Trận chiến quyết định tương lai Iraq

Những gì xảy ra sắp tới sẽ định hình hoặc phá hủy tương lai Iraq, đất nước vốn đã rất hỗn loạn từ hàng chục năm qua.

Vòng vây siết chặt

Chiến dịch tấn công Mosul được bắt đầu từ ngày 17-10. Sau hơn 10 ngày triển khai chiến dịch giải phóng thành phố này, quân đội và lực lượng an ninh Iraq đang siết chặt vòng vây, đẩy mạnh tấn công vào thị trấn Hammam al-Alil ở phía Nam Mosul, nơi IS đã sát hại hàng chục sĩ quan cảnh sát và quân đội nhằm ngăn chặn sự hỗ trợ cho liên minh chống khủng bố do Mỹ dẫn đầu. Để tiến vào Mosul, các đơn vị quân đội và cảnh sát Iraq đang nỗ lực chiến đấu nhằm tiêu diệt các tay súng bắn tỉa cũng như phá hủy nhiều xe bom ở khu vực phía Nam thị trấn Hammam al-Alil.

Đánh giá tương quan lực lượng, giới chức quân sự Mỹ nhận định cán cân lực lượng trên chiến trường đang nghiêng về liên minh chống IS. Tướng Joseph Votel, Tư lệnh Bộ chỉ huy Trung tâm Mỹ chịu trách nhiệm giám sát các chiến dịch quân sự của Mỹ tại khu vực cho biết các tay súng IS đang dần rút khỏi thành phố Mosul trong bối cảnh chịu tổn thất lớn về lực lượng. Kể từ khi chiến dịch tái chiếm Mosul bắt đầu, gần 40 thủ lĩnh cấp cao của IS đã bị tiêu diệt. Các quan chức quân sự Mỹ nhận định các phiến quân IS đang tìm cách tháo chạy khỏi Mosul và có thể mang theo phụ nữ và trẻ em để làm “lá chắn sống”. Một số thậm chí vứt bỏ vũ khí, trà trộn vào dân thường khiến các máy bay không người lái và máy bay của liên quân do Mỹ dẫn đầu khó phát hiện mục tiêu.

Theo Tướng Joseph Votel, khoảng 800-900 phiến quân đã bị tiêu diệt ở bên trong và xung quanh Mosul kể từ khi quân đội Iraq phát động chiến dịch tấn công quân sự nhằm vào thành phố trong trận chiến được coi là có quy mô lớn nhất tại nước này kể từ năm 2003. Theo ước tính của Mỹ, có khoảng từ 3.500 đến 5.000 tay súng ở bên trong thành phố và 2.000 tay súng được cho là ở các thị trấn lân cận. Các phiến quân IS đã chạy khỏi Mosul từ sườn phía Tây, nơi chưa bị lực lượng Iraq bao vây. Về phía lực lượng liên quân, tính đến ngày 27-10 đã có gần 60 binh sĩ Iraq thiệt mạng và khoảng 250 binh sĩ bị thương. Con số thương vong của lực lượng người Kurd ít hơn với khoảng 30 chiến binh thiệt mạng và 100 người bị thương. Ngày 28-10, các lực lượng Iraq đang tạm dừng chiến dịch để củng cố thắng lợi giành được trong thời gian qua trước khi nối lại chiến dịch này.

Nguy cơ khủng hoảng nhân đạo

Để tiến hành cuộc tấn công nhằm tái chiếm Mosul từ tay IS, quân đội Iraq phải mất tới 2 năm cho việc huấn luyện một đội quân thiếu nhuệ khí, cùng sự yểm trợ trên không và hậu thuẫn của lực lượng đặc nhiệm của các cường quốc quân sự hùng mạnh nhất thế giới. Gần 1 tuần sau cuộc tấn công do Mỹ dẫn đầu, rất nhiều quân nhân tiến hành chiến dịch này cho rằng cuộc chiến để giành lại thành phố Mosul sẽ kéo dài và khó khăn. Tuy nhiên, họ đã xác định được cái mà họ cho là điểm yếu của các phần tử thánh chiến. Nếu họ có thể thuyết phục các tay súng địa phương ở Mosul từ bỏ lòng trung thành với IS, có khả năng cuộc chiến này sẽ sớm kết thúc và điều đó sẽ có ảnh hưởng lớn hơn tới tương lai của Iraq.

