Mỹ tính triển khai "vành đai" tên lửa đối phó Trung Quốc

Theo Nikkei, mạng lưới tên lửa tấn công chính xác dọc theo "chuỗi đảo thứ nhất" là một phần trong kế hoạch của Mỹ nhằm chi 27,4 tỷ USD cho khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương trong 6 năm tới. Khoản chi này là nội dung chính trong đề xuất thành lập Sáng kiến Răn đe Thái Bình Dương mà Bộ Tư lệnh Ấn Độ - Thái Bình Dương đã đệ trình lên quốc hội Mỹ.

"Nếu không có biện pháp răn đe thông thường hiệu quả, Trung Quốc sẽ càng có động lực hành động trong khu vực và trên toàn thế gới để phá hủy các lợi ích của Mỹ. Khi cán cân quân sự Ấn Độ - Thái Bình Dương trở nên bất lợi hơn, Mỹ sẽ chịu thêm nhiều rủi ro khi các đối thủ đơn phương nỗ lực thay đổi hiện trạng", tài liệu của Mỹ nhận định.

Sáng kiến kêu gọi "triển khai lực lượng tích hợp với các mạng lưới tên lửa tấn công chính xác dọc theo chuỗi đảo thứ nhất, hệ thống tên lửa phòng không tích hợp ở chuỗi đảo thứ hai và thế trận lực lượng phân bổ nhằm tạo ra khả năng duy trì sự ổn định, nếu cần thiết sẽ phân phối và duy trì các hoạt động tác chiến trong thời gian dài".

Chuỗi đảo thứ nhất là một nhóm các đảo gồm Đài Loan, Okinawa và Philippines, được Trung Quốc coi là tuyến phòng thủ đầu tiên. Chiến lược "chống tiếp cận/chống xâm nhập" của Trung Quốc tìm cách đẩy lực lượng Mỹ ra khỏi Biển Đông và biển Hoa Đông nằm trong chuỗi đảo thứ nhất.

Trung Quốc cũng tìm cách ngăn không cho các lực lượng Mỹ tiếp cận chuỗi đảo thứ hai ở Tây Thái Bình Dương, trải dài từ đông nam Nhật Bản đến đảo Guam và phía nam Indonesia.

Theo SCMP, trong bài phát biểu tại Viện American Enterprise có trụ sở ở Washington hôm 4/3, Đô đốc Philip Davidson, Chỉ huy Bộ Tư lệnh Ấn Độ - Thái Bình Dương, cho biết có những lo ngại về việc 6 năm tới sẽ là khoảng thời gian Trung Quốc có thể tìm cách để thay đổi nguyên trạng khu vực, chẳng hạn với Đài Loan.

Ông Davidson nói rằng "từ nay đến năm 2026, trong thập niên này, là khoảng thời gian Trung Quốc đạt được sự vượt trội về năng lực và khi có đủ năng lực, Bắc Kinh sẽ thay đổi hiện trạng khu vực bằng vũ lực".

Sau đề xuất trên sẽ là các cuộc thảo luận với các nhà lập pháp và với các quốc gia tham gia vào việc thực thi đề xuất. Trung Quốc từng phản đối nỗ lực của Mỹ nhằm thiết lập các lá chắn tên lửa tại các nước đồng minh, đặc biệt tại Hàn Quốc. Theo sách trắng quốc phòng Nhật Bản, Mỹ có khoảng 132.000 quân đồn trú tại khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương.

Kế hoạch của Mỹ sẽ đặt trọng tâm vào "mạng lưới tên lửa tấn công chính xác, có khả năng sống sót cao dọc theo chuỗi đảo thứ nhất". Điều này đồng nghĩa với việc Mỹ sẽ tăng cường sử dụng các hệ thống tên lửa mặt đất gắn đầu đạn thông thường, vì quân đội Mỹ đã loại trừ việc sử dụng đầu đạn hạt nhân trên các tên lửa tầm ngắn và tầm trung.

