Chuyện cảm động về bà giáo hơn 90 tuổi vẫn cần mẫn đào tạo ca sĩ, nghệ sĩ

Gặp Nhà giáo Ưu tú Hồ Mộ La vào một ngày đầu đông, khi và vừa kết thúc buổi dạy với học trò là NSND Rơ Chăm Pheng tại nhà riêng ở một chung cư trên phố Định Công - Hà Nội. Dù đã ở tuổi ngoài 90, mắt không nhìn thấy rõ, mái tóc đã trắng phau nhưng bước đi của bà vẫn khá nhanh nhẹn. Biết nhà có khách, dù chưa biết lạ hay quen nhưng bà vẫn nở nụ cười đôn hậu chào đón.

Nghệ sĩ Hồ Mộ La được nhiều người gọi “phù thuỷ thanh nhạc” bởi bà đã có công phát hiện và đào tạo ra nhiều nghệ sĩ ca sĩ thành danh trong làng nhạc như: NSND Rơ Chăm Pheng, NSƯT Hà Thuỷ, NSƯT Tố Uyên, NSƯT Kim Khánh, NSƯT Thuý Loan, NSƯT Ngọc Hà, ca sĩ Anh Thơ, Thu Hằng, Huyền Trang... Chính những nghệ sĩ ấy giờ lại mang những vốn liếng kiến thức thanh nhạc đã học được truyền dạy cho rất nhiều thế hệ tiếp nối.

Xuất thân trong một gia đình cách mạng, bà Hồ Mộ La được sinh ra tại Trung Quốc. Năm 1956 bà làm phiên dịch cho chuyên gia ở lớp thanh nhạc đầu tiên của Đoàn Ca múa Tổng cục Chính trị rồi ở lại làm diễn viên của Đoàn. Đến tháng 8/1959, bà được cử đi học Thanh nhạc tại Liên Xô.

Tốt nghiệp về nước năm 1966 bà làm công tác tập huấn cho các đoàn văn công quân đội, từ năm 1967 là Chủ nhiệm Khoa Thanh nhạc Trường Nghệ thuật Quân đội (nay là Đại học Văn hoá Nghệ thuật Quân đội) và sau đó là giảng viên thanh nhạc ở Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam. Bà ít đi biểu diễn hay thu thanh nhưng đã đào tạo nhiều ca sĩ có tên tuổi. Bà còn dịch từ tiếng Nga và tiếng Trung nhiều tài liệu âm nhạc, sách giáo khoa âm nhạc.

Điều đáng ngạc nhiên là dù ở tuổi ngoài 90 nhưng bà giáo Hồ Mộ La vẫn bền bỉ với việc giảng dạy. Mỗi ngày, các thế hệ học trò với đủ các lứa tuổi vẫn tìm đến bà để nhờ bà truyền dạy những kỹ năng thanh nhạc để có được giọng hát đẹp, hát truyền cảm và hát đúng kỹ thuật.

Nghệ sĩ Hồ Mộ La tâm sự, vì đã có tuổi nên sức khoẻ của bà không như trước. Nhiều năm nay, mắt của bà nhìn chỉ thấy mờ mờ chứ không rõ nét. Vì thế mỗi khi ngồi vào đàn piano, bà vẫn có thể đánh những bài cơ bản để dạy học trò luyện thanh nhưng không thể nhìn vào bản nhạc để đánh cả một bài hoàn chỉnh.

Có một điều may mắn là tai bà vẫn thính, trí tuệ vẫn minh mẫn nên bao nhiêu kiến thức và vốn liếng kinh nghiệm trong mấy chục năm giảng dạy thanh nhạc của mình bà vẫn nhớ. Bởi thế mà bà vẫn có thể dạy được cho các học trò với đủ các trình độ từ cơ bản đến nâng cao.

“Tình yêu đối với nghề giáo của tôi bây giờ và ngày xưa không hề thay đổi. Tôi vẫn dạy cho đến khi nào tuổi mòn sức kiệt, khi ông bà tổ tiên gọi tôi về thế giới bên kia. Bây giờ, hàng ngày, mỗi khi học trò tìm đến học, tôi lại cảm thấy như mình được trẻ ra 20 tuổi. Có khi quên mình đã ở tuổi 90, 80…

Vì trong quá trình dạy - học, học trò kể cho tôi nghe chuyện này chuyện kia, cả chuyện công việc lẫn cuộc sống và tôi cũng tham gia vào câu chuyện của các em nên thấy mình trẻ ra. Tôi nghĩ nhờ sự lan truyền sức trẻ đó mà tư duy của mình vẫn tỉnh táo và mẫn tiệp. Mọi người cứ bảo tôi trẻ hơn tuổi không biết có đúng không”, bà giáo Hồ Mộ La bộc bạch.

