Nghẹn ngào nghe nhà văn Mạc Can kể về tuổi già bữa đói bữa no

Mạc Can là một nhà văn của văn đàn Việt Nam. Ông là tác giả của tiểu thuyết nổi tiếng “Tấm ván phóng dao”. Ông đồng thời cũng là nghệ sĩ được nhiều người yêu mến bởi lối sống dản dị và hết lòng với những vai diễn. Ở tuổi già, ông khiến nhiều người cảm thương khi sống cuộc sống nghèo khổ, vất vả nhưng vẫn hàng ngày chăm chỉ viết lách.

Trong chương trình “Gương hai chiều ”, nhà văn Mạc Can kể, ông xuất thân trong một gia đình có bố mẹ đều theo nghiệp diễn. Thuở bé, ông theo gia đình ông trôi nổi, lang bạt… trên một chiếc ghe cùng đoàn hát đi kiếm ăn khắp mọi nơi. Đoàn hát của gia đình ông là đoàn tạp kỹ, có cả ca hát, diễn xiếc và diễn kịch. Một lần, mẹ ông nhìn thấy mặt ông buồn hiu, có thể đóng hề nên đề nghị với ba ông giao cho ông vai hề trong một vở kịch.

“Nhỏ xíu người ta gọi là “thằng hề”, thời thanh niên người ta gọi là “anh hề” và lớn tuổi người ta gọi là “ông hề”. Xưa kia, đoàn hát đi tới xã nào, huyện nào… có trường học, nghe tiếng trống trường đánh là tôi chạy ào đến chỗ trường học, đứng ngoài hàng rào học lén. Biết được chút đỉnh chữ thì tôi đọc sách”, nhà văn Mạc Can hồi tưởng.

Theo lời kể của nhà văn “Tấm ván phóng dao” thì trong đoàn hát của gia đình ông, anh trai ông rất hay biểu diễn tiết mục phóng dao, em thứ tư của ông đứa giữa tấm ván cho ông anh phóng dao, còn ông giữa tấm ván. Mỗi lần biểu diễn tiết mục này, ông rất lo vì sợ người anh phóng nhầm dao vào người em trai. Ông đã khóc rất nhiều mỗi khi tiết mục này diễn đi diễn lại nhiều lần trong ngày. Nỗi ám ảnh đó khiến ông không thể nguôi ngoai nên sau này ông mới chấp bút viết cuốn tiểu thuyết “Tấm ván phóng dao”.

“Khi tôi viết xong tiểu thuyết này thì tôi có ra Hà Nội chơi. Một lần đến Hội Nhà văn Hà Nội chơi, trong lúc trò chuyện tôi kể việc mình vừa viết xong tác phẩm này liền được người của Hội Nhà văn Hà Nội đề nghị để lại cho họ đọc. Một thời gian sau, khi tôi đang chạy xe ngoài đường thì nhận được điện thoại. Người ta bảo với tôi là tác phẩm rất hay nên giữ lại biên tập rồi gửi đi dự giải tiểu thuyết của Hội Nhà văn Hà Nội. Nghe xong tôi bất ngờ quá, nước mắt giàn giụa. Và đợt đó, cuốn “Tiểu thuyết phóng dao” của tôi được giải A”, nhà văn Mạc Can xúc động kể.

Nam nhà văn kể rằng, chuyện tình yêu của ông lạ lắm. Năm ông 17 – 18 tuổi, đoàn hát của gia đình ông đến vùng Đồng Tháp biểu diễn. Vô tình, ông nhìn thấy một người phụ nữ đi dọc một bờ sông. Và đó là mối tình đầu tiên của ông.

Một mối tình khác của ông với người phụ nữ Nhật cũng được nhà văn lần đầu tiên bật mí. Lần đó ông được mời đi đóng phim tài liệu của Nhật và quen biết với người chủ nhiệm của đoàn làm phim đó. Người phụ nữ Nhật đó thích ông và cuối cùng hai người có với nhau một đứa con gái. Tuy nhiên, người phụ nữ ấy nói với ông rằng: “Ông là cha của con tôi nhưng ông không phải là chồng tôi”. Lúc nghe ông hơi sốc nhưng sau này ông ngộ ra là vì bà không muốn lập gia đình nên bà đã nói vậy.

Sau này, hai mẹ con người Nhật có bảo lãnh ông qua Mỹ chơi với họ. Nhưng vì sống bên đó “buồn quá trời quá đất”, ông không chịu được nên lại quay về Việt Nam.

“Hôm nay, ngồi đây tôi nói thật. Tôi về được Việt Nam là nhờ “Tấm ván phóng dao”. Có một nhà xuất bản bên đó (tức bên Mỹ - PV) biết tôi qua nên ngỏ lời muốn in lại cuốn sách này. Ông ấy bảo sẽ in cho tôi 2000 cuốn. Tôi cứ ngỡ sẽ được trả nhuận bút cao lắm ai dè ông trả nhuận bút cho tôi bằng 200 cuốn sách. Tôi đành phải mang 200 cuốn sách ra chợ Việt Nam, xin ngồi ké mấy sạp bán hàng người Việt ở đây bán. Những người Việt ở đây vừa mua sách vừa giúp đỡ nên tôi kiếm được mớ tiền. Có tiền, tôi lập tức mua vé máy bay về Việt Nam ngay”.

MC Trấn Thành hỏi: “Thu nhập của chú bây giờ có ổn định không?”, nhà văn Mạc Can trả lời rằng, nguồn thu của ông bây giờ, nếu không đi diễn ảo thuật cho trẻ em xem thì sẽ viết kịch bản. Tuy nhiên, nguồn thu rất bấp bênh. Tuổi già lúc đói, lúc no.

Trước hoàn cảnh của nhà văn, MC Trấn Thành đã tặng ông 10 triệu và danh hài Việt Hương cũng gửi tặng ông 10 triệu để ông có thêm một khoản chi tiêu.

Hà Tùng Long