Đối phó với say tàu xe

Con người có thể đứng, đi bộ, leo cầu thang, đi thăng bằng trên dây, di chuyển linh hoạt trên đôi chân của mình là nhờ có tiền đình. Đây là bộ phận giúp con người cảm nhận không gian, kiểm soát trạng thái cân bằng của cơ thể. Với những người có tiền đình quá nhạy cảm thì đây lại là một vấn đề.

Triệu chứng say tàu xe

Khi đi tàu xe hay máy bay tiền đình của một số người bị kích thích quá mức sẽ làm xuất hiện một số triệu chứng như chóng mặt, đổ mồ hôi lạnh, tăng tiết nước bọt, khó chịu ở dạ dày, buồn nôn và nôn ói. Đặc biệt là nôn trong say tàu xe thường có khuynh hướng không giảm buồn nôn. Một nghiên cứu trên 20.029 hành khách đi tàu lớn cho thấy có 21% thấy khó chịu, 7% bị nôn mửa, 4% thấy rất mệt mỏi và 4% đổ bệnh thực sự.

Phòng ngừa thế nào?

Khi đi tàu xe, tiền đình sẽ hoạt động mạnh hơn bình thường để cảm nhận không gian và vị trí tương đối của cơ thể. Nhưng cùng lúc đó, 2 giác quan khác là mắt và tai cũng hoạt động tích cực. Thông tin thu nhận từ 3 cơ quan này không thống nhất, dẫn đến cơ thể mất kiểm soát thăng bằng và bắt đầu nôn nao. Vì vậy để không say xe thì phải giảm bớt sự nhạy cảm của tiền đình, nói nôm na là tắt nó đi bằng cách:

- Thay đổi hành vi: nếu đi xe hãy chọn ngồi ghế trước, mắt nhìn thẳng các vật ở xa hoặc nhắm mắt, hít thở sâu. Nếu đi tàu hãy lên boong tàu và nhìn về đường chân trời, nếu đi máy bay thì ngồi ở vị trí cánh máy bay và nhìn ra cửa sổ. Ăn nhẹ trước khi khởi hành khoảng 2 giờ, có thể nhâm nhi bánh mì nếu đói.

- Luyện tập thói quen: Lập lại một kiểu di chuyển (ví dụ đi làm bằng xe buýt) trong một thời gian ngắn để giúp cơ thể làm quen dần.

- Lái sự chú ý sang việc khác thay vì chỉ nghĩ rằng “tôi bị say xe”. Đây là liệu pháp tâm lý khá hiệu quả vì không ít người bị say chỉ vì nghĩ rằng mình sẽ say hay bị ảnh hưởng khi nhìn và nói chuyện với người đang bị say.

- Dùng thuốc chống say tàu xe: chứa các hoạt chất tác động đến các thụ thể gây sự ức chế, tác động lên hệ thần kinh làm giảm sự kích thích, an thần hoặc làm giảm sự co thắt ở đường tiêu hoá để làm giảm cảm giác buồn nôn. Phổ biến là loại viên uống chứa diphenhydramine thuộc dòng kháng histamine thụ thể H1 do hiệu quả cao và an toàn cho trẻ từ 2 tuổi trở lên.

Hương Nguyễn