Đọc “Quốc học Huế xưa & nay”

Quốc học Huế xưa & nay đặc biệt làm tôi vô cùng xúc động khi nhớ tới những kỷ niệm, chương trình học, các vị Thầy kính trọng và đầy thương yêu, các người Bạn đầy ân tình trong suốt thời gian tôi học ở Trường Quốc học – ngôi Trường của tuổi thơ, tuổi vào đời của chúng tôi.

Đọc tập này, tôi được biết những điều rất thú vị như: “bằng Thành chung được xem ngang hàng với cử nhân cựu học” (trang 550), một điều tôi cho là rất bất công cho tổ quốc ta, ở cái thời thế bị thực dân Pháp cai trị; như tôi thấy được danh sách lớp học khóa 1931-1935 (trang 682), trong đó có tên Nhà thơ Nguyễn Đình Thư có trong Thi nhân Việt Nam (1941) của Hoài Thanh và Hoài Chân.

Tôi được biết những vị tiền bối như Lê Đình Dương, thà uống Cyanure de mercure để tự sát chớ không chịu sống nhục; Bác sĩ Lê Đình Thám, bất cứ sách gì qua tay, Pháp, Việt, hay Hán, bác sĩ Thám chỉ đọc qua một lần là nhớ (trang 476). Bác sĩ Thám làm tôi nhớ lại nhà bác học Lê Quý Đôn ngày xưa và phu nhân sớm khuất của Đào hoa đảo chủ Hoàng Dược Sư trong truyện của Kim Dung! Và biết bao nhiêu vị anh hùng hào kiệt, tù đày ở Côn Đảo vượt biển đào thoát, mất tích giữa lòng đại dương. Tôi cũng đặc biệt chú ý và kính trọng các học sinh Quốc học hôm nay đã xuất sắc mang vinh quang về cho đất nước bằng những giải thưởng tầm cỡ quốc tế.

Một điều đáng lưu ý nữa là Ban biên tập đã không quên sưu tầm những người Quốc học cũ ở nước ngoài: như Thầy Lê Hữu Mục, Thầy Nguyễn Văn Hai, vị cựu hiệu trưởng Quốc học 1954-1956, Viện Phó Viện Đại học Huế trước 1975; Thầy Lê Văn, cựu Khoa Trưởng Đại học Huế từ 1958 đến 1964; Giáo sư Bùi Xuân Bào v.v và vân vân…

Trong tập, còn có những bức tranh rất quý như bức Bình văn của họa sĩ Lê Văn Miến, bức Thiếu nữ của họa sĩ Mai Trung Thứ, bức Sông Hương núi Ngự, tranh lụa của Thầy Tôn Thất Đào, bức Ngựa đá tranh sơn dầu của họa sĩ Bửu Chi v.v…

Cái quý nhất và cái tôi cho là gắn bó nhất với Cố đô Huế là chủ biên Trần Phương Trà và Ban biên tập ra sức sưu tầm những cặp vợ chồng Quốc học – Đồng Khánh, “Trường Anh” – “Trường Em”. Ban biên tập đã nỗ lực sưu tầm ảnh của hai vợ chồng. Người ta sẽ thấy Trường Quốc học Đồng Khánh trẻ mãi không già…

Có cả hình ảnh hơn một trăm cặp vợ chồng như vậy: Từ những cặp đôi tiền bối như Thân Trọng Phước + Hoàng Thị Vệ; Đào Duy Anh + Trần Thị Như Mân; Lưu Trọng Lưu + Tôn Nữ Lệ Minh v.v… cho đến những cặp đôi gần đây, như Bửu Chỉ + Trần Thị Tường Vy, Vĩnh Quyền + Nguyễn Thị Thu Vân… đều được ghi lại dấu ấn trong bộ sách này.

* * *

Quá khứ đã đi qua

Hiện tại không ngừng lại

Tương lai trước mặt màu hồng…

Cái tình chân thành thủy chung thương yêu sẽ còn sáng đẹp mãi trong bộ sách quý Quốc học Huế xưa & nay này.