Điểm danh các chủng HPV gây ung thư

HPV là gì?

HPV là tên gọi tắt của human papilloma virus (virus gây u nhú ở người). HPV là một nhóm lớn bao gồm nhiều loại virus liên quan. Mỗi loại virus trong nhóm đều được đặt tên theo một chữ số, được gọi là một type HPV.

Theo Bệnh viện Ung bướu Hà Nội, phần lớn các chủng HPV gây ra mụn cóc trên da tại các vị trí như cánh tay, ngực, bàn tay hoặc bàn chân. Các type khác được tìm thấy chủ yếu tại các màng niêm mạc trong cơ thể. Các màng niêm mạc này là các lớp bề mặt ẩm bao phủ phía ngoài các cơ quan và bộ phận của cơ thể như âm đạo, hậu môn, miệng, hầu họng. Các type HPV được tìm thấy trên các màng niêm mạc thường được gọi là HPV sinh dục. Các type này không sống trên bề mặt da.  

HPV sinh dục không phải HIV hay herpes. HPV được phân chia thành 2 nhóm lớn:

Các chủng HPV nguy cơ thấp

Một vài type HPV có thể gây mụn cóc (u nhú) trên hoặc xung quanh các bộ phận sinh dục và hậu môn của cả nam lẫn nữ. Phụ nữ cũng có thể có mụn cóc ở cổ tử cung và trong âm đạo. Vì các type HPV này hiếm khi gây ung thư nên được gọi là các type virus có nguy cơ thấp

Các chủng HPV có nguy cơ cao

Các type HPV khác được gọi là nguy cơ cao do chúng có thể gây ung thư ở cả hai giới. Các bác sĩ thường lo lắng nhiều về các thay đổi ở mức độ tế bào và các tổn thương tiền ung thư có liên quan tới các túyp này bởi các thay đổi này theo thời gian có khả năng tiến triển thành ung thư. Các chủng HPV gây ung thư thường là HPV type 16 và HPV type 18 (HPV-16, HPV-18).

Tỷ lệ nhiễm HPV khá phổ biến. Trong phần lớn trường hợp, cơ thể có khả năng tự loại bỏ virus. Tuy nhiên, trong một vài trường hợp, tình trạng nhiễm HPV có thể kéo dài dai dẳng. Nhiễm HPV mạn tính hoặc kéo dài, đặc biệt khi gây ra bởi một số type HPV có nguy cơ cao có thể tiến triển thành ung thư trong tương lai.

Các loại ung thư liên quan đến nhiễm HPV

Ung thư cổ tử cung

Ung thư cổ tử cung là loại ung thư phổ biến nhất liên quan đến HPV ở phụ nữ. Gần như tất cả các trường hợp ung thư cổ tử cung đều do HPV gây ra.

Ung thư cổ tử cung có thể được phát hiện sớm và thậm chí phòng ngừa với các xét nghiệm sàng lọc thường quy. Xét nghiệm Pap tìm kiếm các thay đổi trong các tế bào cổ tử cung do nhiễm HPV. Xét nghiệm HPV tìm kiếm sự có mặt của chính virus HPV.

Ung thư cổ tử cung có thể phòng tránh được nhờ vắc xin HPV và các xét nghiệm sàng lọc định kỳ. 

Ung thư âm hộ

Trong một số trường hợp, HPV gây ung thư âm hộ - bộ phận phía ngoài của cơ quan sinh dục nữ. Loại ung thư này ít gặp hơn nhiều so với ung thư cổ tử cung. Không có xét nghiệm sàng lọc tiêu chuẩn cho ung thư âm hộ ngoài khám sức khỏe thường quy

Ung thư âm đạo

Hầu hết các trường hợp ung thư âm đạo đều có nhiễm HPV.

Nhiều tổn thương tiền ung thư âm đạo cũng có thể chứa HPV và các thay đổi này có thể tồn tại nhiều năm trước khi tiến triển thành ung thư. Các tổn thương tiền ung thư này có thể được phát hiện bằng xét nghiệm Pap dùng để xét nghiệm ung thư và tiền ung thư cổ tử cung. Nếu phát hiện tiền ung thư, có thể chữa khỏi hoàn toàn, cần ngăn chặn ung thư trước khi nó thực sự xuất hiện.

Ung thư dương vật

Ở nam giới, HPV có thể gây ra ung thư dương vật. Tỷ lệ này phổ biến hơn ở đối tượng nhiễm HIV và những người có quan hệ tình dục với nam giới khác.

Không có xét nghiệm sàng lọc tiêu chuẩn để xác định các dấu hiệu sớm của ung thư dương vật. Vì hầu hết các trường hợp ung thư dương vật khởi phát từ dưới bao quy đầu, việc phát hiện bệnh có thể được ghi nhận trong quá trình bệnh đang tiến triển. 

Ung thư hậu môn

HPV có thể gây ung thư hậu môn ở cả nam và nữ. Tỷ lệ này phổ biến hơn ở những người nhiễm HIV và nam giới có quan hệ tình dục với nam giới khác.

Các xét nghiệm sàng lọc ung thư hậu môn không được khuyến cáo thường quy với tất cả mọi người. Mặc dù vậy, một số chuyên gia khuyến cáo xét nghiệm tế bào hậu môn (hay còn được gọi là xét nghiệm Pap cho hậu môn vì thường xét nghiệm Pap được sử dụng cho ung thư cổ tử cung) đối với những người có nguy cơ cao ung thư hậu môn. Các đối tượng này bao gồm nam giới có quan hệ tình dục với nam giới, người có ung thư cổ tử cung hoặc ung thư âm đạo, người nhiễm HIV và bất kỳ ai đã từng cấy ghép cơ quan.

Ung thư miệng và hầu họng

HPV được tìm thấy trong một số tổn thương ung thư vùng miệng và hầu họng ở cả nam giới và nữ giới. Hầu hết các khối ung thư có liên quan đến HPV được phát hiện ở mặt sau họng, bao gồm khu vực đáy lưỡi và amidan. Đây là loại ung thư có liên quan đến HPV phổ biến nhất ở nam giới.

Không có xét nghiệm sàng lọc tiêu chuẩn nhằm phát hiện sớm các tổn thương ung thư này.  Tuy vậy, nhiều trường hợp có thể được phát hiện sớm qua khám định kỳ với nha sĩ, bác sĩ, hoặc tự phát hiện.