Bà giáo Hồ Mộ La cho biết thêm, ở thời điểm hiện tại, bà đang dạy cho hai học trò là NSND Rơ Chăm Pheng và một ca sĩ trẻ mỗi tuần. NSND Rơ Chăm Pheng thuộc thế hệ học trò đầu tiên của bà. Dù đã đi biểu diễn và làm công tác giảng dạy thanh nhạc nhiều năm nhưng bà vẫn tìm đến cô giáo của mình để nhờ bà truyền dạy thêm các kiến thức và kỹ năng nhằm chuẩn bị cho liveshow sắp tới của mình.

Một học trò khác là một ca sĩ đã hoạt động âm nhạc được một số năm nhưng vì hát nhạc tiếng Việt chưa tốt nên đã tìm đến bà để học thêm về kỹ năng. Mặc dù chỉ dạy tại nhà nhưng một tuần có 7 ngày thì ngày nào bà cũng có tiết dạy. Bà cảm thấy vui với công việc ấy và không hề thấy mệt mỏi.

“Trong dạy thanh nhạc, trước tiên phải luyện giọng. Luyện giọng cho trơn tru, cao độ chính xác, âm thanh mượt mà, trong trẻo, bay, thoát… phóng ra ngoài không gian. Muốn có được điều đó, không phải học ngày một, ngày hai mà phải trải qua một quá trình khổ luyện theo đúng phương pháp. Luyện thanh xong mới dựng bài hát. Hát dòng nhạc nào cũng đòi hỏi phải hát tròn lời rõ chữ và phải truyền được cảm xúc đến người nghe.

Người thầy là người phải dạy cho học trò biết cách hát thế nào để truyền cảm nhất vì có người có chất giọng truyền cảm nhưng mà không biết cách truyền cho nên vẫn cũng không thành công. Truyền cảm nhưng phải mềm mại, có ý tứ, phải hiểu được ca từ và hiểu được cần nhấn trọng tâm ở chỗ nào... Khi đấy hiểu được ca từ, truyền được nghĩa của ca từ khi ấy mới thật sự là thể hiện một tác phẩm âm nhạc trọn vẹn”, bà giáo Hồ Mộ La cho biết thêm.

Trong suốt cuộc đời giảng dạy của mình, nhắc đến tên người học trò nào, bà giáo Hồ Mộ La cũng ánh lên những niềm vui sướng và tự hào. Nhưng với bà, có lẽ ca sĩ Anh Thơ là người gắn bó và có nhiều tình yêu thương hơn cả. Ca sĩ Anh Thơ tìm đến bà khi mới chân ướt chân ráo từ Thanh Hoá lên Hà Nội theo đuổi đam mê âm nhạc.

Cả hai cô trò đã có những tháng ngày “vật lộn” với từng nốt nhạc để Anh Thơ đỗ được vào trường Học viện Âm nhạc Quốc gia sau đó là một giọng ca nổi tiếng. Cho đến bây giờ, khi cô giáo đã ở vào tuổi “thất thập cổ lai hy”, bản thân cũng đã có vị thế trong làng nhạc nhưng thỉnh thoảng Anh Thơ vẫn phải nhờ cô giáo của mình giảng dạy thêm những kiến thức mới. Với Anh Thơ, bà giáo Hồ Mộ La như một người mẹ thứ hai của mình. Và nếu không có người mẹ này chưa chắc chị đã có thể trở thành một ca sĩ được yêu mến như ngày hôm nay.

Bà giáo Hồ Mộ La tâm sự, ở tuổi này, bà chẳng ước mong gì cao xa. Bà chỉ mong mình vẫn có đủ sức khoẻ để truyền thụ hết những kiến thức về thanh nhạc mà bà có cho các học trò thân yêu. Bà bảo, có lẽ chỉ khi nào trái tim ngừng đập thì bà mới thôi yêu công việc mình đang làm.

Hà Tùng Long