Bảo vật quốc gia bị hư hại là sự kiện mỹ thuật hạn chế nhất năm 2019

 Theo đó, năm nay, Hội đồng bình chọn đã nhận được 10 đề cử sự kiện mỹ thuật, 9 sự kiện nhiếp ảnh và 1 đề cử hạn chế. Hội đồng đã tiến hành bình chọn và bầu ra 4 sự kiện mỹ thuật, 4 sự kiện nhiếp ảnh tiêu biểu của năm 2019 và 1 sự kiện hạn chế. Hội đồng bình chọn gồm 12 đại diện đến từ Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm; Hội Mỹ thuật Việt Nam; Hội Nhiếp ảnh Việt Nam; Tạp chí Mỹ thuật; Tạp chí Nhiếp ảnh; Báo Văn hóa; Sở VHTT Hà Nội; Sở VHTT TP.HCM; Sở VHTT Đà Nẵng...

Sự kiện mỹ thuật hạn chế nhất năm 2019 chính là việc bảo vật quốc gia - bức tranh sơn mài “Vườn xuân Trung Nam Bắc” của họa sỹ Nguyễn Gia Trí bị hư hại do Bảo tàng Mỹ thuật TPHCM cho vệ sinh, bảo quản tác phẩm bằng cách sử dụng bột chu và giấy nhám để làm sạch cũng như đánh bóng mặt tranh.

Các chuyên gia đánh giá bức tranh bị tổn hại. Về mặt tinh thần, không khí, không gian và phần hồn của tác phẩm bị hư hại. Về vật chất, các mảng vỏ trứng bị trơ, trắng bệch, mảng dát vàng, mảng son bị mài mòn và hư hại về bề mặt tranh. Đây là vụ việc gây rúng động dư luận trong suốt một thời gian dài. Nhiều chuyên gia và giới yêu mỹ thuật đã hết sức phẫn nộ cách bảo quản bảo vật thiếu hiểu biết này.

Chia sẻ về lý do vì sao năm 2019 có nhiều ồn ào nhưng lại chỉ có 1 sự kiện hạn chế, ông Vi Kiến Thành - Cục trưởng Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm cho biết, trong thực tế, lĩnh vực mỹ thuật, nhiếp ảnh còn nhiều sự kiện hạn chế.

Nhưng dưới đánh giá của các chuyên gia, vụ làm hư hỏng tác phẩm “Vườn xuân Trung Nam Bắc” là sự kiện hạn chế để lại nhiều dư âm nặng nề và gióng lên hồi chuông báo động đối với công tác lưu trữ các tác phẩm mỹ thuật, đặc biệt đối với các tác phẩm mỹ thuật được công nhận là Bảo vật quốc gia.

Trong thời gian vừa qua, công tác này hầu như bị bỏ ngỏ hay có quy định nhưng chung chung. Nhưng sau sự việc này, Cục Di sản đã ra văn bản hướng dẫn cụ thể quy trình bảo quản, gìn giữ di sản ở lĩnh vực mỹ thuật. 

4 sự kiện mỹ thuật tiêu biểu gồm: Triển lãm Mỹ thuật Ứng dụng toàn quốc lần thứ 4 năm 2019; Sự kiện “Art in the forest 2019” không gian nghệ thuật trong rừng mùa thứ 5; Triển lãm tranh Màu nước quốc tế; Triển lãm tác phẩm mỹ thuật của các nghệ sĩ tiêu biểu châu Á tại Hà Nội năm 2019.

4 sự kiện nhiếp ảnh tiêu biểu là Festival Nhiếp ảnh trẻ 2019; Cuộc thi ảnh “Biển đảo quê hương”; Cuộc thi ảnh nghệ thuật quốc tế lần thứ 10 tại Việt Nam năm 2019 (VN-19); Cuộc thi ảnh nghệ thuật quốc tế “Tự hào Hà Nội”. 

Ông Lương Xuân Đoàn - Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam cho rằng, trong một năm sôi động của mỹ thuật Việt, có nhiều triển lãm để lại ấn tượng mạnh mẽ đối với người xem. Khi bỏ phiếu, các thành viên hội đồng đều cân nhắc giữa các sự kiện, tầm ảnh hưởng đối với công chúng.

Chẳng hạn, triển lãm Mỹ thuật Ứng dụng toàn quốc 2019 đã cho thấy, trong sự hội nhập của Việt Nam với quốc tế, nhu cầu tiêu dùng của người dân đang hướng về các sản phẩm mang tính truyền thống, mang bản sắc của Việt Nam. Và các nghệ nhân trẻ đã nắm bắt được xu thế này, đưa làng nghề trở lại vị trí xứng đáng của nó với các sản phẩm mang tính sáng tạo cao.

Thủ công mỹ nghệ đang thực sự làm sống lại các làng nghề. Hay như triển lãm tác phẩm mỹ thuật của các nghệ sĩ tiêu biểu châu Á tại Hà Nội năm 2019 đã làm ngỡ ngàng công chúng Việt Nam với miền mỹ cảm Việt. Nhiều ý kiến trái chiều đã được đưa ra và triển lãm ấy đã cho thấy, sự hội nhập sâu rộng với mỹ thuật quốc tế của mỹ thuật Việt Nam. 

Ông Vũ Quốc Khánh - Chủ tịch Hội Nhiếp ảnh Việt Nam thì lấy làm tiếc, khi nhiều sự kiện nhiếp ảnh rất xứng đáng được tôn vinh và trở thành sự kiện tiêu biểu của năm 2019 như sự kiện ra 3 cuốn sách ảnh của NSNA Nguyễn Á. Với những ai đã từng ra đảo Lý Sơn 1 lần mới thấy được công sức và sức làm việc phi thường của người nghệ sĩ này. Tuy nhiên, do số phiếu bình chọn không đạt quá bán nên chỉ có 4 sự kiện của nhiếp ảnh trở thành sự kiện tiêu biểu của năm. 

Hà Tùng Long