Bình Định: Thu nhiều hiện vật quý tại Thương cảng Thi Nại - Nước Mặn

Chiều 22/7, tại TP Quy Nhơn, Viện Khảo cổ học, Bảo tàng Tổng hợp Bình Định báo cáo sơ bộ kết quả thăm dò, khai quật khảo cổ thương cảng Thi Nại - Nước Mặn. Khu vực khảo cổ tại xã Phước Quang, huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Định.

Kết quả thăm dò, đoàn khai quật tạ 4 hố thám sát, dù diện tích khai quật không quá lớn nhưng số lượng, loại hình di vật thu được cũng phong phú đa đạng, gồm 5 nhóm cơ bản là: vật liệu kiến trúc, đồ gốm sứ, đồ sành, đồ kim loại và những hiện vật khác. Trong đó, vật liệu kiến trúc có 789 mảnh, đa phần đều vỡ nhỏ, phát hiện chủ yếu ở hai hố thám sát 1 và 2, bao gồm gạch và ngói, phần lớn là gạch.

Đồ gốm sứ: 4844 mảnh (3036 mảnh đồ đất nung, 1808 mảnh gốm men và sứ) đa phần đều vỡ nhỏ, phát hiện chủ yếu ở hai hố thám sát 1 và 2. Những mảnh đồ đất nung có màu nâu đỏ, xương gốm tương đối mịn, chủ yếu là mảnh nồi. Gốm men và sứ bao gồm các loại hình bát, đĩa, cốc... với các dòng men nâu, men ngọc, men trắng, men trắng vẽ lam có nguồn gốc Việt Nam, Trung Quốc, Nhật Bản. Niên đại trải dài từ thế kỷ 16 - 17 đến thế kỷ 19 - 20, trong đó chủ yếu là những mảnh đồ gốm men trắng vẽ lam có niên đại thế kỷ 17 - 18.

Đồ sành: 2823 mảnh (sành mịn: 1160, sành thô: 1620, sành có men: 43) đa phần đều vỡ nhỏ, phát hiện chủ yếu ở hai hố thám sát 1 và 2. Đây là mảnh vỡ của các loại hình bình, vò, lọ, lon vại, chậu, nồi, niêu, bát, nắp... có niên đại khoảng thế kỷ 17-18.

Đồ kim loại thu được 12 hiện vật sắt đã bị ôxi hóa nhiều nên chưa xác định được loại hình, 5 đồng tiền ở hố thám sát 1 nhưng hầu hết bị ô xi hóa nhiều, mờ không còn đọc được rõ chữ. Tuy nhiên, có 2 đồng chữ còn tương đối rõ là tiền Khai Nguyên thông bảo và Khang Hi thông bảo.

Ngoài ra, đợt khai quật này, đoàn khảo cổ còn thu được 2 mảnh phôi gốm, 1 mảnh cà ràng, 44 mảnh xương, 15 mảnh vỏ nhuyễn thể.

Cách đây 10 năm, Bảo tàng Tổng hợp Bình Định đã tiến hành khai quật thám sát thương cảng này, phát hiện được dấu vết bếp đun nấu, tường gạch chạy theo chiều Đông - Tây. Hiện vật thu được trong hố thám sát bao gồm đồ đất nung, gốm sành nâu, gốm trắng xanh (Trung Quốc), gốm Hizen (Nhật Bản), gốm Champa (Gò Sành) và gốm Việt Nam. Trong đó, chiếm tỷ lệ cao nhất là gốm sành, gốm Trung Hoa đến gốm Nhật Bản.

Thạc sỹ Bùi Văn Hiếu, Viện Khảo cổ học cho biết: “Diện tích khai quật không lớn, nhưng đợt khai quật thám sát khu vực di tích thương cảng Thi Nại - Nước Mặn lần này cũng đã phát hiện được những di tích và di vật có giá trị cho việc tìm hiểu và đánh giá giá trị của khu di tích. Đó là dấu vết móng cột, chân tảng, nền kiến trúc, bếp cùng một số lượng di vật khá phong phú và đa dạng về loại hình. Bước đầu, chúng tôi cho rằng những di tích phát hiện được có niên đại khoảng thế kỷ 18-19. Di vật có niên đại trải dài trong nhiều thời kỳ lịch sử khác nhau từ thế kỷ 16 - 17 đến thế kỷ 19-20, tập trung trong thế kỷ 17-18. Sự có mặt của một số lượng lớn đồ gốm sứ thời Minh, Thanh Trung Quốc và gốm sứ Hizen Nhật Bản là những chứng cứ chân xác về tính chất thương mại của di tích”.

Ông Hiếu cũng cho rằng: “Nước Mặn là một thương cảng cổ nằm ngay trên vị trí của Thi Nại trước đó. Thi Nại và Nước Mặn đều có vị trí rất quan trọng trong sự phát triển kinh tế của vùng đất này trong lịch sử. Với những kết quả thu được từ 2 lần đào thám sảt cho thấy tiềm năng nghiên cứu khảo cổ học vùng đất này còn rất lớn, cần tiếp tục đẩy mạnh nghiên cứu trong tương lai”.

Doãn Công