Tâm và tầm từ chuyện khen - chê hoa hậu H'Hen Niê

LTS: Ngay sau khi cô gái người dân tộc Ê Đê H’Hen Niê đăng quang Hoa hậu Hoàn vũ Việt Nam 2017, trên mạng xã hội xuất hiện nhiều lời khen - chê khác nhau, trong đó có cả những lời chê rất nặng nề. Dưới đây là góc nhìn của nhà văn TRẦN NHÃ THỤY về chuyện khen - chê như lẽ thường tình trong cuộc sống hằng ngày...

Cái hay với cái đẹp, tưởng là dễ dàng nhận thấy ngay nhưng nhiều khi lại không như vậy.

Không lạ gì nhan sắc này với người này là đẹp, nhưng với người kia là xấu. Một tác phẩm văn chương, người này thích thú xuýt xoa khen hay nhưng người kia chê không tiếc lời.

Cái hay với cái đẹp, trong nhiều trường hợp được giới chuyên môn (tạm gọi vậy) đánh giá cao, nhưng với số đông thì có thể họ có những suy nghĩ và cảm xúc ngược lại. Nói chung là chẳng dễ dàng gì khi đưa ra một phán xét của riêng mình.

Trong một cuộc gặp gỡ giữa Chaplin và Einstein, người ta ghi nhận lại cuộc trò chuyện (đại khái) rằng khi Einstein khen những bộ phim câm của Chaplin là "không nói gì mà người ta vẫn hiểu" thì Chaplin đáp lại một cách hài hước: "Người ta hoan hô tôi vì hiểu tôi, còn hoan hô ông vì không hiểu gì về ông cả".

Trong cuộc sống chúng ta vẫn thường gặp những trường hợp ngộ nhận éo le như vậy. Sự hiểu của người khác về ta thường đâu có thuộc về ta. Cho nên ta cứ sống, làm việc, yêu thương, sáng tạo theo cái cách mà ta cho là đúng đắn nhất. Không nên mất thời giờ vào những chuyện không đâu để rồi bị tổn thương.

"Tôi tin rằng trên thế giới không có sự hận thù nào lớn hơn là hận thù của sự kém hiểu biết chống lại sự hiểu biết", đó là câu nói của Galilê.

Vậy nếu bạn hiểu điều đó là đúng thì cứ làm. Thấy cái đó là hay, là đẹp thì cứ khen tặng. Đừng bao giờ sợ hãi.

Không vì lời chê không hay mà tác phẩm đó bỗng dưng... dở đi. Không vì lời chê xấu quá mà người đó bỗng thành... không đẹp.

Xét cho cùng thì mọi lời khen - chê chả có ý nghĩa gì đối với ta trong cuộc đời này, vì nó có thể vốn không thật. Hay nói đúng hơn, lời khen - chê ít nhiều vẫn có ý nghĩa đối với chúng ta nhưng chúng ta cố gắng đừng để nó tác động tiêu cực đến mình.

Trong thực tế, con người ta rất sợ lời chê, nhiều người không chịu đựng nổi sự công kích. Biết được điểm yếu đó nên không ít người thường dùng những lời chê bai thóa mạ để "đánh" người khác. Đây là đòn tỏ ra "rất hiệu quả", nhất là trên mạng xã hội.

Cho nên, ta phải bình tĩnh trước những lời khen chê. Đó chính là bản lĩnh và cũng là văn minh của con người.

Ngoài ra, lời khen - chê không chỉ thể hiện sự hiểu biết, trình độ văn hóa và bản lĩnh mà còn bộc lộ cả nhân cách, sự bao dung, nhân ái hay độc địa của chính người buông ra lời khen - chê đó.

Trần Nhã Thuỵ
Pháp luật TPHCM