Hiện cuộc chiến giành lại Mosul cần tới một liên minh lớn gồm 30.000 quân nhân chính quy của Iraq với sự yểm trợ của Mỹ và các cường quốc châu Âu, cùng các tay súng người Kurd và các tay súng dòng Shiite để chống lại các phần tử thánh chiến đang lợi dụng cộng đồng Hồi giáo dòng Sunni vốn đang cảm thấy bị gạt sang ngoài lề ở Iraq và Syria.

Độ nhạy cảm chính trị của cuộc chiến này có thể quyết định tương lai của IS và chủ nghĩa cực đoan dòng Sunni, cũng như định hình khu vực vốn đang chìm trong những chia rẽ sắc tộc. Các tay súng IS đã tàn phá thành phố này bằng cách gài chất nổ và bom mìn trên các đường phố, đào hào chứa đầy dầu có thể bùng cháy bất cứ lúc nào, cùng các đường hầm, đồng thời cho thấy rằng chúng sẵn sàng sử dụng một bộ phận trong số 1,5 triệu người dân Mosul làm “lá chắn sống”.

Trong IS, dường như có rất nhiều kẻ đánh bom liều chết, đưa các phần tử này lên những xe tải chứa đầy bom để tấn công lực lượng Peshmerga của người Kurd đổ tới Mosul từ phía Đông và Đông Bắc, cũng như tấn công các lực lượng quân đội Iraq dẫn đầu bởi các đơn vị chống khủng bố tiến đến từ phía Nam và Tây Nam.

Ông Karim Sinjari, Bộ trưởng Nội vụ của Chính quyền khu tự trị người Kurd (KRG) ở miền Bắc Iraq nói rằng: “Nếu Mosul thất thủ, “Vương quốc Hồi giáo” mà chúng tuyên bố cũng tan vỡ. Nếu IS để mất Mosul, chúng sẽ chẳng còn nơi nào ngoài thành phố Raqqa - thủ phủ của nhóm khủng bố này ở Syria”.

Đến nay, việc liên minh tấn công vào các cứ điểm của IS ở những làng mạc bị bỏ hoang xung quanh Mosul diễn ra khá dễ dàng, nhưng các cuộc không kích sẽ phải giảm bớt cường độ khi lực lượng Iraq tiến vào thành phố. Các chỉ huy Iraq cho biết IS trước đây đã thành công trong việc ngăn cản lực lượng quân đội phản công bằng cách tiến hành tấn công liều chết và sử dụng chất nổ. Tuy nhiên, họ nói rằng đây sẽ không còn là trở ngại ở Mosul bởi quân đội Iraq mới đây đã nhận được hệ thống tên lửa dẫn đường hiệu quả có thể phá hủy các phương tiện chứa chất nổ. Các chỉ huy Iraq cho biết chiến thuật của họ hiện nay sẽ là ngăn chặn lực lượng tiếp tế của IS, sau đó chia tách thành phố này thành nhiều khu vực khác nhau.

Tuy nhiên, ngày càng có nhiều quan ngại về việc lập lại hòa bình sau ngày giải phóng Mosul - thành phố đa sắc tộc và đa giáo phái. Liên hợp quốc và các tổ chức nhân đạo đã cảnh báo chiến dịch tái chiếm Mosul có nguy cơ gây ra cuộc khủng hoảng nhân đạo nghiêm trọng khi có tới 1,2 triệu người có thể phải rời bỏ nhà cửa đi lánh nạn, bổ sung thêm vào con số 4 triệu người dân Iraq phải rời bỏ nhà cửa do IS kể từ tháng 1-2014. Ngay cả ở Syria, các cơ quan cứu trợ quốc tế cũng đang chuẩn bị đón nhận tới khoảng 90.000 người Iraq chạy nạn do chiến dịch Mosul. Chính số lượng nhiều người Iraq đang tìm đường đến Syria, nơi mà cuộc nội chiến và nỗ lực quốc tế chống IS đã dẫn đến tỉ lệ thương vong cho dân thường thậm chí còn cao hơn của Iraq, đã nói lên mức độ khốc liệt mà người dân Mosul đang phải đối mặt.

Theo Hoàng Long

An ninh thủ đô