"Bộ não" hái ra tiền của Hamas

Khi điều hành một chi bộ của Hamas vào những năm 1980, ông Jabarin đã vay tiền của mẹ để mua vũ khí. Giờ đây, ông giám sát một đế chế tài chính mà Mỹ ước tính trị giá hàng trăm triệu USD và tài trợ cho các hoạt động của Hamas.

Các quan chức Mỹ và Israel cho biết, người đàn ông 55 tuổi này chính là nhân vật nắm quyền quản lý tài chính quan trọng của Hamas. Ông nắm quyền quản lý danh mục các công ty mang lại thu nhập hàng năm cho Hamas và điều hành một mạng lưới các nhà tài trợ tư nhân và doanh nhân đầu tư cho lực lượng này.

Ảnh hưởng của Jabarin đối với Hamas lớn đến mức các cựu quan chức và quan chức an ninh hiện này của Mỹ và Israel tin rằng, chính ông đã giúp Hamas trả tiền mua vũ khí và chi trả tiền cho các thành viên Hamas tham gia loạt tấn công ngày 7/10/2023 nhằm vào Israel.

Ông Uzi Shaya, cựu quan chức an ninh Israel, chuyên nghiên cứu về tài chính bất hợp pháp, cho biết: "Jabarin đóng vai trò quan trọng và to lớn vì chính ông là người xử lý toàn bộ hoạt động tài chính của Hamas ở bên ngoài Gaza". Ông này nhấn mạnh thêm: "Jabarin là Giám đốc điều hành (CEO) của Hamas".

Theo các nguồn tin, Jabarin rất thân cận với Saleh al-Arouri, thủ lĩnh hàng đầu của Hamas đã thiệt mạng trong một vụ nổ được cho là do Israel gây ra hồi tuần trước. Họ đã giúp thành lập cánh quân sự của Hamas ở Bờ Tây và cả hai đều được coi là có mối quan hệ rất tốt với chính quyền Iran.

Hồi tháng 12/2023, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan đã cảnh báo Israel về "cái giá đắt" trong bối cảnh có thông tin về việc Tel Aviv lên kế hoạch ám sát các thành viên cấp cao Hamas ở nước ngoài, bao gồm cả ở Thổ Nhĩ Kỳ, theo hãng thông tấn Anadolu của Thổ Nhĩ Kỳ. Theo các nguồn tin, điều Israel lo ngại là ngay cả khi lực lượng Hamas ở Gaza bị tiêu diệt hoàn toàn, đế chế tài chính của nhóm này vẫn sẽ tồn tại ở bên ngoài.

Theo các quan chức an ninh Mỹ và Israel, Jabarin đã bất chấp các lệnh trừng phạt của phương Tây trong nhiều năm để sử dụng hệ thống tài chính ở Ả Rập Xê Út, Li Băng, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE), Sudan và gần đây là Thổ Nhĩ Kỳ để thành lập công ty và chuyển tiền vào Gaza cho Hamas.

Dòng tài chính bất tận và ổn định như vậy cho thấy khó khăn mà Mỹ và Israel phải đối mặt khi cắt nguồn tài trợ cho Hamas. Mỹ đã trừng phạt các quan chức và công ty liên kết của Hamas trong hơn 20 năm qua nhưng vẫn gặp khó khăn trong việc cản trở năng lực huy động tiền mặt của lực lượng này.

Dưới thời Jabarin, văn phòng tài chính Hamas có trụ sở tại một tòa nhà có cửa sổ kính tối màu ở Istanbul. Văn phòng này là nơi nắm giữ cổ phần trong các công ty, bao gồm cổ phần của một công ty bất động sản niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán Thổ Nhĩ Kỳ.

"Thật vinh dự khi nhận được tiền tài trợ cho Hamas", Jabarin từng nói trong một cuộc phỏng vấn. Nhưng ông phủ nhận bản thân có tham gia quyên góp tiền. "Đây hoàn toàn là cáo buộc sai sự thật", ông nhấn mạnh và cho biết bản thân hiện là thành viên của Hamas, một lực lượng chính trị, chứ không phải Lữ đoàn Izz ad-Din al-Qassam, cánh quân sự của lực lượng này.

Thổ Nhĩ Kỳ tuyên bố lực lượng quân sự và lực lượng chính trị của Hamas là hoàn toàn riêng. Ankara cho biết các doanh nghiệp hợp pháp của Thổ Nhĩ Kỳ không tài trợ cho các hoạt động quân sự của Hamas và hệ thống tài chính của tổ chức này không bị lạm dụng.

Giống như ông Yahya Sinwar, lãnh đạo hiện tại của Hamas ở Gaza, Jabarin được thả ra khỏi nhà tù năm 2011 như một phần của thỏa thuận giải phóng hơn 1.000 tù nhân Palestine.

Trong khi ông Sinwar thăng tiến trong hàng ngũ Hamas ở Gaza thì Jabarin hoạt động bên ngoài lãnh thổ Palestine.

Kể từ vụ tấn công ngày 7/10/2023, Mỹ đã áp đặt 4 đợt trừng phạt nhắm vào các quan chức, công ty và doanh nhân của Hamas có liên quan đến nhóm này. Những người được chỉ định bao gồm các cổ đông của công ty Thổ Nhĩ Kỳ được niêm yết, những người được coi là bình phong cho Hamas...

