Ung thư tụy là gì?

Ung thư tụy bắt đầu từ đâu?

Tuyến tụy

Tuyến tụy là một cơ quan nằm phía sau dạ dày. Nó có hình dạng hơi giống một con cá với cái đầu rộng, thân thon và cái đuôi hẹp, nhọn. Ở người lớn, tụy dài khoảng 15cm nhưng rộng dưới 5cm.

• Đầu tụy nằm ở phía bên phải của ổ bụng, phía sau nơi dạ dày gặp tá tràng (phần đầu tiên của ruột non).

• Phần thân tụy nằm sau dạ dày.

• Phần đuôi tụy nằm ở bên trái của ổ bụng bên cạnh lách.

Loại ung thư tụy phổ biến nhất là ung thư biểu mô tuyến (adenocarcinoma) của tụy, bắt đầu khi các tế bào ngoại tiết trong tụy bắt đầu phát triển ngoài tầm kiểm soát. Phần lớn tụy được tạo thành từ các tế bào ngoại tiết tạo thành các tuyến ngoại tiết và ống dẫn. Các tuyến ngoại tiết tạo ra các men (enzyme) của tụy được giải phóng vào ruột để giúp tiêu hóa thức ăn (đặc biệt là chất béo). Các men được giải phóng vào các ống nhỏ và cuối cùng đổ vào ống tụy. Ống tụy sẽ hợp nhất với ống mật chung (ống dẫn mật từ gan) và đổ vào tá tràng (phần đầu tiên của ruột non) tại bóng Vater.

Các tế bào nội tiết chiếm một tỷ lệ nhỏ hơn trong các tế bào của tụy. Những tế bào này tạo ra các nội tiết tố (hormone) quan trọng như insulin và glucagon (giúp kiểm soát lượng đường trong máu) và giải phóng chúng trực tiếp vào máu. Các khối u thần kinh nội tiết của tụy bắt đầu từ các tế bào nội tiết.

Nếu có chẩn đoán ung thư tụy, thì điều rất quan trọng phải biết là liệu đó là ung thư nội tiết hay ung thư ngoại tiết. Những loại ung thư này có các yếu tố nguy cơ và nguyên nhân riêng biệt, có các dấu hiệu và triệu chứng khác nhau, được chẩn đoán bằng các xét nghiệm khác nhau, được điều trị theo những cách khác nhau và có tiên lượng khác nhau.

Các loại ung thư tụy

Ung thư ngoại tiết là loại ung thư tụy phổ biến nhất. Nếu các bác sĩ thông báo rằng người bệnh bị ung thư tụy, rất có thể đó là ung thư tụy ngoại tiết.

Ung thư biểu mô tuyến của tụy: Khoảng 95% ung thư tụy ngoại tiết là ung thư biểu mô tuyến. Loại ung thư này thường bắt đầu từ các ống dẫn của tụy. Ít gặp hơn là trường hợp ung thư phát triển từ các tế bào tạo ra các men của tụy, trong trường hợp đó chúng được gọi là ung thư biểu mô tế bào acinar.

Các loại ung thư ngoại tiết ít phổ biến hơn: Các loại ung thư ngoại tiết khác ít phổ biến hơn bao gồm ung thư biểu mô tuyến vảy, ung thư biểu mô tế bào vảy, ung thư biểu mô tế bào hình nhẫn, ung thư biểu mô không biệt hóa và ung thư biểu mô không biệt hóa với tế bào khổng lồ.

Ung thư bóng tụy (ung thư biểu mô bóng Vater): Ung thư này bắt đầu từ bóng Vater, là nơi ống mật và ống tụy gặp nhau và cùng đổ vào ruột non. Ung thư bóng tụy về mặt kỹ thuật không phải là ung thư tụy, nhưng được đưa vào đây vì điều trị giống nhau.

Ung thư bóng tụy thường gây tắc ống mật khi còn u còn nhỏ và chưa lan rộng. Sự tắc nghẽn này gây ứ mật, dẫn đến vàng da và mắt (hoàng đản). Vì thế, nó thường được phát hiện sớm hơn hầu hết các dạng ung thư tụy khác và thường có tiên lượng tốt hơn.

Những khối u lành tính và tiền ung thư ở tụy

Một số khối u ở tụy chỉ đơn giản là lành tính (không phải ung thư), trong khi những khối u khác có thể trở thành ung thư theo thời gian nếu không được điều trị (được gọi là tiền ung thư). Vì hiện nay mọi người hay làm các xét nghiệm hình ảnh như chụp CT hơn so với trước đây (vì một số lý do), nên những loại khối u ở tụy này hiện được tìm thấy nhiều hơn.

U nang thanh dịch (SCN) là khối u có những túi (nang) chứa đầy dịch. SCN hầu như luôn lành tính và hầu hết không cần điều trị trừ khi chúng phát triển lớn hoặc gây ra các triệu chứng.

U nang nhầy (MCN) là những khối u phát triển chậm có dạng nang chứa chất nhầy giống như thạch gọi là mucin. Những khối u này hầu như luôn chỉ gặp ở phụ nữ. Mặc dù không phải là ung thư, một số có thể tiến triển thành ung thư theo thời gian nếu không được điều trị, vì vậy u nang này thường được cắt bỏ bằng phẫu thuật.

U nhú nhầy trong ống tụy (IPMN) là những khối u lành tính phát triển trong các ống tuyến tụy. Giống như MCN, những khối u này tạo ra chất nhầy và theo thời gian đôi khi chúng trở thành ung thư nếu không được điều trị. Một số IPMN có thể chỉ cần theo dõi chặt chẽ, nhưng một số có thể phải phẫu thuật cắt bỏ nếu có một số đặc điểm nhất định, ví dụ những khối u nằm trong ống tụy chính.

Khối u cứng giả u nhú (SPN) là những khối u hiếm gặp, phát triển chậm hầu như luôn chỉ phát triển ở phụ nữ trẻ. Mặc dù các khối u này có xu hướng phát triển chậm, đôi khi chúng có thể lan sang các bộ phận khác của cơ thể, vì vậy tốt nhất là điều trị chúng bằng phẫu thuật. Tiên lượng của bệnh nhân mang loại u này thường rất tốt.

Cẩm Tú

Theo ACS