Bí mật của cựu quan chức New York bị cáo buộc làm gián điệp cho Trung Quốc

Mọi việc bắt đầu từ khi bà Linda Sun, một người Trung Quốc được nhập tịch Mỹ, còn là một trợ lý cấp thấp trong chính quyền của Thống đốc New York Andrew Cuomo. Bà Linda bị FBI điều tra vào năm 2020, vài tháng sau chuyến đi tới Trung Quốc năm 2019.

Dựa vào bản cáo trạng, vào tháng 2/2023, bà Sun bị Văn phòng Tổng Thanh tra bang thẩm vấn về việc bà mua trái phép các tuyên bố từ văn phòng thống đốc.

Sau đó vài tuần, bà bị Thống đốc Kathy Hochul sa thải khỏi vị trí trợ lý. Theo đó, những nghi ngờ xung quanh bà Sun được "báo cáo ngay lập tức cho cơ quan thực thi pháp luật".

Các công tố viên tại văn phòng luật sư ở  Brooklyn cho biết, trước khi bị sa thải, bà Sun vẫn sử dụng quyền lực của mình trong chính quyền tiểu bang để mang lại lợi ích cho phía Trung Quốc và nhận thù lao hàng triệu USD.

Trong một bản cáo trạng dài 65 trang, các công tố viên đã đưa ra bản kế hoạch kéo dài nhiều năm của bà Sun. Kế hoạch bao gồm việc ngăn các quan chức đảo Đài Loan tiếp cận văn phòng thống đốc, loại bỏ các tài liệu về Đài Loan và người Duy Ngô Nhĩ khỏi phương tiện truyền thông của bang và hủy các cuộc họp với quan chức Đài Loan.

Đổi lại, bà Sun và chồng bà, ông Chris Hu, nhận được các khoản thanh toán hàng triệu USD trong các giao dịch với doanh nghiệp có trụ sở tại Trung Quốc có liên quan đến ông Hu. 

Bà Sun, 40 tuổi, bị cáo buộc 10 tội hình sự bao gồm gian lận thị thực, rửa tiền và các tội danh khác. Chồng bà bị cáo buộc rửa tiền. Cả hai đều không nhận tội tại tòa án liên bang hôm 3/9, được tại ngoại và bị yêu cầu giao nộp hộ chiếu.

Trong các cuộc phỏng vấn, giới chức và những người làm việc với bà Sun đưa ra những ấn tượng khác nhau về bà. Một số người đánh giá bà trầm tính nhưng hiểu biết, người đã tạo dựng tên tuổi của mình như một nhà điều hành chính trị trong cộng đồng người Mỹ gốc Á ở thành phố New York và trong giới quyền lực của đảng Dân chủ ở Queens.

James Lewis, một nhà nghiên cứu tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, nhận định rằng đối với chính phủ Trung Quốc, một người như bà Sun sẽ được coi là một mục tiêu hợp lý để lôi kéo.

Những cáo buộc nhằm vào bà Sun là động thái mới nhất của Bộ Tư pháp Mỹ nhằm ngăn chặn nỗ lực của Trung Quốc nhằm tạo dựng ảnh hưởng bí mật trên khắp nước Mỹ.

Trong một trường hợp khác gần đây, ông Shujun Wang, sống tại Queens, bị kết án vào tháng trước tại tòa án liên bang Brooklyn vì bị nghi làm gián điệp cho Trung Quốc. Ông tự nhận mình là một học giả và nhà hoạt động dân chủ.

Ông Lewis nói, chi phí cho các hoạt động này chỉ là một khoản tiền nhỏ đối với Trung Quốc. Bà Sun có thể là một trợ lý cấp trung, nhưng đối với các nhà ngoại giao Bắc Kinh, "việc có được sự phục vụ của bà là một thành công lớn".

"Bà ấy là một người có giá trị. Nếu CIA tuyển dụng một người tương tự ở Trung Quốc, các quan chức ở Bắc Kinh sẽ thực sự bị bất ngờ", ông Lewis nói.

Đường quan lộ của bà Linda Sun

Bà Sun bước vào giới chính trị khi bà trở thành chánh văn phòng của hạ nghị sĩ Grace Meng - người Mỹ gốc Á đầu tiên của tiểu bang được bầu vào Hạ viện vào năm 2012.

Sau thời gian làm việc với bà Meng, bà chuyển đến làm việc cho chính quyền của cựu Thống đốc Cuomo và trở thành đồng chủ tịch Hội đồng Cố vấn Người Mỹ gốc Á của ông. Sau đó, khi bà Hochul nhậm chức, bà Sun tiếp tục được bổ nhiệm làm phó chánh văn phòng.

