Thẩm phán Mỹ chặn quyền sa thải hàng loạt của chính quyền Trump

Một thẩm phán liên bang ở California ngày 27/2 đã tạm thời ngăn chặn việc chính quyền Tổng thống Donald Trump ra lệnh cho Bộ Quốc phòng Mỹ và nhiều cơ quan liên bang khác thực hiện sa thải đồng loạt hàng nghìn nhân viên mới được tuyển dụng.

Cụ thể, Thẩm phán liên bang William Alsup thuộc Tòa án Địa hạt Nam California tại San Francisco cho biết, Văn phòng Quản lý Nhân sự Mỹ (OPM) không có thẩm quyền ra lệnh cho các cơ quan liên bang sa thải bất kỳ nhân viên nào, gồm cả các nhân viên thử việc có ít hơn một năm kinh nghiệm.

Hôm thứ năm, hàng trăm nhân viên thử việc tại Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (NOAA), tổ chức chịu trách nhiệm tiến hành các nghiên cứu về khí hậu, đã nhận được thông báo rằng họ sẽ bị sa thải.

Trong khi đó, OPM cũng đã chỉ thị cho ít nhất hai chục nhân viên của mình đang làm việc từ xa rằng họ phải chuyển đến Washington mới giữ được việc làm. Thời hạn để họ đưa ra quyết định là ngày 7/3.

Trong phán quyết của mình, Thẩm phán Alsup đã ra lệnh cho OPM hủy bỏ văn bản ngày 20/1 và email ngày 14/2 chỉ đạo các cơ quan liên bang xác định những nhân viên thử việc có nhiệm vụ "không quan trọng" rồi sa thải họ.

Thẩm phán Alsup cho biết ông không thể ra lệnh cho Bộ Quốc phòng Mỹ, tổ chức dự kiến sẽ sa thải 5.400 nhân viên thử việc vào thứ sáu, hay các cơ quan khác vì họ không phải là bị đơn trong vụ kiện do một số công đoàn và tổ chức phi lợi nhuận đệ trình.

Tuy nhiên, ông cho rằng việc sa thải hàng loạt công nhân viên liên bang bắt đầu từ cách đây 2 tuần sẽ gây ra tác hại rộng rãi, trong đó có hoạt động cắt giảm ở các công viên quốc gia, trung tâm nghiên cứu khoa học và dịch vụ cho cựu chiến binh.

"Nhân viên thử việc là mạch sống của chính phủ. Họ làm việc từ cấp thấp rồi thăng tiến dần lên. Đó là cách chúng ta đổi mới chính mình", Thẩm phán Alsup cho hay.

Chính quyền Tổng thống Donald Trump vẫn khẳng định rằng văn bản và email từ OPM chỉ yêu cầu các cơ quan xem xét lại lực lượng lao động thử việc của họ và quyết định xem ai có khả năng bị sa thải chứ không yêu cầu họ phải làm bất cứ điều gì.

"Một chỉ lệnh thường không được hiểu như một yêu cầu", luật sư Kelsey Helland của Bộ Tư pháp Mỹ phản biện với ông Alsup trong phiên điều trần.

Mặc dù vậy, Thẩm phán Alsup cho rằng rất khó có khả năng mọi cơ quan liên bang đều tự đưa ra quyết định sa thải nhân viên của mình.

Thẩm phán Alsup đã yêu cầu OPM phải thông báo cho Bộ Quốc phòng Mỹ trước thứ sáu rằng văn bản và email của họ liên quan đến đội ngũ nhân viên thử việc là không hợp lệ. 

Ngoài ra, họ cũng phải gửi thông báo tương tự đến các cơ quan khác như Cục Công viên Quốc gia và Vụ Quản lý Đất đai, là những nơi việc cắt giảm nhân sự có khả năng ảnh hưởng đến các tổ chức phi lợi nhuận tham gia các vụ kiện.

Phán quyết của Thẩm phán Alsup sẽ có hiệu lực tạm thời trong khi ông xem xét tới tính pháp lý của tuyên bố OPM không có thẩm quyền đối với việc tuyển dụng và sa thải nhân viên liên bang cũng như các văn bản và email của họ phải cần soi chiếu dưới các quy tắc chính thức thông qua một quá trình hành chính kéo dài.

Sau khi lên nắm quyền nhiệm kỳ 2, Tổng thống Trump đã giao cho tỷ phú Elon Musk đứng đầu Ban Hiệu suất chính phủ (DOGE) nhằm thực hiện chương trình cải cách sâu rộng bộ máy hành chính liên bang, trong đó có việc cắt giảm việc làm.

Nỗ lực này đã vấp phải không ít phản kháng dữ dội từ đảng Dân chủ, các tổ chức công đoàn và công nhân liên bang. Họ cho rằng việc cắt giảm việc làm là bất hợp pháp và có thể gây tổn hại đến các chức năng của chính phủ.

Mặc dù chính quyền Mỹ đương nhiệm đã buộc phải triệu hồi một số nhân sự ở các vị trí quan trọng nhưng Tổng thống Trump luôn công khai ủng hộ ông Musk và chấp thuận cho tỷ phú công nghệ này thực hiện mục tiêu cắt giảm 1.000 tỷ USD từ ngân sách 6.700 tỷ USD của quốc gia.