“Cha đẻ” tượng 12 con giáp nói gì khi tác phẩm bị phản ứng tả tơi?

Với tư cách là người trực tiếp tạo tác bộ tượng 12 con giáp đặt ở khu du lịch Hòn Dáu - Hải Phòng, anh cảm thấy thế nào khi những tác phẩm của mình vấp phải những lời khen chê trái chiều?

Trước hết tôi xin chân thành cảm ơn một số anh chị em đồng nghiệp và người dân đã có ý kiến khen chê nhiều chiều trên mạng xã hội lẫn trên báo chí về bộ tượng 12 con giáp ở Hòn Dáu - Hải Phòng. Điều đó có nghĩa là vườn tượng 12 con giáp do tôi sáng tác, thi công và tặng lại khu du lịch Hòn Dáu đã nhận được sự quan tâm của đông đảo mọi người.

Thực tế, mặt trái và mặt phải của tác phẩm nghệ thuật khi mới ra đời vẫn tồn tại như thế, không có gì là bất thường cả. Chỉ có điều, bộ tượng 12 con giáp của tôi gây ồn ào nhanh và nhiều như lần này là do sự lan truyền của mạng xã hội. Dưới góc độ của người làm nghệ thuật tôi đã chuẩn bị tinh thần cho điều này từ trước. Vì thế tôi cũng không lấy gì làm bất ngờ hoặc “sốc” cả.

Nhiều chuyên gia cho rằng, bộ tượng 12 con giáp do anh tạo tác không những phản cảm, thiếu tính nhân văn mà còn hổ lốn. Anh nghĩ sao về những nhận xét này?

Từ khá lâu đời, văn hóa tâm linh - tín ngưỡng của người Á Đông chúng ta đã tin vào mỗi chúng ta đều ứng với một con giáp. Cũng đã có rất nhiều cá nhân, gia đình, công viên nhỏ… đặt làm cho mình một con giáp hoặc vườn tượng. Nhưng các nghệ nhân đều tạo ra con giáp lại là chính những con vật rất cụ thể, người trần mắt thịt và tầm thường giống như con vật thấp kém mà chúng ta thường mang ra giết thịt.

Chính vì vậy là một nhà điêu khắc, tôi đã suy nghĩ rất nhiều để sáng tác ra một bộ tượng nghệ thuật 12 con giáp để tặng khu du lịch với ý tưởng: “Tất cả chúng ta dù là ai, con giáp gì thì đều được tạo hóa ban tặng cho một thân hình da thịt hoàn mỹ, đẹp đẽ, là một kiệt tác của thiên nhiên, còn cái riêng, cái tôi, cái khác là ở phần linh hồn, phần tướng tinh, nó ứng với mỗi con giáp của mình”.

Do vậy tôi đã tạo ra các tác phẩm ca ngợi vẻ đẹp đầy đủ, nguyên lành của chính con người chúng ta chỉ thay đổi cách điệu khuôn mặt mang tinh tướng đại diện cho con giáp của từng linh vật. Còn trong pho tượng có diễn tả bộ phận sinh dục trần tục thì có cũng là lẽ đương nhiên của một tác phẩm nghệ thuật thuần khiết không thể thiếu trên cơ thể tác phẩm nghệ thuật chứ không phải là mang tính dung tục.

Trong thế giới con người của chúng ta luôn chia ra làm giống đực và giống cái. Vườn tượng 12 con giáp không thể làm ra 24 pho tượng do vậy mà tôi chỉ tạo tác ra 6 linh vật đực và 6 linh vật cái một cách chọn lọc. Những linh vật đực là để ca ngợi những người có tính cộng đồng cao, thiên về sức mạnh, bảo vệ nòi giống, bảo vệ cộng đồng và gia đình. Những linh vật cái là đại diện cho cái đẹp dung dị, mềm mại, êm ái, sự đầm ấm và nuôi dưỡng hạnh phúc, yên lành.

Tất cả các ý tứ dù là tả thực hay cách điệu trong bộ tượng là để ca ngợi, tôn vinh vẻ đẹp thuần khiết về hình thể và cái đẹp cao thượng về tinh thần của loài người nói chung và người Á Đông chúng ta nói riêng.

Còn với tư cách người làm nghệ thuật tôi xin cảm ơn chân thành mọi lời góp ý, khen chê và nhận xét. Tôi cho rằng, chưa hẳn người làm nghề nào cũng đã hiểu được hết tác phẩm nghệ thuật của người khác.

Trong lịch sử ngành mỹ thuật đã từng có những chuyện các trào lưu nghệ thuật mới ra đời đã bị những người làm nghệ thuật hàn lâm phản bác rất mạnh mẽ. Điển hình như danh họa Vogh vì quá uất ức với những đồng nghiệp của mình mà có những hành động tiêu cực. Kể cả Leonardo da Vinci và Michelangelo cũng lâm vào những tình cảnh tương tự.

Bản thân tôi luôn hiểu chính mình và tự tin ở những tác phẩm do chính mình làm ra chứ tôi không phải người đẽo cày giữa đường.

Khi tạo tác bộ tượng 12 con giáp kể trên anh có tham khảo các trường phái nghệ thuật trên thế giới hoặc nghiên cứu kỹ về văn hóa phương Đông, đặc biệt là văn hóa Việt Nam?

Có chứ. Tôi nghiên cứu khá kỹ các trường phái nghệ thuật của cả phương tây lẫn Việt Nam, từ thời cổ đại đến Phục Hưng và hiện đại. Và từ đó tôi tìm ra cái của riêng mình. Nó có một chút dân gian nhưng cũng có một chút hàn lâm, chút tâm linh trong đó. Nhưng để công chúng tiếp nhận được tính nghệ thuật trong những tác phẩm này phải để lịch sử trả lời.

Trong văn hóa tín ngưỡng của người Hy Lạp, La Mã cổ đại người ta cũng đã diễn tả các tác phẩm nghệ thuật rất tả thực để mô tả các vị thần linh của mình (đầu thú - mình người). Ở Châu Âu thời kỳ Phục Hưng có nhà điêu khắc đại tài Michelangelo đã tạo tác ra tượng thần David hoàn toàn nude, trần nhà nhà thờ...

Ở Nhật Bản có lễ hội sinh thực khí nam và ngay trong tín ngưỡng Phật giáo Ấn Độ trên các bức tượng, phù điêu ở chùa đều diễn tả các tư thế giao cấu của các vị thần.

Ở Việt Nam chúng ta cách đây 5 thế kỷ, các cụ cũng đã tạo ra các bức phù điêu tả rõ tư thế, bộ phận quan hệ tình dục trên các xà gồ mái đình. Và còn rất nhiều các tác phẩm nghệ thuật theo trường phái chủ nghĩa phồn thực như thế này trên thế giới.

Vậy nên tôi mong chúng ta nên xem vườn tượng này là những tác phẩm nghệ thuật để nhìn nhận nó với con mắt nghệ thuật.

Cảm ơn anh đã chia sẻ thông tin.

Hà Tùng Long