Tín hiệu mở lối thoát cho cuộc xung đột Nga - Ukraine

Các quan chức Ukraine và Nga đã gặp nhau tại Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ trong tuần này để thảo luận về các cuộc đàm phán cũng như khả năng đạt được một thỏa thuận ngừng bắn nhằm chấm dứt cuộc xung đột.

Cuộc đàm phán hôm 29/3 diễn ra sau hơn một tháng Nga triển khai chiến dịch quân sự ở Ukraine. Các nhà lãnh đạo của cả hai quốc gia cho đến nay vẫn chưa thỏa hiệp những yêu cầu chính. Tuy nhiên, những tín hiệu gần đây cho thấy hai bên dường như sẵn sàng hơn trong việc đạt được một thỏa thuận.

Khi các cuộc đàm phán hòa bình vẫn đang tiếp tục diễn ra, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và Tổng thống Nga Vladimir Putin được cho là có thể thỏa hiệp một số vấn đề.

Donbass

Donbass là khu vực giao tranh dữ dội ở miền Đông Ukraine, bao gồm Lugansk và Donetsk, hai khu vực do lực lượng ly khai, được cho là do Nga hậu thuẫn, kiểm soát. Một trong những yêu cầu của Nga để chấm dứt cuộc chiến tại Ukraine là giải phóng Donbass.

Đầu tuần này, Tổng thống Zelensky tuyên bố Ukraine sẵn sàng thỏa hiệp về tình trạng "phức tạp" của Donbass, đồng thời nói rằng ông sẽ không cố gắng giành lại toàn bộ khu vực này.

Tổng thống Ukraine nói thêm rằng, ông sẵn sàng đạt được một thỏa thuận về vấn đề Donbass để đảm bảo hòa bình "không trì hoãn". Tuy nhiên, trước đó ông nói rằng, thỏa thuận về Donbass phải được đưa ra trưng cầu dân ý đối với cử tri Ukraine sau khi Nga rút quân khỏi nước này. Ngược lại, Nga muốn thỏa thuận về Donbass tự động được đảm bảo trong một thỏa thuận với Ukraine.

Mặc dù Tổng thống Zelensky bày tỏ thiện chí thỏa hiệp, nhưng ông tiếp tục nhấn mạnh ưu tiên của Ukraine là duy trì "toàn vẹn lãnh thổ" và phản đối bất kỳ cuộc đàm phán nào có thể gây chia rẽ đất nước.

Crimea

Trong cuộc đàm phán hôm 29/3, các quan chức Ukraine lần đầu tiên vạch ra kế hoạch đàm phán về quy chế của Crimea trong thời hạn 15 năm. Crimea, nằm trên một bán đảo trải dài từ phía nam của Ukraine, giữa Biển Đen và Nga, đã được Nga sáp nhập vào năm 2014.

Nga đã tuyên bố rằng, một trong những yêu cầu của họ để chấm dứt cuộc chiến hiện tại là Ukraine phải công nhận Crimea là lãnh thổ của Nga và kế hoạch 15 năm có thể mở đường cho quá trình đó.  

Tình trạng trung lập

Một yêu cầu khác của Nga để chấm dứt xung đột là Ukraine phải áp dụng quy chế trung lập, nghĩa là không gia nhập NATO hoặc bất kỳ liên minh quân sự nào khác. Tổng thống Zelensky từng tuyên bố ông chấp nhận sự thật rằng, Ukraine sẽ không gia nhập NATO. Nhưng đầu tuần này, ông thậm chí còn đi xa hơn khi tuyên bố Ukraine "sẵn sàng" cam kết trung lập.

Tuy nhiên, Tổng thống Zelensky và các nhà lãnh đạo Ukraine khác đã lưu ý rằng, thay vì gia nhập NATO, Ukraine sẽ tìm kiếm sự đảm bảo an ninh theo những cách khác nhau. Ví dụ, Ba Lan, Israel, Thổ Nhĩ Kỳ và Canada có thể nằm trong danh sách các nước bảo đảm an ninh cho Ukraine.

Phi quân sự hóa

Ngay từ khi bắt đầu triển khai chiến dịch quân sự, Nga tuyên bố mục tiêu hàng đầu là phi quân sự hóa và phi hạt nhân hóa Ukraine.

Theo nhà đàm phán Nga, trong cuộc đàm phán mới nhất, Ukraine cam kết không tham gia bất kỳ liên minh quân sự nào, không cho phép đặt căn cứ quân sự nước ngoài hoặc binh sĩ nước ngoài trên lãnh thổ Ukraine.

Nhà đàm phán Nga cho biết, Ukraine cũng cam kết không tìm cách sở hữu vũ khí hủy diệt hàng loạt, bao gồm vũ khí hạt nhân. Đổi lại, Nga sẽ không phản đối việc Ukraine gia nhập Liên minh châu Âu (EU) trong tương lai.

Cuộc đàm phán tại Thổ Nhĩ Kỳ bắt đầu cho thấy những dấu hiệu tiến triển đầu tiên giữa Nga và Ukraine. Bộ Quốc phòng Nga tuyên bố giảm quy mô các hoạt động quân sự gần thủ đô Kiev và khu vực Bắc Ukraine nhằm "tăng cường sự tin cậy lẫn nhau và tạo điều kiện cần thiết cho các cuộc đàm phán tiếp theo".

Các nhà đàm phán cũng cho biết một cuộc gặp trực tiếp giữa Tổng thống Putin và Zelensky có thể sớm diễn ra - một động thái mà Ukraine đã thúc đẩy kể từ khi chiến sự bắt đầu nổ ra.