ký họa của Lê Đức Tuấn.

Lá cờ Mặt trận Dân tộc Giải phóng Miền Nam Việt Nam do một cựu binh Mỹ là Patrick Mc Makin từng tham chiến ở Việt Nam từ năm 1969 đến năm 1970 trao lại thông qua Đại tướng Phạm Văn Trà, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Bộ trưởng Bộ Quốc phòng.

Trong thư gửi Đại tướng Phạm Văn Trà, Patrick Mc Makin viết: “Tôi rất vui được gửi trả nó về Việt Nam cho bảo tàng của ngài vì tôi biết nó sẽ được công chúng chiêm ngưỡng và qua đó thấy được những gian khổ của cuộc chiến… Tôi hy vọng, một ngày nào đó, tôi có thể chiêm ngưỡng nó trong bảo tàng”.

Trong chuyến thăm Việt Nam tháng 6/2012, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ Leo Panetta đã trao cho Đại tướng Phùng Quang Thanh một số kỷ vật của liệt sĩ Vũ Đình Đoàn gồm: 1 giấy chứng minh, 1 ảnh, 1 sổ nhật ký và 2 đồng tiền giấy cũ của Ngân hàng Quốc gia Việt Nam mệnh giá 1 đồng và 5 đồng.

Người lưu giữ những kỷ vật này suốt 46 năm là ông Ira Robert Frazure - CCB Mỹ từng tham chiến ở Việt Nam. Trong lúc dọn dẹp chiến trường, cựu chiến binh này đã nhặt được cuốn sổ ghi tên Vũ Đình Đoàn, kèm với cuốn sổ là giấy chứng minh nhân dân, tấm ảnh hai cô gái và đồng tiền cũ.

Sau khi xuất ngũ, Robert Frazure đã mang những kỷ vật ấy về Mỹ với nỗi ám ảnh về cuộc chiến tranh Việt Nam, Robert Frazure đã nhiều lần muốn trả lại những kỷ vật này cho Việt Nam nhưng phải đến khi Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ sang thăm Việt Nam (tháng 6/2012) ước nguyện này của ông mới thực hiện được.

Đặc biệt, cuốn nhật ký của liệt sĩ Nguyễn Văn Nam (quê xã Minh Nghĩa, huyện Nông Cống, tỉnh Thanh Hóa) do Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ Ashton Cater trao cho Đại tướng Phùng Quang Thanh, Bộ trưởng BQP Việt Nam 01/6/2015 (trong chuyến thăm Việt Nam từ ngày 31/5 đến 2/6). Ngày 28/8/2015, Bảo tàng LSQS Việt Nam đã phối hợp với các cơ quan liên quan tổ chức trao lại cuốn nhật ký cho thân nhân gia đình liệt sĩ sau hơn 40 năm năm lưu lạc. Trong buổi lễ nhận lại kỷ vật này, ông Nguyễn Văn Dân (em trai liệt sĩ Nguyễn Văn Nam) không giấu nổi những giọt nước mắt xúc động nói: “sau hơn 40 năm không gặp lại anh, hôm nay, em gặp lại những kỷ vật, tư trang của anh… Tuy anh không còn nữa nhưng em sẽ thay anh mang chúng về với gia đình”.

Nhiều kỷ vật của bộ đội ta do các cựu chiến binh Mỹ tham chiến ở Việt Nam trao trả được trưng bày tại triển lãm này góp phần xoa dịu nỗi đau chiến tranh. Đây cũng là sự tri ân các anh hùng liệt sĩ, những người con đã chiến đấu hy sinh vì Tổ quốc.

Phần ba giới thiệu những hiện vật gắn với những chiến công, những đóng góp, hy sinh… to lớn của quân và dân ta trong suốt 21 năm kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Tiểu biểu là Nhật ký của liệt sĩ Nguyễn Văn Thạc, Thư của liệt sĩ Đặng Thùy Trâm, Thư của liệt sĩ Nguyễn Ngọc Quỳnh, “Quyết tâm thư” của Đại đội súng máy phòng không mang tên Phùng Chí Kiên, Nhật ký của đồng chí Nguyễn Văn Hiên, chiến sĩ Tiểu đoàn K3 Tam Đảo, Cờ đơn vị anh hùng và 143 Huân chương Chiến công giải phóng tặng cho tập thể và các cá nhân Đoàn đặc công 367, sưu tập giấy chứng nhận và huy hiệu dũng sĩ các loại của các chiến sĩ Quân giải phóng miền Nam Việt Nam…

Phần bốn giới thiệu bộ ảnh phản ánh quá trình bình thường hóa và phát triển quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ sau chiến tranh do Hội Việt-Mỹ trao tặng cho Bảo tàng LSQS Việt Nam. Phần này, thể hiện truyền thống hòa hiếu của dân tộc Việt Nam. Trên tinh thần khép lại quá khứ, hướng tới tương lai, Việt Nam và Hoa Kỳ đã có những bước đi quan trọng nhằm tăng cường mối quan hệ giữa hai nước.

Triển lãm “Ký ức chiến tranh” là hoạt động thiết thực chào mừng kỷ niệm 41 năm Ngày giải phóng miền Nam thống nhất đất nước. Triển lãm góp phần tuyên truyền, giáo dục truyền thống vẻ vang của dân tộc Việt Nam, bản chất tốt đẹp của “Bộ đội Cụ Hồ” trên cơ sở đó, động viên, cổ vũ các thế hệ người Việt Nam phát huy tinh thần yêu nước, củng cố ý chí và quyết tâm xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Hà Tùng Long