Thanh Hóa: Di tích Quốc gia có nguy cơ trở thành phế tích

Ly cung nhà Hồ hay còn gọi là cung Bảo Thanh, gắn với tên tuổi của Hồ Quý Ly - một nhân vật lịch sử nối tiếng dưới triều đại nhà Hồ ở nước ta thế kỷ 14. Di tích này nằm trong quần thể Di sản văn hóa thế giới thành nhà Hồ.

Theo sử sách ghi lại, công trình cung Bảo Thanh được Hồ Quý Ly đầu tư xây dựng công phu giống như một thành Thăng Long thu nhỏ để đón vua Trần vào Thanh Hóa, chuẩn bị cho việc xây dựng kinh đô mới là thành Tây Đô (Thành nhà Hồ ngày nay). Những năm tháng này, cung Bảo Thanh trở thành hành dinh chống giặc và nơi đàm luận việc quân cơ của vua tôi nhà Trần.

Khi giặc Minh xâm lược nước ta, Ly cung nhà Hồ bị tàn phá. Năm 1942, Giáo sư Hoàng Xuân Hãn, nhân chuyến đi qua vùng Lèn (Hà Trung) đã phát hiện ra phế tích kiến trúc cũ đổ nát. Đến năm 1979, sau nhiều đợt thám sát, giới khảo học mới tìm ra và khẳng định đây chính là Ly cung nhà Hồ.

Từ đó, trong các năm 1979 - 1985, các nhà khảo cổ đã tiến hành khai quật làm 4 đợt ở Ly cung trên diện tích rộng 600m2. Trong đó, ở kiến trúc hoàng cung đã tìm thấy hàng đá xanh bó móng được gia công thành những khối vuông vức, đầu tiếp giáp có lỗ đổ cá bằng chì, liên kết với nhau thành một khối. Bên ngoài hàng đá xanh bó nền là hàng gạch hoa bó vỉa bao quanh, điểm ngoài kế tiếp có hàng gạch bìa xếp đứng.

Trên nền chính điện còn sót lại những tảng đá như một minh chứng về sự đồ sộ của Ly cung. Phần sân điện có bố cục gần vuông, toàn bộ mặt sân lát bằng loại đá phiến với kích thước khá lớn, có điểm gạch hoa bao xung quanh…

Ngày nay, di tích lịch sử - văn hóa Ly cung nhà Hồ đã trải qua hơn 600 năm với nhiều biến cố thăng trầm của lịch sử. Do điều kiện thiên nhiên khắc nghiệt, cùng với sự tàn phá của con người nên công trình kiến trúc độc đáo này đang dần trở thành một phế tích.

Toàn bộ khu di tích Ly cung nhà Hồ nay chỉ còn lại là một khu đất trống, cây cỏ dại mọc um tùm. Bao nhiêu công trình kiến trúc mang giá trị nghệ thuật cao nơi đây nay chỉ còn lại một miếu thờ được dựng lên sơ sài nằm giữa khu đất trống. Một ngôi nhà thờ được nhân dân trong vùng đóng góp xây dựng cũng chưa được làm hoàn chỉnh.

Quý giá nhất tại khu di tích này có lẽ là tấm bia đá lớn còn sót lại. Được biết, tấm bia lớn này được một văn sĩ đời sau khi đi qua khu di tích này, thấy phong cảnh hữu tình cũng như những giá trị lớn đã cho khắc bia. Tấm bia là bằng chứng, chứng minh những giá trị với nhiều chứng tích lịch sử đã có ở tại đây. Thấy tấm bia bị bỏ mưa nắng xuống cấp, chính quyền địa phương xã Hà Đông đã xây một nhà bia che lại.

Ông Phạm Văn Vĩnh, Chủ tịch UBND xã Hà Đông, cho biết: “Viện khảo cổ học Việt Nam đã nhiều lần vào đây khai quật và tìm thấy nhiều hiện vật có giá trị. Dù di tích không còn nguyên vẹn nhưng vẫn mang ý nghĩa lịch sử to lớn. Năm 1997, Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ VHTT&DL) đã cấp công nhận Ly cung nhà Hồ là khu di tích lịch sử - văn hóa cấp Quốc gia. Tuy nhiên, từ khi công nhận đến nay, di tích lịch sử này chưa được đầu tư xây dựng”.

Cũng theo ông Vĩnh thì nhiều năm nay, chính quyền địa phương đã nhiều lần đề nghị hỗ trợ xây dựng, nhưng vẫn chưa có kế hoạch đầu tư. Địa phương rất mong các cấp, các ngành chức năng quan tâm sớm đầu tư, trùng tu tôn tạo để gìn giữ khu di tích mang ý nghĩa lịch sử quan trọng này.

Bình Minh