Nghị sĩ Mỹ tranh luận khả năng kiện Trung Quốc về Covid-19

Phát biểu tại phiên điều trần của Ủy ban Tư pháp Thượng viện hôm 23/6 ở Washington, Thượng nghị sĩ Lindsey Graham, nghị sĩ Cộng hòa bang South Carolina và là chủ tịch ủy ban, cho biết “liên quan tới cách Trung Quốc xử lý dịch Covid-19, đã đến lúc chúng ta phải đặt lên bàn thảo luận những công cụ mới để giải quyết một vấn đề cũ”.

“Tôi không thể nghĩ ra ý tưởng nào thuyết phục hơn ngoài việc cho phép các công dân Mỹ hoặc các nhóm người Mỹ khởi kiện chính phủ Trung Quốc vì những thiệt hại gây ra với gia đình của họ, nền kinh tế của chúng ta và tinh thần của nước Mỹ”, nghị sĩ Graham nói.

Các thượng nghị sĩ từ cả hai đảng Dân chủ và Cộng hòa đều bày tỏ sự giận dữ với Trung Quốc vì theo họ, sự kiểm duyệt thông tin và bất cẩn của Bắc Kinh đã biến một ổ dịch tại địa phương bùng phát thành đại dịch toàn cầu khiến nửa triệu người thiệt mạng.

Hơn 120.000 người đã tử vong vì Covid-19 tại Mỹ - ổ dịch lớn nhất thế giới. Trong khi đó tại Trung Quốc, số người chết cũng gần 5.000 người.

Mặc dù cả hai đảng đều lên án Trung Quốc, song phe Dân chủ cũng nhanh chóng cho rằng lỗi không không chỉ thuộc về riêng Bắc Kinh. Một số nghị sĩ Dân chủ quy trách nhiệm cho Tổng thống Donald Trump.

Với chủ đề “Đạo luật Miễn trừ Chủ quyền Nước ngoài, Virus Corona và Giải quyết Trách nhiệm của Trung Quốc”, phiên điều trần của Ủy ban Tư pháp Thượng viện Mỹ hôm qua tập trung vào đạo luật năm 1976, trong đó chủ yếu ngăn công dân Mỹ kiện các chính phủ nước ngoài. Tuy vậy, đạo luật này vẫn có một số ngoại lệ.

“Tôi hiểu rằng mối quan tâm của ủy ban là xem xét các câu hỏi xoay quanh việc miễn trừ chủ quyền nước ngoài, cũng như sự thất bại của Trung Quốc trong việc kiểm soát dịch Covid-19. Tuy nhiên chúng ta cũng cần phải xem xét cẩn trọng những gì chính phủ của chúng ta có thể làm và lẽ ra nên làm. Liệu có tốt hơn không?”, Thượng nghị sĩ Dianne Feinstein từ bang California, nghị sĩ Dân chủ hàng đầu tại Ủy ban Tư pháp Thượng viện, nói.

Hàng loạt đơn kiện

Hiện hai bang Missouri và Mississippi đã thay mặt người dân đệ đơn kiện Trung Quốc về dịch Covid-19. Tổng chưởng lý bang Mississippi Lynn Fitch đã tham gia điều trần hôm qua.

Ít nhất 5 đơn kiện khác cũng được đệ trình nhằm chống lại Trung Quốc trong những tuần gần đây tại Florida, California, Nevada, Pennsylvania và Texas.

Các thượng nghị sĩ cũng thảo luận về việc liệu khởi kiện có phải phương án hành động tốt nhất để buộc Trung Quốc phải chịu trách nhiệm hay không.

“Tôi tin rằng hành động pháp lý này đáng được thực hiện để thay mặt cho người dân Mississippi. Chúng ta không thể phớt lờ những gì Trung Quốc đã làm”, tổng chưởng lý Fitch cho biết.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia pháp lý, không đơn kiện nào nhằm vào Trung Quốc có khả năng bước vào giai đoạn xét xử, vì sự có mặt của Đạo luật Miễn trừ Chủ quyền Nước ngoài.

Luật Miễn trừ Chủ quyền Nước ngoài quy định rằng chính phủ nước ngoài không thể bị kiện ở Mỹ trừ các trường hợp ngoại lệ: có hành vi khủng bố, gây thương vong hoặc chết chóc tại Mỹ, gây tổn hại cho nước Mỹ hoặc người dân Mỹ thông qua hoạt động thương mại, chiếm đoạt bất hợp pháp tài sản của chính phủ hoặc công dân Mỹ.

Câu hỏi đặt ra là liệu các đơn kiện hiện nay có đủ để coi Trung Quốc nằm trong các ngoại lệ trên không. Nếu không, liệu quốc hội có sẵn sàng thực hiện các bước đi tiếp theo để thay đổi luật hay không.

Năm 2016, quốc hội Mỹ từng sửa đổi luật nhằm cho phép các nạn nhân của vụ tấn công khủng bố 11/9 kiện Ả rập Xê út. Trong những tháng gần đây, nhiều dự luật mới đã được đề xuất tại Thượng viện và Hạ viện nhằm tìm cách sửa đổi Đạo luật Miễn trừ Chủ quyền Nước ngoài giữa lúc dịch Covid-19 bùng phát để gây sức ép với Trung Quốc.

Truyền thông nhà nước Trung Quốc đưa tin Bắc Kinh giận dữ trước việc Mỹ lạm dụng kiện tụng để chống lại Trung Quốc liên quan đến dịch Covid-19. Một số nguồn tin nói rằng Trung Quốc đang xem xét các biện pháp trừng phạt nhằm vào các cá nhân, thực thể và quan chức Mỹ tìm cách kiện Trung Quốc.

Thành Đạt

Theo SCMP