Chữa ợ nóng thêm bệnh mạch máu

Ợ nóng, còn được gọi là trào ngược thực quản hoặc GERD, xảy ra khi axít từ dạ dày đi ngược vào thực quản. Bệnh có thể rất khó chịu, và vì thuốc ức chế bơm proton (PPI) rất dễ mua và làm hết các triệu chứng một cách nhanh chóng, nên chúng rất phổ biến. Theo FDA, 1/14 người dân Mỹ sử dụng PPI ít nhất một lần. Năm 2006, ước tính có khoảng 7 tỷ đô la đã được chi cho PPI trên toàn cầu.

Esomeprazole, tên biệt dược Nexium, là một trong những PPI được mua nhiều nhất. Năm 2015, Nexium mang lại gần 2,5 tỉ đô la doanh thu cho hãng dược AstraZeneca.

Vì rất hiệu quả trong việc làm giảm trào ngược và không cần đơn bác sĩ, các thuốc ức chế bơm proton được sử dụng rộng rãi hơn nhiều so với dự kiến ban đầu. PPI chưa từng được các cơ quan quản lý phê chuẩn cho sử dụng lâu dài và nhiều nghiên cứu gần đây đã chứng minh mối liên quan giữa các chất ức chế bơm proton và một loạt bệnh.

Bệnh tim, bệnh thận và sa sút trí tuệ đều đã được liên hệ với việc sử dụng PPI lâu dài. Tuy nhiên, các nghiên cứu cho đến nay mới chỉ có thể chứng minh sự tương quan, chứ không phải là nhân quả. Ngoài ra, cho đến nay, người ta chưa tìm ra cơ chế giải thích cho những phát hiện này.

Nghiên cứu gần đây của TS John P. Cooke tại Viện Nghiên cứu Methodist Houston, Mỹ, đã tìm hiểu về cơ chế phân tử khiến cho PPI có thể gây ra những tác động sức khỏe tiêu cực.

Các nhà nghiên cứu đã tìm hiểu vai trò của hai PPI, một trong số đó là Nexium. Họ phát hiện ra rằng việc tiếp xúc kéo dài với các thuốc này dẫn đến sự lão hóa sinh học sớm của các tế bào mạch máu.

"Khi khỏe mạnh, các tế bào nội mạc tạo ra một lớp phủ giống như Teflon, ngăn không cho máu dính vào. Khi già đi và bị bệnh, nội mạc trở nên giống như Velcro, với các yếu tố trong máu dễ dàng bám vào mạch máu để hình thành cục nghẽn".

Sự thay đổi này ở lớp nội mạc mạch máu có thể giúp giải thích một số hậu quả tiêu cực của PPI. Song đáng chú ý đây không phải là sự thay đổi tế bào duy nhất được quan sát thấy.

Các thuốc ức chế bơm proton được thiết kế để ngăn chặn việc sản sinh axit từ các tế bào thành dạ dày. Chúng gắn với các bơm proton của tế bào dạ dày, khiến tế bào ngừng sản xuất axit gần như hoàn toàn. Tuy nhiên, có vẻ không chỉ các tế bào sản xuất axít mới bị thay đổi thuốc.

Tiêu thể (lysosome) có mặt trong nhiều tế bào của cơ thể và chịu trách nhiệm dọn dẹp những chất cặn bã. Chúng dọn sạch rác tế bào và tiêu hủy nó bằng axít. Nếu “thùng rác” bị đầy, các tế bào sẽ già đi nhanh hơn.

Kết quả nghiên cứu cho thấy rằng PPI ngăn cản lysosome cung cấp đủ axít. Nói cách khác, khả năng loại bỏ “rác thải” của chúng bị giảm đi, khiến tế bào bị lão hóa sớm.

Điều đáng chú ý là những thuốc điều trị trào ngược hoạt động theo một cơ chế khác - đối kháng H2 - không thể hiện tác động này ở lysosome.

TS Cooke hy vọng những kết quả này sẽ giúp thuyết phục các cơ quan quản lý đưa ra hướng dẫn chặt chẽ hơn về việc sử dụng PPI.

"Trừ khi có chỉ định khác, các bác sĩ nên xem xét chỉ sử dụng PPI trong thời gian ngắn để giảm các triệu chứng của bệnh trào ngược, vì giờ đây chúng ta đã có một cách giải thích cho bằng chứng về tăng nguy cơ".

Nghiên cứu mới chỉ tiến hành trong phòng thí nghiệm, do đó cần nghiên cứu thêm ở người để củng cố những phát hiện này. Nếu kết quả được khẳng định bởi các nghiên cứu trong tương lai, thì chúng có thể đưa đến những thay đổi lớn trong việc quản lý các thuốc ức chế bơm proton.

Những phương pháp khác để kiểm soát bệnh trào ngược bao gồm thay đổi lối sống, chất đối kháng H2, và trong một số trường hợp là phẫu thuật.

Cẩm Tú

Theo MNT