Danh ca Hương Lan hé lộ cuộc sống ở Mỹ tuổi 67, đau đáu tìm người kế thừa

Đã 5 năm khán giả mới thấy Hương Lan trở về Việt Nam với một đêm nhạc hoành tráng mang tên "Hương Lan - Hương trăng như ngọc". Cảm xúc của bà như thế nào?

-  Thời gian qua, tôi và ê-kíp đã bàn bạc, lên kế hoạch tập dợt để chuẩn bị cho đêm nhạc. Cái khó khăn chủ yếu của tôi là việc phải di chuyển giữa Mỹ và Việt Nam.

Về chương trình, tôi nghĩ các bản phối bắt buộc phải làm mới để khán giả trẻ dễ đón nhận hơn, cách dàn dựng và sắp xếp nghệ sĩ trình diễn cũng phải khác.

Ở mỗi chương trình, tôi biết ơn những người cộng sự của mình vì đã làm việc rất chặt chẽ, chịu khó. Tôi khó tính. Chương trình của người khác chỉ cần tập 2-3 lần, còn chương trình của tôi chắc phải tập gần 10 lần.

Tôi quan điểm rằng để một đêm nhạc thành công, trước tiên nghệ sĩ và ban nhạc phải hòa quyện cùng nhau. 

Sự khó tính, cầu toàn dường như là "vũ khí" giúp Hương Lan giữ chân người nghe hơn nửa thế kỷ qua. Tình cảm và sự trung thành của khán giả nhắc nhở bà điều gì mỗi khi đứng trên sân khấu?

- Tôi rất cảm động khi gặp lại những khán giả lớn tuổi và họ vẫn gọi mình là "bé Hương Lan". Thỉnh thoảng có những bạn trẻ gọi tôi là "cô Hương Lan nước lũ". Những điều đơn giản đó gợi nhắc tôi nhiều điều. 

Sinh ra trong gia đình có truyền thống nghệ thuật, cha tôi là cố nghệ sĩ Hữu Phước. Tôi rất mê ông ấy, vì thế, mỗi lần đứng trên sân khấu, tôi thường nhớ ông và tự dặn mình phải giữ được những gì mình từng có.

Nhiều người thắc mắc vì sao gần đến giờ hát thì tôi không nói chuyện với ai. Đó là vì tôi phải tập trung đầu óc để học bài, thuộc lời và hát đúng. Tôi ý thức mình cần phải giữ tập trung ở mỗi lần trình diễn, đó cũng là cách tôi giữ chân khán giả. 

Niềm vui của "bé Hương Lan" khi đứng trên sân khấu lúc 5 tuổi khác nhau với niềm vui của danh ca Hương Lan của tuổi 67 như thế nào?  

- Hồi nhỏ, tôi chỉ biết cầm micro hát chứ không nghĩ ngợi nhiều, được khán giả vỗ tay thì vui. Còn bây giờ, niềm vui mỗi khi bước lên sân khấu đương nhiên phải lớn hơn chứ.

Mấy mươi năm qua, tôi biết ơn khán giả vì luôn dành cho mình những tràng vỗ tay, những lời động viên, khích lệ. Đến giờ, tôi vẫn còn hồi hộp khi bước lên sân khấu.

Tôi thích cảm giác mỗi khi xuất hiện, khán giả chờ đợi và đoán xem "hôm nay Hương Lan mặc áo dài gì". Tôi hạnh phúc khi hình ảnh của mình với tà áo dài in sâu trong lòng người mến mộ.

Mặc dù đó là một sự hy sinh của tuổi trẻ nhưng tôi trân trọng điều đó. Tôi yêu tà áo dài và rất tự tin khi mặc nó trình diễn trên sân khấu. Bước ra ngoài thế giới, tôi rất tự  hào giới thiệu tôi là người Việt Nam cùng tà áo dài.

Với dòng chảy nghệ thuật hiện nay, việc tìm một gương mặt kế thừa Hương Lan trong dòng nhạc dân ca, quê hương có vẻ... rất khó?

- Nhiều năm qua, tôi luôn có những chương trình để người trẻ hát nhạc của mình. Tôi tập hát và tạo điều kiện để các em phát triển. Là thế hệ trước, tôi nghĩ đây là điều nên làm, còn việc khán giả có chấp nhận các em hay không còn tùy vào tài năng, sự may mắn. 

Thẳng thắn, hiện tôi vẫn chưa tìm thấy người có thể đứng vào chỗ của mình. Đây cũng là điều khiến tôi rất ưu tư. Các em có nguồn năng lượng trẻ, hát hay nhưng vẫn còn những hạn chế nhất định. 

Phương tiện truyền thông ngày nay phát triển mạnh nhưng các em không có nơi đào tạo bài bản, đúng hướng. Tôi thấy thế hệ sau chủ yếu tự bỏ tiền, tự lăng xê và không có ai kiểm soát, nên đôi khi bị quá lố, khiến khán giả bội thực.

Một chương trình chỉ cần hát 2-3 bài hát là được, vừa để khán giả thưởng thức trọn vẹn vừa hát đúng, hát hay. Nhưng không, một số người trẻ lại thích làm liên khúc 20-30 bài, thậm chí có những bài hát lấy đoạn này ráp với đoạn kia khiến người nghe ngán ngẩm.

Nếu vẫn giữ tư duy làm việc như thế, chính các em đang đẩy mình ra xa khán giả. 

Hương Lan muốn nhắn nhủ gì với họ?

- Tôi muốn các em chỉnh đốn lại hướng đi của mình, không phải cứ đóng tiền tác quyền rồi "tự tung tự tác". Đây là cái sai từ những người trẻ và làm khán giả bội thực. 

