"Màu của buồn thương" và giá trị nhân sinh trong văn chương Yasushi Inoue

Ngày 10/12, Nhã Nam phối hợp Trung tâm giao lưu văn hóa Nhật Bản tại Việt Nam (Japan Foundation) tổ chức sự kiện Màu của buồn thương trong tác phẩm của Yasushi Inoue - Giao lưu với nhà văn, nhà nghiên cứu Nhật Chiêu.

Theo Nhã Nam, trong sự nghiệp sáng tác đồ sộ và được tán tụng là xuất chúng của Yasushi Inoue, Súng săn và Bọ tuyết là hai tác phẩm mang phong cách viết hoàn toàn khác biệt.

Điểm chung duy nhất của hai tác phẩm này, và cũng là đặc trưng không thể nhầm lẫn trong các sáng tác của Yasushi Inoue, là sắc màu của buồn thương, của tịch liêu.

"Súng săn" - tiểu thuyết đầu tay mang mảng màu đen tối dữ dội

Tiểu thuyết Súng săn là tác phẩm đầu tay của Yasushi Inoue, được xuất bản sau khi Thế chiến thứ hai kết thúc.

Cuốn sách được kể dưới dạng những bức thư, được gửi từ ba người phụ nữ cho một người đàn ông: cô con gái phát hiện người mẹ đã khuất của mình là kẻ ngoại tình, người vợ bị lừa dối và người đàn bà ngoại tình.

Yasushi Inoue len lỏi vào những ngóc ngách sâu xa nhất trong tâm lý con người và khắc họa những gam màu đen tối và dữ dội nhất trong nhân tính và nhân cách của mỗi nhân vật.

Với Súng săn, trong tâm hồn mỗi nhân vật như có một con rắn gian ác đang oằn mình len lỏi, lâu nay vốn im lìm bỗng dưng cựa mình ngước mắt, gặm nhấm lấy nhân cách của chủ thể.

"Bọ tuyết" - cuốn tự truyện mang màu sắc trong sáng vô ngần

Bọ tuyết là tiểu thuyết tự truyện của Yasushi Inoue, được xem là kiệt tác khắc họa thời thơ ấu của chính tác giả. Cuốn sách đong đầy những hoài niệm cố hương và tràn ngập tinh thần trào phúng phóng khoáng.

Cuốn tiểu thuyết kể về thời thơ ấu của cậu bé Kousaku phải rời xa cha mẹ từ khi mới lên năm, đến sống cùng bà lão Onui trong căn nhà trát đất bình dị nơi thôn dã.

Vốn là vợ bé của ông cố Kousaku, bà Onui phải chịu bao điều tiếng và cái nhìn phán xét từ người làng, nhưng bà vẫn dành cho Kousaku một tình thương đặc biệt.

Và cứ thế dưới đôi bàn tay bà chăm sóc, tâm hồn non trẻ của Kousaku lớn lên từng ngày giữa thiên nhiên Izu thơ mộng đầy nắng ấm và cỏ thơm.

Thông qua Bọ tuyết, Yasushi Inoue đã tái hiện trong tâm trí độc giả một tuổi thơ mà ông đã từng sống. 

Dẫu còn nhiều thiếu thốn và khó khăn, cùng nhiều nỗi lo và nỗi buồn khắc khoải về gia đình và thế giới ngoài kia, nhưng cuộc sống của ông mang những gam màu trong sáng và phóng khoáng bên người thân, gia đình và bạn bè.

Gam màu của Bọ tuyết là một bảng màu sáng rực rỡ, với những cảnh sắc thiên nhiên Nhật Bản trải rộng và nên thơ, cùng những mùa hè bất tận và đáng nhớ.

Thiên nhiên đóng một vai trò rất quan trọng trong tiểu thuyết, là khung cảnh thân thuộc trong tuổi thơ của những đứa trẻ thôn quê, cũng là đại diện cho nét hồn nhiên trong sáng của chúng.

Cảnh những đứa trẻ nô đùa đuổi theo những con bọ tuyết trên đường đã thể hiện rõ ràng nhất cho bức tranh tươi sáng và gần gũi với thiên nhiên của cuốn tiểu thuyết này.

Sắc màu cô liêu trong sáng tác của Inoue

Sắc màu cô liêu là điểm chung trong Súng săn và Bọ tuyết của Yasushi Inoue dù hai tác phẩm mang màu sắc khác nhau. 

Sắc màu của buồn thương (sabi), của cô tịch cô liêu nhắc đến trong Súng săn là đặc trưng trong sáng tác của Inoue thường được giới phê bình văn học trên toàn thế giới nhắc đến. Đó là sắc màu của một nét văn chương đậm chất Nhật Bản, đậm sắc sabi của một nỗi buồn tịch liêu.

Trong Súng săn, sắc màu của buồn thương gần như bao trùm lên toàn bộ cuộc đời của các nhân vật được nhắc đến.

Còn với Bọ tuyết, những nét tươi sáng cũng không che lấp nổi nét màu buồn thương và cô đơn. Đằng sau những khung cảnh thiên nhiên gắn liền với thời thơ ấu của lũ trẻ là những chi tiết thể hiện nỗi sợ và buồn thương trong số phận của cậu bé Kousaku.

Tại buổi giao lưu, nhà văn, nhà nghiên cứu Nhật Chiêu đã giải thích kỹ hơn về "màu của buồn thương". 

Theo đó, không đau buồn nào chỉ là đau buồn, đau buồn còn là ngọn nguồn của hạnh phúc và ngược lại.

Có những phức tạp nhường ấy của nhân sinh chỉ Inoue mới có thể diễn tả được và Inoue cũng coi đó là mục tiêu cuối cùng của nghệ thuật, để kết nối con người với cả đau buồn và hạnh phúc, để chữa lành.

"Văn chương của Inoue là để nghiền ngẫm cả đời, chỉ cần đọc nhanh một chút là sẽ bỏ lỡ mất những tần ngần đầy ý nghĩa", nhà nghiên cứu Nhật Chiêu nhắn nhủ bạn đọc.

Tiến sĩ Văn học Trần Thị Thục, Giảng viên Khoa Văn học, Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội, chia sẻ cách tiếp cận hai tác phẩm ở góc độ tâm lý.

"Văn chương Inoue đã chạm đến những phần sâu thẳm trong trái tim con người", bà khẳng định.