Các đô thị di sản đang đứng trước nhiều thách thức

Hội thảo có sự tham gia của bà Susan Vize - quyền Trưởng đại diện Ủy ban UNESCO tại Việt Nam; ông Phạm Quang Vinh - Tổng Thư ký Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam cùng các tổ chức quốc tế, trường ĐH, Viện nghiên cứu, cơ quan ngoại giao, các chuyên gia trong nước và quốc tế, các nhà khoa học, quản lý trong lĩnh vực.

Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Đinh Văn Thu - Chủ tịch tỉnh Quảng Nam - đã đặt ra vấn đề bảo tồn và phát triển bền vững đô thị di sản Hội An, đây là một đại diện điển hình cho quá trình tăng trưởng kinh tế và đô thị hóa nhanh chóng đang diễn ra ở khắp các thành phố lịch sử của châu Á.

Theo đó, Hội An là một cảng thị truyền thống của Chămpa từ thời Trung đại. Đến thế kỷ 17, với chính sách mở cửa của các chúa Nguyễn ở Đàng Trong, Hội An là thương cảng quốc tế phát triển rực rỡ, là cơ sở trọng yếu về kinh tế và đối ngoại của các Chúa Nguyễn gần 3 thế kỷ.

Chủ tịch tỉnh Quảng Nam cho rằng, trong lòng đô thị Hội An còn lưu giữ được gần như nguyên vẹn hơn một nghìn di tích kiến trúc cổ như nhà cửa, hội quán, đình, chùa, miếu, nhà thờ tộc, giếng cổ, mộ cổ... vừa có sắc thái nghệ thuật truyền thống của người Việt, vừa thể hiện sự giao lưu, hội nhập văn hoá với các nước phương Đông và phương Tây.

“Hội An cũng là vùng đất ghi nhiều dấu ấn của sự pha trộn, tiếp biến, giao thoa văn hóa. Các hội quán, đền miếu mang dấu tích của người Hoa nằm bên những ngôi nhà phố truyền thống của người Việt và những ngôi nhà mang phong cách kiến trúc Nhật Bản. Bên cạnh những giá trị văn hóa qua các công trình kiến trúc, Hội An còn lưu giữ một nền văn hóa phi vật thể đa dạng và phong phú”, Chủ tịch tỉnh Quảng Nam phát biểu.

Trong những năm qua, nhờ sự quan tâm hỗ trợ của các Bộ, Ban, ngành Trung ương, các tổ chức quốc tế; sự đồng thuận của nhân dân và bằng nhiều cơ chế, chính sách, giải pháp quản lý phù hợp và hiệu quả, công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa thế giới - đô thị cổ Hội An đã đạt được những thành quả tốt đẹp, Hội An liên tục được UNESCO ghi nhận là một trong những nơi thực hiện tốt công tác bảo tồn các giá trị di sản văn hóa ở khu vực Châu Á - Thái Bình Dương.

Tuy đã đạt được những thành tựu trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản, Chủ tịch tỉnh Quảng Nam cũng cho rằng, Hội An vẫn đang đứng trước những nguy cơ, thách thức mới xuất hiện, đó là ảnh hưởng do biến đổi khí hậu và hiện tượng nước biển dâng, dẫn đến xói lở bờ biển hay tình trạng bồi cạn, ngập úng.

Ngoài ra, nguy cơ cháy nổ do hoạt động quá tải bởi các dịch vụ của con người trong khu phố cổ; những áp lực của vấn đề dân số, mật độ và thành phần dân cư trong đô thị và tác động mặt trái của tốc độ đô thị hóa, phát triển du lịch lên tính toàn vẹn, tính chân xác của di sản văn hóa, cảnh quan môi trường sống, cảnh quan di tích…

Chủ tịch tỉnh Quảng Nam cũng mong muốn, hội thảo lần này tiếp tục tìm ra những giải pháp hiệu quả hướng đến bảo tồn vững chắc, phát huy giá trị lâu dài cho đô thị di sản Hội An cùng các đô thị di sản trên thế giới.

Tại hội thảo, ông Phạm Vinh Quang - Tổng Thư ký Ủy ban quốc gia UNESCO Việt Nam - đánh giá cao sự tham gia của các chuyên gia, nhà khoa học, tổ chức quốc tế tại hội thảo lần này. Đây là sự tiếp sức rất cần thiết để đưa ra giải pháp sáng tạo, khuyến khích cộng đồng, doanh nghiệp đóng góp vào sự phát triển bền vững của Hội An và các đô thị di sản khác trên cả nước.

Bà Susan Vize - quyền Trưởng đại diện UNESCO tại Việt Nam - cho biết sự phát triển kinh tế và đô thị hóa nhanh chóng làm gia tăng các khu dân cư mới gây áp lực lên di sản, thách thức giữa việc phát triển truyền thống và hiện đại.

“Các vấn đề này cũng đặt ra cơ hội, thúc đẩy sự sáng tạo để chúng ta tìm ra các giải pháp mới, vật liệu mới phù hợp hơn để có thể cân bằng tinh tế giữa bảo tồn và phát triển. Bên cạnh đó là sự vào cuộc mạnh mẽ hơn từ chính phủ và các tổ chức quốc tế”, bà Susan Vize phát biểu.

Theo kế hoạch, tại hội thảo lần này, các chuyên gia trong nước và quốc tế sẽ tập trung thảo luận các nội dung như quy hoạch kiến trúc và phát triển bền vững tại các đô thị di sản; quản lý di sản và cộng đồng địa phương…

Cuối cùng, hội thảo sẽ ra “Tuyên bố Hội An 2017” về bảo tồn và phát triển các đô thị di sản trong bối cảnh đô thị hóa và tăng trưởng kinh tế.

Công Bính