Washington cũng đưa vào danh sách đen một doanh nhân người Sudan mà họ cho là chính là người quản lý các công ty cho Hamas và các khoản đầu tư của lực lượng này, bao gồm một công ty khai thác vàng ở Sudan và cổ phần trong nhà điều hành viễn thông lớn nhất đất nước.

Tuy nhiên, nguồn tài trợ cho Hamas vẫn tiếp tục đổ về Gaza kể từ khi chiến sự bùng nổ, theo các quan chức phương Tây và tuyên bố của các nhóm quyên tiền. Số tiền quyên góp trực tuyến đã tăng mạnh cho các tổ chức từ thiện ở châu Âu, châu Á và Vịnh Ba Tư bị Mỹ, Israel hoặc Australia cáo buộc có liên hệ với Hamas.

"Nếu tiền của Hamas tiếp tục chảy từ nước ngoài vào Gaza và Bờ Tây, chúng tôi sẽ ở vào tình thế tương tự để can thiệp hết lần này đến lần khác", Ehud Levi, một cựu quan chức tại văn phòng thủ tướng Israel, nói.

Từ Jeddah tới Istanbul

Ông Jabarin, sinh năm 1968 và lớn lên ở Salfit, một thị trấn ở phía bắc Bờ Tây. Ông theo đạo Hồi từ khi còn là một cậu bé và thường xuyên tham dự lễ tại nhà thờ Hồi giáo địa phương và đọc các tác phẩm của Hassan al-Banna, người sáng lập Tổ chức Anh em Hồi giáo, một phong trào chính trị Hồi giáo của mà Hamas là một nhánh, theo nội dung cuốn sách mà Jabarin đã xuất bản.

Theo các cựu quan chức Mỹ và Israel, vào thời điểm ông Jabarin được phía Israel trả tự do, Hamas đã tạo ra một mạng lưới các công ty cung cấp tiền bạc cho mình. Theo phía Mỹ, căn cứ của hoạt động này ban đầu là Jeddah (Ả Rập Xê Út), nơi Hamas chuyển hàng chục triệu USD cho lực lượng quân sự và các hoạt động chính trị ở Gaza.

Hamas sở hữu một doanh nghiệp xây dựng và bất động sản ở đó, cũng như một công ty tương tự ở Sudan. Tuy nhiên, sau đó Sudan bất ngờ đảo chiều, thiết lập quan hệ ngoại giao với Israel. Theo các quan chức Mỹ và Israel, dưới áp lực trừng phạt của Washington, Ả Rập Xê Út đã buộc các quan chức tài chính của Hamas phải rời khỏi Jeddah. Tuy nhiên, phía Riyadh chưa có phản ứng gì về thông tin này.

Sau đó, Jabarin đã tìm được ngôi nhà mới cho đế chế kinh doanh ở Thổ Nhĩ Kỳ. Theo một cuộc điều tra năm 2018 của cơ quan an ninh nội địa Israel liên quan đến việc bắt giữ một học giả Thổ Nhĩ Kỳ bị cáo buộc làm việc với Hamas, giám đốc tài chính của Hamas đã nhận được sự hỗ trợ từ một cộng sự của Thổ Nhĩ Kỳ để mua và thuê bất động sản thương mại và nhà ở cũng như xe hạng sang.

Các nguồn tin cho rằng, ông Jabarin đã sử dụng vị thế của mình để kiếm nguồn tiền về cho Hamas. Theo Cơ quan an ninh nội địa Israel, vào năm 2018, cơ quan này đã bắt giữ một công dân Ả Rập ở Israel, vốn bị cáo buộc đã lấy hàng trăm nghìn euro tiền mặt cho các thành viên al-Qassam ở Bờ Tây. Theo nguồn tin, số tiền này do Jabarin ở Istanbul cung cấp.

Mỹ đã áp đặt các lệnh trừng phạt trực tiếp đối với Jabarin vào năm 2019, sau đó nói rằng ông đã trở thành "bộ não" đằng sau mạng lưới tài chính cho phép Hamas huy động, đầu tư và sử dụng số tiền khổng lồ từ Thổ Nhĩ Kỳ.

Vài năm sau, Mỹ cho biết Jabarin đã hợp tác chặt chẽ với các quan chức khác của Hamas, phát triển một danh mục đầu tư bất động sản ở Thổ Nhĩ Kỳ, chiếm phần lớn tài sản trị giá 500 triệu USD của nước này trên toàn cầu. Nó bao gồm cổ phần trong các công ty có trụ sở tại Algeria và UAE, song nguồn tin này chưa được xác nhận.

Tài sản nổi bật nhất là nhà phát triển bất động sản Trend GYO. Được niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán Thổ Nhĩ Kỳ, 75% cổ phần công ty này là những người đứng đầu Hamas, theo Mỹ, quốc gia đã trừng phạt công ty này vào tháng 5/2022.

Trong một tuyên bố, Trend tuyên bố không biết Hamas hoặc những người có liên quan đến lực lượng này. Trend cho biết với tư cách là một công ty niêm yết, họ có nghĩa vụ phải minh bạch về cách sử dụng thu nhập của mình, khiến "Hamas hoặc bất kỳ tổ chức không chính thức nào khác không thể chuyển tiền".

Nhiều tháng trước khi Bộ Tài chính Mỹ trừng phạt Trend, các quan chức đã yêu cầu Ankara có hành động chống lại công ty này nhưng không có hiệu lực. Jabarin gần đây đã dành thời gian ở Beirut, nơi ông nuôi dưỡng mối quan hệ của Hamas với lực lượng Hezbollah, vốn ủng hộ Hamas, ở đây.