Theo các đồng nghiệp cũ của bà, công việc liên lạc của bà Sun với cộng đồng người Mỹ gốc Á đòi hỏi bà phải tham dự các cuộc họp cộng đồng đến tận đêm khuya nhưng bà Sun không tỏ ra mệt mỏi.

Tuy vậy, một số quan chức thường xuyên làm việc với bà Sun cho biết họ bắt đầu nhận thấy sự thay đổi của bà khi vai trò của bà trong chính quyền tiểu bang tăng lên.

Theo một nhà lập pháp tiểu bang và một cựu nghị sĩ tiểu bang giấu tên, trong thời gian bà Sun là trợ lý của ông Cuomo, văn phòng thống đốc dường như đặc biệt nhạy cảm với các vấn đề liên quan đến Đài Loan. Văn phòng thống đốc thường chống lại các nghị quyết ủng hộ Đài Loan được đưa ra trong Cơ quan lập pháp tiểu bang.

Nhà lập pháp giấu tên cũng cho biết bà Sun và chồng thường xuyên tham dự các sự kiện và gây quỹ cho các nhóm người Trung Quốc ở Queens và Albany. Bà sống xa hoa hơn hầu hết mọi quan chức ở cùng vị trí.

Chuyến đi của bà vào năm 2019 tới Trung Quốc bao gồm tiệc chiêu đãi kỷ niệm chính thức tại Bắc Kinh. Các công tố viên hiện nay nói rằng chuyến đi được dàn xếp bởi một quan chức Trung Quốc, người cũng đã trả tiền cho chỗ ở khách sạn của bà Sun.

Bà Sun thuộc số ít thành viên trong đội ngũ nhân viên cấp cao của thống đốc có thể nói tiếng Quan Thoại và sở hữu các mối quan hệ trên khắp Thái Bình Dương. Khi New York trở thành tâm chấn của cuộc khủng hoảng Covid-19, bà trở thành thành viên của một nhóm đặc biệt chuyên đảm bảo nguồn cung cấp thiết bị bảo vệ cá nhân (PPE) và các sản phẩm khác từ Trung Quốc.

Vào tháng 1/2020, bà Sun đã viết thư cho một quan chức Trung Quốc để "cập nhật thông tin về PPE do một cộng đồng người Hoa ở Mỹ tặng cho Vũ Hán".

Bà nói với quan chức đó rằng một công ty do chồng bà sở hữu sẽ "cung cấp dịch vụ vận chuyển miễn phí cho các chuyến hàng đến khu vực có dịch và đề nghị cung cấp dịch vụ vận chuyển miễn phí cho các hiệp hội hải ngoại khác của Trung Quốc". Thực tế, công ty này thuộc về một người bạn của vợ chồng bà.

Tuy nhiên, ảnh hưởng của bà vẫn bị hạn chế. Bà không được chịu trách nhiệm về các hợp đồng hoặc các quyết định mua sắm của tiểu bang.

Ngoài công việc chính thức của bà Sun, một số người chia sẻ với New York Times tỏ ra bối rối khi nhắc đến cuộc sống cá nhân của bà.

Trong nhiều năm, bà sống ở Linden Towers, một khu trung lưu ở Flushing, Queens. Một số người làm việc với bà Sun cho biết họ tưởng chồng bà đang thất nghiệp và bà thường xuyên đề cập với cấp trên về việc tăng lương.

Tuy nhiên, bà lại thường mặc trang phục hàng hiệu khi đến văn phòng.

Sau khi ông Cuomo từ chức, để hoàn thiện các vị trí nhân viên cấp cao, bà Sun được ông Jeff Lewis, người đương chức chánh văn phòng của Thống đốc New York Kathy Hochul, giới thiệu. Một số quan chức nói vai trò của bà Sun chủ yếu chỉ giới hạn trong việc tổ chức sự kiện và các quan chức chính quyền cấp cao đã sớm quyết định bà nên được bổ nhiệm lại vào vị trí khác.

Bà chuyển đến Bộ Lao động Mỹ và rời chính quyền tiểu bang vào năm 2023.

Tại một cuộc họp báo hôm 4/9, Thống đốc Hochul bày tỏ sự tức giận về các cáo buộc. "Tôi phẫn nộ vì hành vi này. Bà ấy đã lợi dụng vị trí đó để làm suy giảm niềm tin như những gì được nêu trong bản cáo trạng", bà nói.