Những cổ vật "ăn trầu" đắt giá

Triển lãm “Văn hóa trầu cau Việt Nam” đã khai mạc vào sáng 24/10 và kéo dài đến 1/2013, với sự phối hợp thực hiện giữa Bảo tàng lịch sử quốc gia Việt Nam, Bảo tàng phụ nữ Việt Nam và nhà sưu tập Thành Hải Dương (Nguyễn Trung Thành) tổ chức. Với ba chủ đề chính: Tục ăn trầu và giá trị của văn hóa trầu cau ở Việt Nam, tục ăn trầu ở một số dân tộc ít người tại Việt Nam và việc bảo tồn giá trị văn hóa trầu cau ở Việt Nam.

Ăn trầu đã có từ lâu trong đời sống của người dân Việt Nam ta. Tương truyền rằng tục lệ này xuất hiện từ thời Hùng Vương với câu chuyện cổ tích “Sự tích trầu cau”. Sau đó, tục ngữ ta có câu “Miếng trầu là đầu câu chuyện” chứng tỏ rằng, với người dân Việt, ăn trầu không còn là thói quen mà đã trở thành một nét đặc biệt trong văn hóa dân tộc.

Đến với triển lãm “Văn hóa trầu cau” lần này, công chúng được tận mắt nhìn ngắm gần 100 hiện vật như: bình vôi, hộp trầu, ống nhổ, cối giã trầu, xà tích, khay đựng… của nhiều dân tộc như Kinh, Tày, Chăm, Khmer, Xơ Đăng, Xtieng... có từ thế kỷ 11 đến thế kỷ 19. Qua đó, người xem hiểu được nguồn gốc tục lệ ăn trầu ở nước ta để gìn giữ, phát huy nét đẹp văn hóa truyền thống này. Trong số các cổ vật trưng bày có bộ trầu thuốc và bình vôi của nhà sưu tầm Nguyễn Trung Thành, được làm bằng gốm có từ thời Hùng Vương.

Độc đáo hơn cả là những bộ đồ ăn trầu của vua chúa triều Nguyễn được chế tác tinh xảo từ các chất liệu quý hiếm như vàng, bạc, ngọc, pha lê... Bình vôi cũng là vật dụng được trưng bày nhiều tại đây với nhiều loại được chế tác cầu kì, tinh xảo trở thành những tác phẩm nghệ thuật. Điều này gắn liền với quan niệm của người Việt ta luôn tôn kính gọi bình vôi là “Ông bình vôi” hoặc “ông vôi” như một vị thần. Trong triển lãm, người xem được ngắm nhìn những bình vôi làm từ gốm quý, màu men đẹp, nhiều kích cỡ khác nhau, có tay cầm đắp hình rồng, hình trâu, hình nghê... Một số bình vôi đan bằng mây, tre với họa tiết, hoa văn được chế tác cầu kỳ và tinh tế.

Tại triển lãm đầu tiên ở nước ta giới thiệu nguồn gốc ăn trầu, công chúng còn được chiêm ngưỡng cách ăn trầu, têm trầu, mời trầu những tập tục truyền thống có từ lâu đời trở thành nét đẹp văn hóa đời sống của người dân Việt Nam.

Một số hình ảnh tại triển lãm:

Bộ đồ ăn trầu của người Chăm

Bộ đồ ăn trầu của người Khmer

Triển lãm thu hút rất nhiều khách tham quan tìm hiểu

Bình vôi hình buồng cau, gốm Lam Hoa đầu thế kỉ 20

Hộp đựng trầu bằng đồng thời Lê Sơ thế kỉ 15

Ống nhổ chạm nổi hình rồng bằng vàng thời Nguyễn thế kỉ 19-20

Ống vôi bằng bạc và đồng thời Nguyễn thế kỉ 19

Bộ đồ ăn trầu bằng ngọc, ngà, vàng thời Nguyễn thế kỉ 19

Cối giã trầu bằng vàng, đồng, pha lê thời Nguyễn thế kỉ 19

Hình ảnh cây trầu quấn lấy thân cây cau bên cạnh tảng đá vôi miêu tả lại sự tích trầu cau của người Việt

Bài và ảnh: Đinh Nha Trang