Cách phòng bệnh não mô cầu hữu hiệu nhất

Gây bệnh ở những người yếu

TS Phạm Ngọc Đính, Phó Viện trưởng Viện vệ sinh dịch tễ TƯ cho biết, từ đầu năm tới nay, miền Bắc chỉ có 1 ca bị mắc não mô cầu. Ông cũng cho biết thêm, trước đây, căn bệnh này thường xảy ra ở miền Bắc, mạnh nhất vào mùa xuân, do yếu tố thời tiết mưa, ẩm, lạnh dễ làm mọi người bị cảm cúm, ốm làm giảm sức đề kháng. Và đây là điều kiện lý tưởng để vi khuẩn gây bệnh não mô đang nằm sẵn trong họng phát gây bệnh. Bình thường, ở những người khoẻ mạnh, vi khuẩn gây não mô cầu có thể nằm sẵn trong họng nhưng không có hiểu hiện bệnh lý.

Vi khuẩn não mô cầu lây lan nhanh qua đường hô hấp, đặc biệt ở những nơi đông dân cư, môi trường mất vệ sinh.

Nhưng hiện nay, bệnh não mô cầu xảy ra dải dác quanh năm, Bắc, Trung, Nam. Nguyên nhân có thể là do sự di dân, người miền Bắc vào miền Nam sinh sống, mang theo vi khuẩn gây bệnh não mô cầu đã khư trú sẵn trong họng, chỉ chờ thời cơ là tấn công.

Hơn nữa, vi khuẩn chỉ tấn công ở những người có sức đề kháng yếu, do vậy, trong mùa hè nắng nóng, dinh dưỡng kém đi khiến sức khoẻ giảm sút cũng là nguyên nhân để vi khuẩn não mô cầu gây bệnh. Đây có thể là nguyên nhân lý giải cho số bệnh nhân mắc não mô cầu tại miền Nam, khi mà thời tiết nóng về ngày, lạnh về đêm làm những người yếu dễ nhiễm bệnh.

Khi bị virus tấn công, đầu tiên, bệnh nhân bị nhiễm khuẩn đường hô hấp trên, vi khuẩn có thể theo đường máu lên não gây viêm màng não (còn gọi là viêm màng não mủ)… sẽ để lại những biến chứng nặng nề. Nguy hiểm nhất làm biểu hiện của viêm não mô cầu khá giống với biểu hiện của viêm đường hô hấp thông thường nên khó phân biệt

Tiêm văcxin để có phải là biện pháp hữu hiệu nhất?

Tiêm văcxin là một biện phạm hữu hiệu để phòng bệnh não mô cầu, nhưng nó cũng chỉ có phạm vi hẹp. Vì theo TS Bùi Vũ Huy, Phó Trưởng khoa truyền nhiễm BV Nhi Trung ương, não mô cầu có nhiều tuýp khác nhau, nhưng tại Việt Nam, hiện mới có văcxin chích ngừa tuýp A và C. Nếu chỉ tiêm phòng văcxin ngừa hai tuýp này thì vẫn còn khả năng bị não mô cầu các tuýp khác.

Hơn nữa, tiêm phòng văcxin não mô cầu chỉ có giá trị trong thời gian nhất định, thường 5 năm phải tiêm lại một lần. Giá trị một lần tiêm không dưới 200 nghìn. Với những người nông dân, lao động làm thuê, đối tượng chủ yếu bị vi khuẩn não mô cầu tấn công do họ thường phải ở trong những phòng thuê diện tích nhỏ, ẩm thấp nhưng đông người, môi trường ô nhiễm thì việc bỏ ra số tiền 200 ngàn đi tiêm không phải là việc đơn giản.

Do vậy, phương pháp phòng ngừa hiệu quả nhất vẫn là vệ sinh răng miêng, vệ sinh môi trường. Khi bị viêm họng, cần điều trị ngay để vi khuẩn không tấn công sang những bộ phận khác. Đồng thời cần nâng cao sức đề kháng cơ thể bằng chế độ ăn khoa học, đủ dinh dưỡng, thể dục thể thao thường xuyên vì não mô cầu thường chỉ tấn công ở những người có sức đề kháng yếu.

Khi phát hiện bệnh, dù chỉ một ca bệnh cũng cần xử lý môi trường như một ổ dịch nhỏ, vì não mô cầu có tốc độ lây lan rất nhanh. Nếu bệnh nhân được phát hiện bị não mô cầu thì xung quanh bệnh nhân này có hàng trăm người khác đã bị vi khuẩn não mô cầu xâm nhập và cư trú trong họng. Chỉ chờ bệnh nhân bị mệt, yếu làm suy giảm sức đề kháng, bị nhiễm lạnh hoặc đang bị các bệnh về đường hô hấp khác thì dễ dàng bị virus não mô cầu tấn công và gây bệnh. Khi đó, khả năng thành dịch là không nhỏ. Do vậy, cần vệ sinh môi trường để ngăn ngừa lây lan.

Bên cạnh việc xử lý môi trường bằng các hoá chất cần thiết do các Trung tâm Y tế dự phòng đảm nhiệm, người nhà bệnh nhân nên hạn chế tiếp xúc với người bệnh khi không cần thiết. Nếu buộc phải tiếp xúc cần đeo khẩu trang an toàn và phải uống thuốc dự phòng bệnh não mô cầu theo hướng dẫn của bác sĩ.

Những người xung quanh nên dùng các dung dịch sát khuẩn đường mũi, họng, đặc biệt những người sống tại khu dân cư đông đúc, chật chội… Vệ sinh môi trường xung quanh nơi ở và vệ sinh ăn uống thì chắc chắn các ca bệnh lẻ tẻ sẽ không bùng phát thành dịch lớn.

Hồng Hải