Nga tính tung "vũ khí" không gian đối phó Ukraine

Khi phương Tây đang cung cấp cho Ukraine hàng loạt hình ảnh tình báo vệ tinh chất lượng cao trong cuộc xung đột với Nga, Moscow đã quyết định đẩy mạnh sáng kiến nâng cao khả năng trinh thám từ vũ trụ để hỗ trợ cho chiến dịch quân sự tại nước láng giềng.

Vào ngày 1/12, Bộ Quốc phòng Nga thông báo kế hoạch nhằm khai thác và sử dụng sử dụng các hình ảnh có độ phân giải cao thu được thông qua hệ thống vệ tinh viễn thám.

Cơ quan này nói rằng những hình ảnh này sẽ được sử dụng để hỗ trợ hoạt động của Lực lượng Vũ trang Liên bang Nga.

Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu cho hay Hiệp hội Nghiên cứu và Sản xuất Lavochkin đang nỗ lực chế tạo một hệ thống không gian để viễn thám Trái đất trong mọi thời tiết, giúp có thể thu được hình ảnh về địa hình bất kể thời tiết và ánh sáng.

"Trước tiên, hãy cùng nghe cách Hiệp hội Nghiên cứu và Sản xuất Lavochkin đang nỗ lực tạo ra một hệ thống không gian dành cho viễn thám Trái đất trong mọi thời tiết. Hệ thống này sẽ giúp thu được hình ảnh địa hình bất kể điều kiện thời tiết và ánh sáng. Những hình ảnh có độ phân giải cao như vậy dự kiến sẽ được sử dụng vì lợi ích của các lực lượng vũ trang", ông Shoigu cho biết trong cuộc trao đổi với lãnh đạo Lực lượng Vũ trang Nga.

Chỉ vài ngày trước thông báo này, Moscow đã phóng tên lửa Soyuz-2.1b mang theo vệ tinh quân sự từ sân bay vũ trụ Plesetsk. Vệ tinh được phóng là vệ tinh trinh sát Bars-M số 5, được đưa vào quỹ đạo đồng bộ với mặt trời vào tháng 11/2023.

Loạt vệ tinh Bars-M giữ một vai trò quan trọng trong hệ thống phòng thủ quốc gia của Nga. Lần phóng này đã đưa phần thứ 5 của các nền tảng giám sát khu vực lên quỹ đạo.

Cụ thể, những vệ tinh này đóng một vai trò quan trọng trong bản đồ quân sự, cung cấp hình ảnh có độ phân giải cao để đánh giá địa hình chiến lược cần thiết cho việc lập kế hoạch và hoạt động quốc phòng.

Đây là lần thứ 3 Nga triển khai vệ tinh trinh sát thuộc hệ thống Bars-M kể từ khi Moscow bắt đầu chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine vào ngày 24/2/2022.

Những diễn biến này thể hiện nỗ lực của Moscow nhằm tăng cường khả năng giám sát trong bối cảnh cuộc chiến tiêu hao đang diễn ra.

Trong thời gian qua, Ukraine có được lợi thế đáng kể nhờ nhận được thông tin tình báo vệ tinh từ phương Tây. Hình ảnh có độ phân giải cao được chụp từ không gian cung cấp thông tin chi tiết gần như theo thời gian thực về các sự kiện trên mặt đất, mang lại lợi thế chiến lược cho Kiev.

Vệ tinh cũng đóng vai trò then chốt trong việc vạch ra những thách thức trong lĩnh vực hậu cần của Nga, chứng tỏ tính hiệu quả trong việc phát hiện việc thiết lập cơ sở hạ tầng quân sự mới, triển khai các vũ khí bổ sung hoặc lực lượng, khí tài quân sự trên mặt đất.

Mặt khác, Nga thường xuyên bị chậm hơn đối thủ một nhịp, dẫn tới gặp khó khăn trong việc tận dụng công nghệ vũ trụ một cách hiệu quả. Các báo cáo cho thấy hệ thống vệ tinh của Moscow ít được cập nhật trong những năm trước, ảnh hưởng tới khả năng triển khai vũ khí thông minh của Nga trên mặt đất.

Ví dụ, chuyên gia Bruce McClintock từ tổ chức RAND (Mỹ) nhận định hệ thống định vị Glonass của Nga dường như có hiệu suất chưa bằng GPS của phương Tây, làm giảm đi uy lực  của hệ thống vũ khí dẫn đường.

Vì vậy, việc Nga cập nhật vệ tinh trinh thám được xem như nỗ lực của Moscow nhằm nâng cao năng lực trinh thám và thu thập tin tức tình báo.

Vào tháng 8, Nga đã phóng tên lửa mang vệ tinh Glonass-K2, đánh dấu bước đầu tiên trong quá trình nâng cấp mạng lưới quy mô lớn. Dự án đại tu đầy tham vọng này có chi phí ước tính là 484 tỷ rúp, tương đương khoảng 5 tỷ USD.

Vụ phóng này đặt nền tảng cho nỗ lực lâu dài và toàn diện nhằm hiện đại hóa và nâng cao khả năng của hệ thống Glonass.