Tháng ba nhớ hoa xoan

Quê tự trong lòng nó xưa nay có biết bao loài hoa đẹp, hoa thơm. Những hoa cau, hoa khế, hoa bưởi, những thiên lý, hoa gạo, xuyến chi... từng làm xao lòng biết bao tâm hồn đa cảm. Nhưng cứ tháng ba mà người quê chưa thấy những chùm hoa li ti, tim tím, trăng trắng, e ấp làm duyên làm dáng trong vườn, ngoài ngõ, trên chái bếp, trên những ngả đường làng khúc khỉu quanh co thì thấy thiêu thiếu, văng vắng như đánh mất một thứ gì tri âm, tri kỷ vậy.

Xoan mang trong mình một sức sống mãnh liệt, tràn căng. Mùa đông cây trơ trọi, khẳng khiu, ôm những chùm quả sạm đen chơi vơi đứng giữa đất trời buốt giá. Mùa xuân sang cây đâm chồi nảy lộc xanh mướt mát, non tơ. Qua một đêm mưa phùn những nụ xoan bừng thức, xoan nở nhanh một cách ngỡ ngàng. Thoạt đầu còn e ấp li ti, mấy hôm đã nở bung rợp một góc trời. Từ xa nhìn tới, tán hoa xoan như những áng mây bồng bềnh, lơ lửng giữa đất trời nồng ấm tháng ba, huyền ảo mơ màng, hư hư, thực thực.

Ai đó bảo rằng xoan là thứ hoa quê mùa cũng phải. Nhưng quê mùa theo đúng nghĩa của nó! Những cánh hoa mềm mại, xinh xinh. Xoan đẹp một vẻ tự nhiên, thuần khiết, mộc mạc và dung dị như người quê, như hồn quê. Xoan nhả vào không gian mênh mông làng quê một mùi hương thoang thoảng, dìu dịu, nhè nhẹ. Nó không ngàn ngạt như hoa sữa, cũng không nồng xức như hoa bưởi mà man mác như gợi một điều gì đó đã xa. Có đi dưới những gốc xoan vào mỗi buổi chiều, hít hà cho căng lồng ngực cái mùi là lạ quen quen ấy thì mới thấy mới cảm hết được.

Ngắm nhìn những vầng lá, hoa chen lẫn ấy, tự trong sâu thẳm hồn ta dâng lên một cảm giác khó tả. Và chỉ khi được tắm táp dưới lớp lớp những làn mưa hoa xoan cánh trấu, ta mới có thể gọi được thành tên cái cảm giác kia chính là nỗi buồn. Hoa xoan đẹp nhưng thấm buồn! Buồn nỗi buồn chủ quan của hồn người? Hay xoan đẹp mà buồn vì một lẽ khác? Lẽ vì vẻ viên mãn của xoan chỉ tày gang, chốc lát? Mới đó xoan còn nụ e ấp, ngượng ngùng như thiếu nữ, chỉ độ mấy ngày qua xoan đã rụng tơi bời, tan tác. Xoan lung linh sắc hương, nhưng sắc ấy, hương ấy mong manh dễ vỡ, dễ tan như bóng nước.

Những đứa trẻ quê sẽ níu giữ mùa hoa theo cách riêng của chúng. Các em gái dùng những cành hoa xoan kết làm vương miện, bó lại thành bó tròn như hoa cưới rồi chơi trò cô dâu chú rể. Những em khéo tay còn nhặt từng cánh hoa bé xíu, tỉ mẩn xâu vào sợi chỉ làm nên những chiếc vòng cổ, vòng đeo tay rất xinh. Có khi những bông xoan rụng lại được tụi nhỏ nhặt để chơi đồ hàng hay xếp thành đủ dạng hình thù ngộ nghĩnh… Tàn cuộc chơi, chúng thường hay gom tất thảy cánh hoa rồi tung lên trời như những bông hoa tuyết.      

Hết mùa hoa thì bước sang mùa quả. Quả xoan nhỏ sai chi chít, kết thành từng chùm xanh ngăn ngắt. Quả xoan càng lớn càng căng tràn sức sống. Mới đầu nó chỉ bé bằng đầu tăm, bẵng đi mấy ngày đã bằng hạt gạo, rồi như hạt đậu phộng, chẳng mấy chốc nó đã lớn bằng đầu ngón tay út. Tụi con gái xúm xít túm thành từng bó gồng gánh đi chợ bán. Cả một ghánh nặng quả chỉ đổi lấy mấy cái lá tiền râm bụt, vậy mà vẫn vui, vẫn háo hức say mê.

Tụi con trai tinh nghịch chặt lấy cái đốt hóp làm thành súng giắt quanh cạp quần. Chúng đua nhau trèo lên cây hái những chùm quả xoan vặt ra từng quả một, nhét đầy các túi áo, túi quần làm đạn. Từng tốp chia đều quân chơi trận giả quanh nhà, quanh những đống rơm, trong các vòm cây.Tiếng súng hóp đẩy đạn nghe đom đóp, đoèn đoẹt rất vui tai.

Thời gian dần qua, màu hoa tím trắng vẫn đến hẹn lại lên, thủy chung son sắt với độ xuân thì. Chỉ những đám trẻ ngày xưa là không còn ham nghịch dại như trước. Bởi đơn giản một điều họ đã lớn, đã trưởng thành. Những cô gái ửng hồng đôi má, ngượng ngùng khi biết có người trộm nhìn nhành hoa xoan rung rinh em gài lên mái tóc. Chàng trai ngày nào mê súng hóp, giờ chỉ thích lặng lẽ đứng, lặng lẽ nhìn màn mưa hoa xoan tím trong mắt chiều. Những hình thù ngỗ nghĩnh của ngày xưa được thay bằng những cái tên của người họ thầm thương trộm nhớ. Gió sẽ không thể cuốn đi được nữa bởi cánh xoan thơm đã được ép vào trong những trang vở học trò.

Dưới những tán xoan biết bao mối tình đơm hoa kết trái. Và chắc cũng phải chừng ấy mối tình chia xa, ly biệt. Xoan vẫn nở bung, vẫn rơi rơi, rơi đầy tím xác như bao đời nay vẫn vậy. Nhưng ta biết, ta biết chắc chắn một điều những bông hoa thủy chung ấy hoài thai vào một ngày đất trời ấm áp, trong trẻo tháng ba. Những mối tình xưa cũ vẫn ngọt ngào trong nẻo khuất hồn quê.

X.Chi - K.Hồng