Những vai diễn để đời của NSND Anh Tú trên màn ảnh và sân khấu

Một đời cháy hết mình với "thánh đường" sân khấu và màn ảnh

NSND Anh Tú tên đầy đủ là Phạm Anh Tú sinh năm 1962. Nam nghệ sĩ từng tốt nghiệp khoá Diễn viên năm 1981 và hoạt động nghệ thuật cùng thời với NSND Lê Khanh, NSND Lan Hương, NSƯT Chí Trung, NSƯT Ngọc Huyền, NSƯT Minh Hằng, NSƯT Đức Hải… tại Nhà hát Tuổi Trẻ.

Anh Tú từng tham gia một số vở diễn tiếng như: Vũ Như Tô, Mac-bet; Rừng trúc, Bến bờ xa lắc… Năm 2004, tốt nghiệp khoá Đạo diễn với vở kịch thơ “Kiều Loan”.

Trong những năm tháng đảm nhận cương vị quản lý và đạo diễn tại Nhà hát Tuổi trẻ, NSND Anh Tú đã dàn dựng một loạt vở diễn: Cô gái đội mũ nồi xám, Nhà có năm anh em trai, Mùa hạ cay đắng, Mùa yêu đương và một loạt chùm kịch thiếu nhi: Tôn Ngộ Không, Thạch Sanh, Cây khế…

Năm 2013, anh được điều động làm Phó Giám đốc phụ trách Nghệ thuật Nhà hát Kịch Việt Nam. Anh say mê với công tác đạo diễn và có công lớn trong việc dàn dựng nhiều vở diễn gây được tiếng vang: Lâu đài cát, Chuyện chàng dũng sĩ, Tai biến, Trong mưa dông thấy nắng, Chấm hỏi chấm than, 3 trong 1, Biệt đội Báo đen, Bão tố Trường Sơn, Ham-let, Kiều, Romeo và Juliet, Kiều...

Năm 2008, anh đoạt giải Đạo diễn xuất sắc tại Liên hoan Sân khấu thử nghiệm toàn quốc lần thứ nhất. Năm 2015, Anh Tú đoạt giải Đạo diễn xuất sắc tại Cuộc thi Nghệ thuật Sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc. Năm 2016, anh được Nhà nước phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân và được trao Huân chương Lao động hạng Nhì.

Không chỉ giới hạn mình ở sân khấu, NSND Anh Tú còn xuất hiện trên truyền hình với nhiều vai diễn trong các bộ phim: Của để dành, Đàn trời, Chiều ngang qua phố cũ, Ánh sáng trước mặt.

Anh còn là giảng viên, tham gia giảng dạy tại Trường ĐH Sân khấu Điện ảnh Hà Nội và Cao đẳng Nghệ thuật Hà Nội; là người thầy chắp cánh, bồi dưỡng cho nhiều thế hệ nghệ sĩ triển vọng và tài năng như: Quách Thu Phương, Mai Huê, Kim Oanh, Như Lai… Anh Tú được phong danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú năm 2001 và Nghệ sĩ Nhân dân năm 2016.

Trong mắt bạn bè, đồng nghiệp và học trò, NSND Anh Tú là một người nghệ sĩ được nhận được nhiều sự yêu mến và quý trọng bởi anh không chỉ tài năng, tâm huyết, cháy hết mình với nghề mà còn là người sống rất hiền lành, tử tế và chân thành.

NSƯT Minh Hằng cho rằng, 35 năm làm việc cùng NSND Anh Tú, chị thấy nam nghệ sỹ này là một người tâm huyết và tài năng với nghề. Bao nhiêu vai diễn, vở diễn do Anh Tú đảm nhận đều đầy tính nghệ thuật, sáng tạo và mới mẻ.

