Thăm đền thờ Đặng Tất, Đặng Dung mà thấy có lỗi với bậc tiền nhân

Đặng Tất, Đặng Dung (Tùng Lộc - Can Lộc) là hai cha con, hai nhân vật nổi tiếng trong lịch sử chống ngoại xâm của nước nhà. Đầu thế kỷ XV (1407) khi nhà Minh diệt nhà Hồ, đặt ách cai trị lên nước Đại Việt, cha con Đặng Tất, Đặng Dung đã dấy binh từ Hóa Châu (Bình - Trị - Thiên ngày nay) tôn phù Giản Định Đế (Trần Ngỗi) rồi Trùng Quang Đế (Trần Quý Khoáng) lập nên thời Hậu Trần để chống nô dịch ngoại bang.

Lịch sử ghi lại hành trạng chiến công và việc hai cha con Đặng Tất, Đặng Dung xả thân vì nạn nước khi mưu sự bất thành. Riêng Đặng Dung đi vào lịch sử như là bậc trung thần nghĩa sỹ hàng đầu. Bởi việc cuộc đời ông gắn với chiến trận Bô Cô, Già Cảng đánh giặc Minh Trương Phụ. Lúc tuẫn tiết Đặng Dung còn để lại bài thơ "Cảm hoài" nổi tiếng mà người đời cho là "Phi hào kiệt bất năng", nghĩa là không phải người anh hùng thì không làm nổi.

Để ghi nhận công lao to lớn của tiền nhân trong sự nghiệp kháng chiến chống xâm lược, người đời đã dựng đền thờ Đặng Tất, Đặng Dung trên quê hương xã Tùng Lộc, huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh vào thời Hậu Lê, cách đây trên 400 năm. Đền được kiến tạo trên trục chữ Nhất (-), bố cục theo lối chữ tam (≡), gồm Thượng điện, Trung điện và Hạ điện (Bái đường). Năm 1991, đền đã được xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia, trở thành niềm tự hào của dòng tộc họ Đặng xứ Hoan Châu (nay là Nghệ Tĩnh) và của cả quê hương, đất nước.

Thế nhưng, có mặt tại đền thờ Đặng Tất, Đặng Dung trong tiết thu, thắp nén nhang tưởng nhớ người xưa có công với nước, chúng tôi không khỏi ái ngại về sự đổ nát và xuống cấp đáng báo động của một di tích lịch sử văn hóa cấp Quốc gia này. Hầu như toàn bộ kiến trúc, khuôn viên đã bị hư hại. Những kết cấu vì kèo nhà Thượng điện bị mối mọt mục rỗng, tường bao bị nứt lún.

Đặc biệt nhà Trung điện thì toàn bộ phần gỗ gồm kèo xà, cột và mái tường đã gãy nát nhiều chỗ, cột và giá đỡ bị sụt lún và gãy rụng. Nguy cơ mái đền sụp đổ bất cứ lúc nào, nhất là vào mùa mưa bão.

Điều nguy hại là sự hỏng dột của hệ thống mái nhà Thượng và Trung điện làm xuống cấp, hủy hoại hệ thống hiện vật hiện, cổ vật có giá trị trong đền thờ, như hoành phi, câu đối, đồ tế khí…

Ông Đặng Văn Tuyến, hậu duệ đời thứ 19 họ Đặng, người đang trông coi đền cho hay, vì được dựng từ trước thời Lê Cảnh Hưng nên ngôi đền hiện đã xuống cấp nặng nề, nhiều hạng mục đã hư hại. Đặc biệt, trận lũ ngày 14/9/2016 đã làm cây cối khuôn viên và mảng tường rào phía nam nhà thờ sụp đổ hoàn toàn.

“Chúng tôi mong các cấp chính quyền, ban ngành hữu trách quan tâm tu bổ kịp thời. Việc quan tâm tu bổ này không chỉ là sự ghi nhận công lao, hành trạng đáng tự hào của danh nhân Đặng Tất, Đặng Dung trong truyền thống lịch sử quê hương, đất nước, mà còn tôn vinh giá trị ngôi đền” - ông Đặng Văn Tuyến nói.

Trương Ngọc Ánh