Nhiều ý kiến quanh việc xét tặng giải thưởng Hồ Chí Minh, giải thưởng Nhà nước

Giảm tỉ lệ phiếu đồng ý của Hội đồng các cấp xuống 75%

Theo báo cáo của Vụ Thi đua khen thưởng, trong quá trình triển khai Nghị định số 90/2014/NĐ-CP qua xét tặng “Giải thưởng Hồ Chí Minh”, Giải thưởng Nhà nước” về Văn học nghệ thuật năm 2016 đã nổi lên hai nội dung chưa phù hợp là Quy định về tiêu chuẩn xét tặng Giải thưởng và Quy định về tỉ lệ phiếu đồng ý của Hội đồng các cấp.

Hiện nay, Quy định tỉ lệ phiếu đồng ý của Hội đồng các cấp phải đạt 90% mới được trình lên cấp cao hơn. Với quy định này, chỉ cần 2/15 thành viên không đồng ý là các hồ sơ xét tặng giải thưởng không đủ điều kiện trình Hội đồng cấp Nhà nước dù đạt 86,7%.

Tại Hội đồng cấp Nhà nước, các hồ sơ chỉ cần 3/28 thành viên không đồng ý là không đủ điều kiện trình Thủ tướng Chính phủ xét trình Chủ tịch nước xét tặng Giải thưởng dù đạt 89,3%.

Nhà điêu khắc Nguyễn Phú Cường cho rằng, ông đã tham gia nhiều hội đồng xét duyệt giải thưởng Hồ Chí Minh, giải thưởng Nhà nước nên ông thấy tiêu chí phải 90% thành viên hội đồng xét duyệt các cấp bỏ phiếu mới đạt điều kiện là không hợp lí.

“Tôi cho rằng, nghệ thuật không thể lấy số đông cho nên đề xuất chỉ cần 75% thành viên bỏ phiếu đồng ý là hợp lí. Không phải số ít bỏ phiếu là chất lượng tác phẩm đó thấp đâu”, nhà điêu khắc Nguyễn Phú Cường nhấn mạnh.

Cá nhân nhà điêu khắc này cũng đề xuất, không nên gói gọn hội đồng xét 3 cấp còn 2 cấp vì việc có nhiều cấp sẽ tránh được những sai sót không cần thiết. Tuy nhiên, nhà điêu khắc Nguyễn Phú Cường cho rằng, cần phải tăng số người thành viên có chuyên môn trong hội đồng và giảm bớt các thành viên thuộc lĩnh vực chính trị - an ninh.

“Người được ngồi trong hội đồng nên có uy tín, có chuyên môn. Ngồi trong hội đồng nghệ thuật mà không biết gì nghệ thuật thì bất cập quá. Nếu cần xét về các vấn đề ngoài nghệ thuật, xin có hội đồng ngầm nào đó để xét riêng cho từng tác giả, tránh ngồi vào đó lấy mất chỗ của thành viên hội đồng chuyên môn”, ông Cường nói.

Đồng quan điểm, ông Trần Hữu Sơn - Phó Chủ tịch Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam cho rằng, nên bỏ quy định các hồ sơ đủ điều kiện là phải đạt được 90% phiếu bầu của các thành viên hội đồng. Đừng để hiện tượng chỉ một người không bỏ phiếu là “chết”. Ông Sơn đề nghị tỉ lệ xét giải nên để là 75%.

Nhà biên kịch Nguyễn Thị Hồng Ngát - Phó Chủ tịch Hội Điện ảnh Việt Nam cũng bày tỏ rằng, tỉ lệ 90% là quá cao. “Nhiều người lên vòng Hội đồng Nhà nước rồi mà vì thiếu một phiếu lại trượt”, bà Ngát khẳng định. Đại diện lĩnh vực điện ảnh, bà Ngát cũng kiến nghị, lâu nay việc xét giải thưởng Hồ Chí Minh, giải thưởng Nhà nước lĩnh vực biên kịch - lý luận - phê bình điện ảnh toàn gửi sang Hội Nhà văn Việt Nam xét.

Tuy nhiên, Hội Nhà văn Việt Nam lại không có nhiều người hiểu về biên kịch - lý luận - phê bình nên toàn bỏ qua. Vì thế, nhà biên kịch Hồng Ngát mong muốn việc xem xét hồ sơ ở lĩnh vực này nên để cho Hội Điện ảnh xem xét vì “người ta làm việc sâu sát với nhau nên hiểu ai như thế nào, bỏ phiếu dễ dàng hơn”.

Quy định về huy chương vàng còn nhiều bất cập

Liên quan đến quy định về quy chương vàng trong xét tặng giải thưởng, nhà điêu khắc Nguyễn Phú Cường cho đây là quy định còn nhiều bất cập.

“Một đời người sáng tác cùng lắm 20 năm, 20 năm chỉ có 4 triển lãm cấp quốc gia (5 năm/1 lần)… mà không phải triển lãm nào cũng có huy chương vàng. Trong khi đó, nếu so với sân khấu, mỗi lần hội diễn sân khấu là mấy chục huy chương. Chưa kể, hội diễn sân khấu diễn ra định kỳ có 2-3 năm/lần. Ngoài ra, có những ngành của mỹ thuật như tượng đài không chấm huy chương. Vì vậy nếu áp dụng tỉ lệ huy chương, giải thưởng cho tất cả các chuyên ngành là không công bằng. Không thể cho tất cả các ngành văn hoá nghệ thuật vào chung một rọ được”, ông Cường chia sẻ.

Nhạc sĩ Vũ Tự Lân cũng bày tỏ rằng, nếu xét Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước mà căn cứ vào giải thưởng A, B để xét thì đang làm khó nhiều nghệ sĩ.

Nhạc sĩ nhấn mạnh: “Ví dụ có nhạc sĩ rất xứng đáng được giải thưởng nhưng không đủ tiêu chuẩn xét vì không đủ giải thưởng. Cần 5 giải thưởng nhưng ông chỉ có 3 thôi. Hội Nhạc sĩ đã kiến nghị vấn đề này và trong lần xét giải năm 2016 vừa rồi, chúng tôi vẫn bỏ phiếu cho nhiều nhạc sĩ dù không đủ tiêu chuẩn về giải thưởng. Vì có tác giả sống trong thời chống Pháp, để lại nhiều tác phẩm tiêu biểu và xứng đáng nhưng lại không có các cuộc thi để có giải thưởng”.

Nghệ sĩ nhiếp ảnh Chu Chí Thành- nguyên Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam cũng cho rằng, trong đợt xét giải thưởng vừa qua, Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam áp dụng tiêu chí huy chương vàng, giải thưởng thì Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh không có ai được Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước. Nhờ có điều chỉnh của Thủ tướng nên về Nhiếp ảnh có 5 tác giả được giải thưởng. Vì vậy, tiêu chí về giải thưởng, huy chương cần được nghiên cứu điều chỉnh.

Ông Chu Chí Thành đề xuất, cần có Hội đồng chuyên ngành cấp Nhà nước chứ không phải là Hội đồng cấp Nhà nước chung như hiện nay vì thực tế, hội đồng cấp Nhà nước là quan trọng nhất nhưng lại ở vị trí “chung chiêng”.

“Anh có quyền nhất nhưng lại không hiểu nhất, chỉ bỏ phiếu theo kiểu “ăn theo” thì oan uổng cho nhiều người”- Ông Chu Chí Thành bày tỏ.

Hà Tùng Long