Bản thân NSƯT Minh Vượng cũng bày tỏ rằng, chị thực sự nể phục NSND Anh Tú bởi nam nghệ sỹ là một người say nghề, một diễn viên tài hoa và một đạo diễn kỳ cựu. Những vở kịch mà NSND Anh Tú dàn dựng luôn đầy tính hiện đại và sáng tạo.

Những vai diễn để đời

Trong sự nghiệp diễn xuất, NSND Anh Tú ghi dấu ấn đậm nét trên “thánh đường sân khấu” với hàng loạt vai diễn như: Trần Cảnh trong “Rừng trúc” của Nguyễn Đình Thi, Macbet trong vở kịch cùng tên của đại thi hào Shakespeare, Tể tướng trong “Âm mưu và tình yêu” của Sile, Vũ Như Tô trong vở kịch cùng tên của nhà văn Nguyễn Huy Tưởng…

Ở vai diễn nào của anh cũng có xung đột nội tâm, giằng xé mâu thuẫn dữ dội. Những vai diễn ấy được ví như một con sông sâu không thấy đáy của tầng tầng cảm xúc, nếu là rừng thì đấy quả là những ngọn núi trùng trùng, điệp điệp ý nghĩ và ý nghĩa của những nhân vật lịch sử anh hùng thời đại, nếu là mây thì nó bồng bềnh biến ảo, kì diệu khôn lường.

Nói về tình yêu với kịch, NSND Anh Tú từng chân tình rằng: "Sáng, trưa, chiều tối, cả đi ngủ cũng mơ đến kịch. Đúng là tôi đang chuyên tâm làm kịch. Sân khấu là “thánh đường” của tôi để tôi được thăng hoa nhưng không có nghĩa là tôi không đóng phim nữa”.

Mặc dù thành danh trên sân khấu kịch từ khá sớm nhưng NSND Anh Tú lại được khán giả yêu mến nhiều hơn qua những bộ phim truyền hình. Anh nổi danh qua vai diễn Thanh trong phim “Của để dành” của đạo diễn Đỗ Thanh Hải.

Phim khai thác đề tài về tình mẫu tử trong cuộc sống hiện đại. 6 tập phim xoay quanh gia đình bà Vi và ba đứa con lớn của bà là Thanh, Tiến và Thư. Vì tuổi già sức yếu, bà Vi lại thường xuyên đau ốm nên cần người chăm sóc. Tuy nhiên cả ba đứa con của bà do quá bận rộn với công việc nên không có thời gian chăm sóc mẹ và đùn đẩy cho nhau. S

au cùng, cả ba đã quyết định tìm người giúp việc để chăm mẹ, nhưng vì nhiều lý do, tất cả đều không ở lại lâu trong căn nhà để giúp việc. Thất vọng vì ba đứa con, bà Vi đã quyết định bỏ đi. Chỉ khi ấy, ba người con mới nhận ra mẹ quan trọng thế nào và sốt sắng đi tìm. Sau khi cảm thấy mình đã cho họ một bài học đích đáng, cuối cùng người mẹ cũng trở về.

Trong phim, NSND Anh Tú vào vai Thanh – người con trai cả hiền lành và có phần nhu nhược của bà Vi. Đây là vai diễn giàu nội tâm khi Thanh luôn phải đứng giữa một bên là người mẹ già đã cả đời vất vả hy sinh vì mình và hai đứa em, một bên là người vợ không chịu thông cảm cho hoàn cảnh của mình. Bằng diễn xuất chân thực và mộc mạc, NSND Anh Tú đã khắc họa thành công hình ảnh về một anh chàng tri thức, sống tình cảm nhưng bất lực khi không thể làm tròn phận sự của một người con.

