Định hướng sửa đổi, bổ sung Luật Trợ giúp pháp lý

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Ngọc cho biết, qua gần 8 năm triển khai luật cùng các văn bản hướng dẫn thi hành, có thể khẳng định hệ thống pháp luật về trợ giúp pháp lý đã tạo hành lang pháp lý vững chắc cho công tác trợ giúp pháp lý phát triển toàn diện, hiệu quả.

Nguồn lực Nhà nước và xã hội được huy động, phân bổ hiệu quả hơn, dịch vụ pháp lý đến với người dân nhanh chóng, đúng đối tượng và bảo đảm chất lượng, góp phần quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả trợ giúp pháp lý của Nhà nước.

Bên cạnh những kết quả đạt được, ông Ngọc nhận định luật đã bộc lộ một số bất cập. Đứng trước bối cảnh có nhiều chính sách mới về hoàn thiện thể chế, hội nhập quốc tế, chuyển đổi số, luật cũng cần được nghiên cứu sửa đổi, bổ sung nhằm đáp ứng phát triển trợ giúp pháp lý theo hướng hiện đại, đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu trợ giúp pháp lý của người dân.

Dự án luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017 đang được đề xuất đưa vào Chương trình lập pháp năm 2026. 

Phát biểu tại hội thảo, ông Lê Vệ Quốc, Cục trưởng Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý (Bộ Tư pháp) gợi mở một số nội dung thảo luận, hướng tới đổi mới công tác trợ giúp pháp lý. Đơn cử như phát huy vai trò của UBND cấp xã trong quản lý Nhà nước về trợ giúp pháp lý tại địa phương; vai trò của từng trợ giúp viên pháp lý trong nắm bắt thông tin về người thuộc diện trợ giúp pháp lý tại địa bàn; trợ giúp pháp lý cho doanh nghiệp nhỏ và vừa; điều kiện bổ nhiệm, miễn nhiệm trợ giúp viên pháp lý…

Các đại biểu đồng thuận cao với sự cần thiết sửa đổi, bổ sung Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017. Nhiều đại biểu đề nghị mở rộng người thuộc diện trợ giúp pháp lý, không quy định có thêm điều kiện có khó khăn về tài chính đối với người khuyết tật, nạn nhân bạo lực gia đình, cha, mẹ vợ, con của liệt sỹ, đề nghị quy định người thuộc hộ cận nghèo được trợ giúp pháp lý mà không giới hạn ở người thuộc hộ cận nghèo bị buộc tội.

Về chức danh trợ giúp viên pháp lý, đa số đại biểu đề xuất nghiên cứu quy định đội ngũ này là luật sư thực hiện trợ giúp pháp lý và có quy định để chuyển tiếp thành luật sư khi họ thôi nhiệm vụ là trợ giúp viên pháp lý.

Đối với lĩnh vực trợ giúp pháp lý, nhiều đại biểu đề nghị mở rộng trợ giúp pháp lý trong lĩnh vực kinh doanh thương mại, tư vấn giúp người nghèo, cận nghèo có thể thực hiện các hoạt động kinh doanh vươn lên thoát nghèo.

Kết luận hội thảo, Thứ trưởng Nguyễn Thanh Ngọc ghi nhận những nỗ lực của đội ngũ người thực hiện trợ giúp pháp lý thời gian qua, kết quả thực hiện trợ giúp pháp lý sau gần 30 năm cho thấy hoạt động trợ giúp pháp lý thực sự rất nhân văn.

Các điều kiện về cơ sở vật chất, chính sách chưa hoàn thiện nhưng đã hình thành đội ngũ người thực hiện trợ giúp pháp lý rất tâm huyết, có trách nhiệm cao. 

Ngoài ra, Thứ trưởng Nguyễn Thanh Ngọc đề nghị nghiên cứu làm rõ thêm cơ chế tài chính trong hoạt động trợ giúp pháp lý, có thể có thiết chế huy động các nguồn lực ngoài ngân sách để tạo nguồn hỗ trợ, động viên, khuyến khích các địa phương làm tốt hoặc địa phương còn khó khăn…