Gia tăng gánh nặng ung thư

Ngưỡng báo động về tỷ lệ tử vong

Chia sẻ tại hội thảo khoa học thường niên lần thứ 23 của Hội Điện quang và Y học hạt nhân Việt Nam tại Hà Nội ngày 20/8/2022, GS.TS Mai Trọng Khoa, Nguyên phó giám đốc Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) cho biết, tại Việt Nam, xu hướng gia tăng thể hiện ở cả ca mắc mới và số tử vong hàng năm.

"Đây thực sự là gánh nặng, thách thức cho công tác phòng chống ung thư, thậm chí gánh nặng về kinh tế, chi phí cho xã hội", GS.TS Khoa nhấn mạnh.

Theo GS Khoa, số ca phát hiện mắc ung thư tăng lên là tổng hợp của nhiều yếu tố như tuổi thọ tăng, thói quen ăn uống không hợp lý. Mặt khác, sự ra đời của các phương pháp chẩn đoán hiện đại đã giúp phát hiện ung thư hiệu quả hơn. Đối với xu hướng tăng tỷ lệ tử vong, nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là do nhiều người bệnh đi khám muộn, phát hiện bệnh khi đã ở giai đoạn cuối và khó khăn trong tiếp cận kịp thời với các liệu pháp điều trị tiên tiến.

Theo nghiên cứu năm 2021 của Viện Kinh tế Y tế Thụy Điển (The Swedish Institute for Health Economics - IHE) nếu không nỗ lực cải thiện việc phòng ngừa, sàng lọc phát hiện sớm và điều trị ung thư, số ca mắc mới và ca tử vong ở các nước châu Á trong đó có Việt Nam sẽ tăng từ 50% đến 60% từ năm 2020 đến 2040.

Nhiều tiến bộ trong điều trị nhưng bệnh nhân còn khó tiếp cận

Liệu pháp miễn dịch đang mở ra một chương mới cho điều trị ung thư. Từ nhiều năm trước, các nhà khoa học đã dự đoán miễn dịch có thể sẽ trở thành một trong những phương pháp điều trị quan trọng hứa hẹn sẽ cải thiện tỷ lệ tử vong do ung thư. Do đó, các bác sĩ kỳ vọng liệu pháp miễn dịch ung thư khi được Bộ Y tế Việt Nam phê duyệt có thể thay đổi cục diện điều trị cho nhiều loại ung thư, trong đó có ung thư phổi.

Tiến sĩ, bác sĩ Đặng Huy Quốc Thịnh, Phó giám đốc Bệnh viện Ung Bướu TPHCM chia sẻ: "Liệu pháp miễn dịch là một đột phá mới hiện nay. Trước khi liệu pháp miễn dịch về Việt Nam, các bác sĩ ung thư cảm thấy những phương pháp điều trị hiện tại cho một số loại ung thư như ung thư phổi chưa mang lại kết quả điều trị như mong muốn. Dữ liệu của các thử nghiệm lâm sàng cho thấy ung thư phổi là một trong những loại ung thư mà liệu pháp miễn dịch đem lại rất nhiều lợi ích cho người bệnh".

Theo đó, hiểu rõ về cơ chế miễn dịch giúp bác sĩ cá thể hóa điều trị trên từng bệnh nhân, hiểu rõ bản chất các đột biến gen, dấu ấn sinh học liên quan đến miễn dịch, mở ra cánh cửa mới trong điều trị ung thư. Kết quả bước đầu ghi nhận có nhiều triển vọng tích cực cho tỷ lệ sống thêm.

Dù vậy, thực tế người bệnh còn khó tiếp cận với các liệu pháp tiên tiến điều trị ung thư do gánh nặng về tài chính vì các thuốc mới này chưa được đưa vào danh mục thuốc được quỹ Bảo hiểm y tế (BHYT) chi trả.

Tại Việt Nam, quy trình phê duyệt thuốc mới từ lúc đăng ký lưu hành đến khi bệnh nhân được tiếp cận rộng rãi thông qua quỹ BHYT chi trả là tương đối chậm so với các nước trong khu vực. Hai liệu pháp điều trị ung thư tiên tiến hiện nay giúp kéo dài sự sống cho bệnh nhân là điều trị đích và liệu pháp miễn dịch. Trong đó, chỉ mới có các thuốc điều trị đích được BHYT chi trả cho các bệnh nhân phù hợp.

Cần những giải pháp tài chính tiên tiến

Ung thư là một bệnh rất đặc thù, có thể phòng ngừa, chữa trị nếu được phát hiện sớm. 80% nguyên nhân gây ung thư là do môi trường sống, còn lại do yếu tố bên trong (di truyền và nội tiết). Việc phòng chống ung thư bằng cách nâng cao nhận thức, tăng cường sàng lọc chẩn đoán phát hiện sớm, điều trị toàn diện đem lại hiệu quả cao, giảm gánh nặng cho xã hội, cho hệ thống y tế lẫn người bệnh.

Tổ chức Y tế Thế giới cũng khuyến nghị mỗi quốc gia cần xây dựng kế hoạch phòng chống ung thư. Với một kế hoạch quốc gia phòng chống ung thư riêng, mỗi người sẽ có lộ trình rõ ràng để cải thiện hệ thống chăm sóc sức khỏe từ đó chẩn đoán sớm, thường xuyên cho bệnh nhân. Đồng thời, có những cơ chế để tăng ngân sách cho chẩn đoán, phát hiện và điều trị ung thư hiệu quả do tỷ lệ chi tiêu tiền túi của người dân cho chăm sóc sức khỏe tại Việt Nam vẫn ở mức cao, 43%.

Để tăng ngân sách cho chăm sóc sức khỏe, giảm tỷ lệ chi tiền túi của người dân, việc chuyển đổi mô hình tài chính y tế là cần thiết. Một số quốc gia như Trung Quốc đã phát triển mô hình Bảo hiểm y tế bổ sung, với mục tiêu giúp thu hẹp khoảng cách giữa bảo hiểm y tế cơ bản và bảo hiểm thương mại. Điều này giảm tỷ lệ tự chi trả của bệnh nhân, giúp cải thiện khả năng tiếp cận các loại thuốc và phương pháp điều trị tiên tiến với mức phí bảo hiểm hợp lý.