Sau bộ phim nổi tiếng này, anh rất ít khi xuất hiện trên sóng truyền hình. Phải 15 năm sau, anh mới tham gia tiếp phim: Đàn trời, Chiều ngang qua phố cũ, Ánh sáng trước mặt…

Trong phim “Đàn trời”, NSND Anh Tú vào vai Tuệ - Giám đốc Đài phát thanh truyền hình tỉnh nhu nhược đến tha hóa, đã cấu kết với quan chức trong tỉnh để bòn rút tiền của Nhà nước. Đạo diễn Bùi Huy Thuần cho biết, sau khi đọc kịch bản, ông đã hình dung ra ngay những khuôn mặt tham gia trong phim. Rất may những người nhận lời tham gia hầu hết đều là những anh tài của làng diễn viên phía Bắc. Cái khó ở đây là tìm được diễn viên hợp vai.

Nhìn vào gương mặt Tuệ - vị Giám đốc đài truyền hình có lối sống tha hóa, đạo diễn Bùi Huy Thuần bảo, ông không thấy có ai ngoài NSND Anh Tú. Rất may sau 14 năm vắng bóng màn ảnh, NSND Anh Tú đã nhận lời. Đây cũng là một trong những diễn viên trong phim có cách diễn khiến đạo diễn tâm đắc nhất bởi cách diễn “tưng tửng” nhưng rất tâm trạng, khi cần xúc động anh khóc cũng rất nhanh.

“Chiều ngang qua phố cũ” của đạo diễn Trịnh Lê Phong cũng là phim đánh dấu sự trở lại của NSND Anh Tú sau một thời gian dài không tham gia đóng phim để tập trung hơn vào công tác đạo diễn kịch. Có một lý do khác khiến NSND Anh Tú ít xuất hiện trên sóng màn ảnh nhỏ là bởi anh rất “kén” vai, kỹ lưỡng trong việc lựa chọn kịch bản, lựa chọn vai diễn.

NSND Anh Tú vào vai Thành – người con trai thứ, dân làm ăn tự do, buôn bất động sản. Là người cá tính, hào sảng, dám nói dám làm, quyết đoán toàn việc lớn cho cả đại gia đình. Ngày trẻ bất chấp sự ngăn cản của cha mẹ, Thành lấy cho bằng được một cô vợ tỉnh lẻ xinh đẹp, sắc sảo, để rồi dao sắc cũng chẳng gọt được chuôi, Thành không quản nổi vợ.

Và chính vợ Thành là người châm mồi lửa xung đột, đề nghị bán nhà của cha mẹ chồng, để tất cả các con đều được hưởng hương hỏa cho công bằng. Vợ Thành lao vào cuộc quyết đấu với chồng, với anh em nhà chồng cũng bắt nguồn từ việc, Thành qua mặt cô, dâng mảnh đất riêng của hai vợ chồng vào việc chung của đại gia đình.

NSND Anh Tú từng tâm sự, thời gian quay bộ phim này, anh khá bận rộn với công việc ở Nhà hát Kịch Việt Nam. Tuy nhiên với kịch bản “Chiều ngang qua phố cũ”, anh đã nhận ngay sau khi đọc xong bởi đó là kịch bản rất tốt, khiến anh thấy hứng thú với câu chuyện và nhân vật Thành trong phim.

Quá chuyên tâm dồn đam mê, cống hiến cho nghệ thuật, NSND Anh Tú lập gia đình khá muộn. Anh sống đơn giản, hạnh phúc bên vợ và cậu con trai 14 tuổi. Bị tiểu đường nhiều năm nay nhưng NSND Anh Tú không có nhiều thời gian chăm sóc cho mình, khi bệnh biến chứng trở nặng anh mới chịu nhập viện điều trị. Chính vì không muốn mọi người bận tâm, lo lắng cho mình nên ít người biết được tình trạng sức khỏe của anh.

Những thông tin về NSND Anh Tú mắc bệnh tiểu đường nhiều năm qua và hơn 2 tháng nay bị biến chứng dẫn đến suy thận, sức khỏe nguy kịch, phải lọc máu, truyền đạm sữa trong Bệnh viện Nhiệt đới Trung Ương khiến nhiều người hâm mộ và đồng nghiệp xót xa.

Hà Tùng Long