Cảm nhận khi ăn trái chuối... 3 tỷ đồng

Gần đây, tin tức văn hóa quốc tế nhắc nhiều tới tác phẩm của nghệ sĩ người Ý Maurizio Cattelan trưng bày tại triển lãm nghệ thuật Art Basel Miami (Mỹ). Tác phẩm chỉ đơn giản là dán một trái chuối lên tường với mẩu băng dính màu xám, nhưng ý tưởng ấy đã được nghệ sĩ Cattelan bán lại với giá dao động từ 120.000 - 150.000 USD. Tổng cộng ông đã thu về 390.000 USD (gần 9 tỷ đồng).

Đáng chú ý hơn thế, trong quá trình tác phẩm trưng bày tại triển lãm, có một nghệ sĩ người Georgia tên là David Datuna đã tới xem sắp đặt nghệ thuật này và bóc trái chuối đang dán trên tường ra để... ăn. Mới đây, ông Datuna đã trả lời phỏng vấn về ý tưởng đằng sau hành động táo bạo của mình.

Tác phẩm trưng bày của nghệ sĩ Cattelan có tên “Enter Comedian” (tạm dịch: Diễn viên hài) đã bị nghệ sĩ Datuna… ăn mất. Ông Datuna gọi hành động ăn chuối của mình là một màn trình diễn nghệ thuật có tên “Hungry Artist” (Người nghệ sĩ đói bụng).

Hành động của ông Datuna được đánh giá là rất táo bạo và hài hước, nhưng cũng như nghệ sĩ Cattelan, nghệ sĩ Datuna cũng khẳng định rằng “tác phẩm nghệ thuật” của mình có những hàm nghĩa nghiêm túc.

Trước khi trưng bày tác phẩm “Enter Comedian”, nghệ sĩ Cattelan cho biết ông đã suy nghĩ rất nhiều về tác phẩm trong suốt một năm, trước khi quyết định sử dụng trái chuối thật để trưng bày, ông đã dự định làm trái chuối giả bằng các chất liệu khác nhau.

Khi tác phẩm được đem trưng bày, người ta phải thực hiện góc dán băng dính cũng như lựa chọn hình dáng trái chuối một cách cẩn trọng theo đúng những gì bàn bạc với nghệ sĩ Cattelan.

Đám đông công chúng đổ về triển lãm để chụp hình “tự sướng” bên cạnh tác phẩm kỳ khôi, Datuna cảm nhận đây là một sắp đặt nghệ thuật tuyệt vời và thử tìm hiểu về mức giá của tác phẩm. Phải mất “15 tới 20 phút”, ông Datuna mới có thể chấp nhận được con số gây sửng sốt đó.

“Họa sĩ nổi tiếng Andy Warhol từng vẽ trái chuối lên vải vẽ. Maurizio Cattelan dán một trái chuối thực lên tường và gọi đó là tác phẩm nghệ thuật. Vậy thì David Datuna sẽ lấy trái chuối ấy ra ăn!”.

Datuna nghĩ thế và quyết định thực hiện trình diễn nghệ thuật “Hungry Artist” gây xôn xao. Datuna khẳng định ông không nhận được sự đồng ý “phím trước” nào từ phía nghệ sĩ Cattelan hay phía triển lãm.

Dưới đây là cuộc phỏng vấn của nghệ sĩ David Datuna và tờ tin tức The Guardian (Anh):

Ông đã từng gặp nghệ sĩ Maurizio Cattelan chưa?

Chưa, nhưng tôi có theo dõi ông ấy, ông ấy là một nghệ sĩ tuyệt vời.

Ông ấy có liên hệ với ông sau khi ông ăn trái chuối của ông ấy không?

Không.

Nếu hai người có dịp gặp nhau, đó sẽ là một cuộc gặp gỡ thân thiện chứ?

Tôi muốn gặp ông ấy. Tôi nghĩ ông ấy là thiên tài. Nghệ thuật bao hàm cả sự hài hước, bi kịch, xúc cảm... Ông ấy thực hiện điều này rất tốt. Tôi yêu thích trái chuối của Andy Warhol, nhưng tôi nghĩ việc Cattelan dán trái chuối lên tường ở một đẳng cấp khác.

Điều tôi không thích chính là trái chuối chỉ đáng giá 20 xu. Tôi nghĩ sẽ là một ý tưởng hay khi đặt nó trong bảo tàng và mời công chúng vào xem miễn phí. Nhưng khi bạn bán trái chuối với giá 120.000 USD tới 3 lần, và trong đó có lần còn lên tới mức 150.000 USD, thì điều đó là ngớ ngẩn, không tốt cho đời sống đương đại của chúng ta.

Tôi đã tới 67 quốc gia trên thế giới, và tôi đã thấy nhiều người đang sống khổ như thế nào. Nhiều người vẫn bị đói khổ lắm. Còn nghệ sĩ của chúng ta chỉ cần bán 3 trái chuối dán lên tường là có gần nửa triệu USD ư?!

Vậy nên ông cảm thấy cần phải làm gì đó?

Maurizio Cattelan đã vượt qua cả Andy Warhol. Có lẽ tôi không nên nói như vậy, nhưng quả thực ông ấy đã đưa trái chuối lên tới đẳng cấp khác. Tôi bắt đầu nghĩ: Mình có thể làm gì với trái chuối này? Làm thế nào mình có thể đưa nó lên một đẳng cấp khác nữa?  

Làm thế nào để làm được điều đó và đồng thời tạo nên sự hài hước? Thế rồi tôi quyết định ăn trái chuối. Ý nghĩa của hành động sâu sắc hơn những gì các bạn thoạt nhìn thấy. Một ý tưởng phát sinh từ một ý tưởng khác.

Ông có hay ăn chuối không?

Không, chắc một lần một năm. Tôi không thích chuối.

Nếu ông có thể khuyên Maurizio lần tới dán một loại quả khác lên tường, ông chọn loại quả nào?

Lần tới Maurizio sẽ không dán hoa quả lên tường. Hãy lên mạng và bạn sẽ thấy mọi người đang dán đủ thứ lên tường để họa theo sắp đặt này rồi.

Phía nghệ sĩ khẳng định rằng nếu không có giấy chứng nhận của Cattelan, mọi trái chuối dán lên tường đều không có gì đặc biệt. Ông có đồng ý với điều này không?

Điều này đúng thôi, bởi ý tưởng mới là quan trọng. Ý tưởng ban đầu là của Maurizio Cattelan.

Ông có cảm thấy chất nghệ thuật khi trái chuối đi vào trong cơ thể rồi rời khỏi ông hay không?

Tôi cảm thấy bên trong con người mình không phải một trái chuối mà là một phần của Maurizio.

Bích Ngọc

Theo The Guardian