Tác phẩm "Cầm tiền bỏ chạy" khiến nghệ sĩ phải trả giá

Nghệ sĩ người Đan Mạch Jens Haaning từng nhận được 532.000 krone (tương đương 1,2 tỷ đồng) để thực hiện tác phẩm nghệ thuật cho bảo tàng Kunsten nằm ở thành phố Aalborg (Đan Mạch). Khi đến thời hạn trả tác phẩm, anh gửi đi hai tấm bảng trắng xóa... chẳng có gì.

Bảo tàng Kunsten cho rằng nghệ sĩ Jens Haaning đã vi phạm những thỏa thuận pháp lý giữa hai bên để tìm cách chiếm hữu số tiền 532.000 krone.

Jens Haaning (58 tuổi) là một nghệ sĩ ý niệm với những tác phẩm nghệ thuật sắp đặt đã được biết tới tại Đan Mạch. Trước đây, bảo tàng Kunsten từng đặt hàng nghệ sĩ Jens Haaning thực hiện hai tác phẩm có sử dụng các tờ tiền thật để nói về vấn đề thu nhập của người dân Đan Mạch.

Tác phẩm hồi năm 2007 sử dụng những đồng tiền đang lưu hành tại Đan Mạch. Tác phẩm hồi năm 2011 sử dụng những đồng euro. Đến lần thứ 3 đặt hàng thực hiện tác phẩm hồi năm 2021, bảo tàng Kunsten đã gửi tới nghệ sĩ Jens Haaning 532.000 krone tiền mặt, để nghệ sĩ tiếp tục thực hiện tác phẩm ý niệm có sử dụng những đồng tiền thật.

Ngoài ra, bảo tàng còn gửi nghệ sĩ 40.000 krone (tương đương hơn 90 triệu đồng), đây là thù lao thực hiện tác phẩm dành cho nghệ sĩ. Khi tác phẩm được nghệ sĩ Jens Haaning gửi tới cho bảo tàng, nhân viên bảo tàng hốt hoảng nhận thấy tác phẩm được gửi tới chỉ là hai tấm bảng trắng. Tên tác phẩm là... Take the Money and Run (tạm dịch: Cầm tiền bỏ chạy).

Giám đốc bảo tàng Kunsten - ông Lasse Andersson - cho hay: "Hai ngày trước khi triển lãm của chúng tôi khai mạc, nghệ sĩ Haaning gửi tới một email cho biết ông ấy đã gửi tới chúng tôi tác phẩm mới như đã hẹn. Khi mở tác phẩm ra xem chúng tôi đã rất sững sờ".

Ông Lasse Andersson chia sẻ rằng bảo tàng Kunsten không phải một bảo tàng giàu có. Số tiền bảo tàng đưa cho nghệ sĩ Haaning đến từ khoản ngân quỹ eo hẹp vốn dành để chăm sóc, tu sửa bảo tàng. Phía bảo tàng đã phải cân nhắc rất kỹ lưỡng về cách thức chi tiêu ngân quỹ.

Ông Lasse Andersson chia sẻ rằng trong hợp đồng giữa bảo tàng và nghệ sĩ Haaning có đề cập rõ rằng nghệ sĩ phải trả lại đầy đủ số tiền mặt 532.000 krone trước ngày 16/1/2021, bởi đây là số tiền dùng để sắp đặt nên tác phẩm nghệ thuật, không phải là tiền trả cho nghệ sĩ.

Giám đốc bảo tàng từng khẳng định ngay sau sự việc lùm xùm: "Tôi cho rằng nghệ sĩ Haaning rồi sẽ phải trả lại tiền cho chúng tôi. Ông ấy là một nghệ sĩ có tên tuổi. Nếu chúng tôi không nhận lại được tiền, chúng tôi sẽ nộp đơn kiện".

Về phần nghệ sĩ Jens Haaning, ngay sau vụ việc, ông đã sớm khẳng định bản thân không có ý định tuân theo hợp đồng: "Tác phẩm của tôi lần này có nội dung là... "cầm tiền bỏ chạy", nên tôi đã lấy luôn số tiền của họ. Đó không phải là hành động ăn cắp, đó là động thái phá vỡ hợp đồng. Động thái này là một phần của tác phẩm nghệ thuật ý niệm mà tôi muốn trình bày tới công chúng".

Chia sẻ với giới truyền thông, nghệ sĩ Jens Haaning còn nói: "Tôi khuyến khích những người đang phải chịu đựng điều kiện làm việc tệ hại hãy làm giống như tôi. Nếu họ đang phải làm công việc bị trả lương thấp, không tương xứng với công sức mình bỏ ra, thì hãy chủ động giành lấy những gì họ có thể".

Tác phẩm mà bảo tàng đặt hàng với nghệ sĩ Haaning vốn được dự định đem trưng bày trong triển lãm nói về lao động, sáng tạo trong lĩnh vực nghệ thuật. Khi triển lãm bắt đầu, công chúng thấy bảo tàng vẫn trưng bày tấm bảng trắng mà nghệ sĩ Haaning gửi tới.

Sau động thái này, phía bảo tàng đã khẳng định rằng những thông tin xung quanh vụ việc không phải là chiêu trò để quảng bá cho triển lãm. Vì nghệ sĩ Haaning kiên quyết không trả lại tiền, nên bảo tàng đã phải đưa sự việc ra trước pháp luật.

Đầu tuần này, quyết định từ phía tòa án đã được đưa ra, tòa yêu cầu nghệ sĩ Jens Haaning trả lại số tiền 532.000 krone cho bảo tàng Kunsten. Dù vậy, nghệ sĩ Haaning có quyền giữ lại số tiền 40.000 krone thù lao.