Mỹ từ lâu đã đưa lực lượng hải quân và không quân vào khuôn khổ chiến lược với Trung Quốc. Tuy nhiên, Trung Quốc hiện sở hữu một kho tên lửa đa dạng với mục tiêu ngăn chặn đà tiến của quân đội Mỹ trong chuỗi đảo thứ hai. Điều này khiến chiến lược tập trung vào hải quân và không quân của Mỹ kém khả thi hơn.

Ngoài ra, Trung Quốc cũng có năng lực vượt trội về tên lửa tầm trung đặt trên mặt đất. Theo Lầu Năm Góc, trong khi kho vũ khí của Trung Quốc có tới 1.250 tên lửa như vậy, Mỹ lại không có. Sự chênh lệch này là do Hiệp ước Lực lượng Hạt nhân Tầm trung (INF), hiệp ước mà Mỹ tham gia và đã hết hạn vào năm 2019, cấm phát triển các tên lửa mặt đất có tầm bắn từ 500 - 5.500 km. 

Vai trò của Nhật Bản

Theo Thượng nghị sĩ Jim Risch, thành viên cấp cao của đảng Cộng hòa tại Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ, việc triển khai các tên lửa tầm trung ở Ấn Độ - Thái Bình Dương "là vấn đề lớn và ngày càng cần thiết để Mỹ và Nhật Bản cùng trao đổi". Một quan chức cấp cao của chính phủ Nhật Bản cho biết mạng lưới tên lửa đối phó với Trung Quốc ở khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương "sẽ là một điểm cộng cho Nhật Bản".

Các lực lượng trên bộ, trên biển và trên không của Mỹ đã đóng quân tại Nhật Bản theo hiệp ước an ninh song phương giữa hai nước. Hiện có khoảng 55.000 lính Mỹ đồn trú tại Nhật Bản - nơi có số lượng quân Mỹ ở nước ngoài đông nhất.

Lực lượng Mỹ tại Nhật Bản hiện không triển khai các tên lửa có thể vươn tới Trung Quốc. Trong khi đó, Bộ Quốc phòng Nhật Bản vẫn đang phát triển năng lực tên lửa tầm xa của nước này ở quần đảo Nansei, bao gồm đảo Okinawa.

Tuy vậy, việc đặt tên lửa của Mỹ trên lãnh thổ Nhật Bản sẽ gặp rất nhiều khó khăn. Vì động thái này sẽ ảnh hưởng đến sự phân chia vai trò giữa quân đội Mỹ và Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản, nên Tokyo và Washington sẽ cần thảo luận chi tiết nếu có bất kỳ kế hoạch triển khai tên lửa nào được đề xuất, bao gồm cả vị trí và tầm bắn của tên lửa.

Cơ hội để hai bên trao đổi về việc triển khai tên lửa có thể xuất hiện trong các cuộc đàm phán về sự hỗ trợ của Nhật Bản cho lực lượng đồn trú của Mỹ từ năm tài khóa 2022 trở đi. Một quan chức cấp cao của Bộ Ngoại giao cho biết việc triển khai tên lửa "có thể được thảo luận khi chúng ta trao đổi về tiến trình của liên minh Nhật - Mỹ".

Việc Nhật Bản cho phép Mỹ triển khai tên lửa chắc chắn sẽ khiến Trung Quốc "nóng mặt", từ đó làm phức tạp thêm quan hệ ngoại giao giữa hai nước láng giềng vốn phụ thuộc nhau về kinh tế. Ngoài ra, Tokyo có thể sẽ vấp phải sự phản đối từ chính những địa phương có khả năng được chọn để triển khai tên lửa, bao gồm Okinawa - nơi tập trung khoảng 70% lực lượng Mỹ ở Nhật Bản.

Ngoài ra, vấn đề về ngân sách cũng gây quan ngại. Một quan chức Bộ Quốc phòng Nhật Bản cho biết Washington "có thể yêu cầu chúng tôi gánh vác việc bảo trì và các chi phí khác liên quan đến các tên lửa được triển khai tại Nhật Bản".