Dĩ nhiên, tôi hay những người đã khuất, khó có thể thay thế được, vì ai cũng có chỗ đứng riêng. Tuy nhiên, tôi mong trong thế hệ sau ít nhất có một người đi theo con đường của mình. Hoặc các em sẽ tỏa sáng trên con đường riêng nhưng phải thật chính xác và sâu sắc. 

Bằng tất cả tình thương, tôi chỉ muốn gửi gắm các em vài điều như thế. Đó cũng là lý do tôi không thích ngồi trên ghế giám khảo để chê, khen ai hết, vì tôi không muốn làm mất lòng ai. Bởi "lời thật thì thường mất lòng", ngồi ở đó thì hay, nhưng cái dở thì tôi ôm hết.

Tôi đi hát hơn 60 năm nên rất trân trọng tình cảm của mọi người dành cho mình. Đồng tiền quan trọng nhưng nó không thể giải quyết được tất cả. Tôi đã suy nghĩ rất nhiều nên mới từ chối rất nhiều lời mời, chứ không phải vì tôi chê tiền. Tiền thì ai mà chê (cười). 

Dòng nhạc mang âm hưởng truyền thống, quê hương vẫn hiện hữu. Tuy nhiên, có vẻ như dòng nhạc này vẫn có một khoảng cách khá xa với khán giả trẻ. Theo Hương Lan, làm sao để thu hẹp khoảng cách ấy?

- Tôi nghĩ, nghệ sĩ nên chấp nhận làm mới bản thân một chút. Tuy nhiên, sự đổi mới có chừng mực, không để chúng đi lạc đường. Và để khán giả trẻ có thể đến gần hơn với âm nhạc của mình, trước tiên phải để họ biết mình là ai.

Cho nên cái khó của tôi chính là tìm cách để tiếp cận khán giả trẻ. Trong đó, việc tham gia vào một số chương trình có yếu tố mới, trẻ cũng là một cách. Từ đó, khán giả trẻ biết đến mình nhiều hơn, rồi mới tìm hiểu về âm nhạc của mình. 

Bây giờ, nói tên tôi có thể mọi người biết nhưng chỉ ở tuổi lứa trung niên, còn các bạn trẻ thì không, điều không thể trách được vì cái gì cũng cần sự mới mẻ. 

Ngay cả tôi cũng phải tìm hướng đi mới cho những bài hát của mình, đổi mới nhưng không phá vỡ nguyên bản của nó. 

Ngoài sân khấu, cuộc sống hằng ngày của bà thế nào?

- Với tôi, gia đình vẫn quan trọng nhất. Ngoài sân khấu, tôi mê gia đình và rất thích nấu nướng. Mỗi khi đi tiệc, tôi thường để ý có món gì ngon, sau đó về nấu cho cả nhà. Ông xã đôi khi can ngăn, kêu tôi nghỉ ngơi. Nhưng biết làm sao, đó cũng là thú vui của tôi ở tuổi này. 

Ở Mỹ, vợ chồng tôi có một mảnh vườn nhỏ. Sáng nào tôi cũng ra vườn chụp hình và ngắm cây cối. Ông xã là người chăm bẵm nó, còn tôi chỉ đi hái rau, hái quả...

Vừa thành công trong sự nghiệp vừa có tổ ấm viên mãn, hiện tại Hương Lan còn đau đáu điều gì?

- Tôi nghĩ mình được ơn trên ưu ái, ra ngoài có khán giả thương, về nhà có chồng, có con và cháu nội. Nói về nỗi đau đáu trong lòng, chính là tôi chưa tìm được một người tiếp nối, tỏa sáng trong dòng nhạc của mình.

Trong những người trẻ, tôi hy vọng nhiều nhất vào Phương Mỹ Chi, còn lớn hơn một chút tôi thích giọng hát của Hà Vân. 

Với Phương Mỹ Chi, tôi hy vọng cháu vẫn giữ được cách hát, loại bài, đừng theo lối trẻ quá, mà "hư" đi. Cái "hư" ở đây không phải giọng hát mà "hư" vì khán giả không biết ca sĩ này hát thể loại nào.

Hãy để khán giả thấy được sự đặc trưng của mình, điều này rất khó. Mỗi khi chúng tôi nói chuyện với nhau, tôi vẫn dặn dò "con muốn hát gì cứ hát, miễn đừng quên tà áo dài giùm bà nội (cách xưng hô giữa Hương Lan và Phương Mỹ Chi - PV). 

Với Hà Vân, em ấy hát hay, giọng ngọt ngào nhưng vẫn chưa đi xa hơn được, cần phải xem lại cách chọn bài, hướng tiếp cận của mình. 

Ở tuổi này, bà giữ gìn sức khỏe thế nào?

-  Với một nghệ sĩ, ngoài việc chọn bài, làm nhạc thì giữ sức khỏe là quan trọng nhất. Tôi giữ gìn sức khỏe bằng việc chú trọng giấc ngủ. Trước khi trình diễn, tôi chỉ cần ngủ 1-2 tiếng thật sâu.

Thời điểm dịch Covid-19, sức khỏe và tinh thần của tôi có phần sa sút nhưng trong 2 năm trở lại đây tôi khỏe hơn nhiều. Hiện tôi cảm thấy tinh thần thoải mái, vui vẻ mỗi khi bước lên sân khấu.

Sau cơn đại dịch, tôi càng hiểu hơn lẽ vô thường của cuộc đời. Khi còn khỏe, tôi tranh thủ để được gặp gỡ, tri ân mọi người. 

Cảm ơn chia sẻ của danh ca Hương Lan!