7 lần sốc điện, vẽ "bản đồ tim" sản phụ và mong muốn của Thứ trưởng Bộ Y tế

Ngày 10/3, đại diện Bệnh viện Chợ Rẫy (TPHCM) cho biết, các bác sĩ nơi đây vừa phối hợp với đồng nghiệp Bệnh viện Từ Dũ điều trị một trường hợp thai phụ bị cơn nhịp nhanh dai dẳng, rối loạn huyết động và kháng trị nguy hiểm.

Bà mẹ rối loạn nhịp tim kịch phát, sốc điện liên tục vẫn thất bại

Chị T. (36 tuổi, ngụ tỉnh Bình Dương), từng sinh thường lần đầu vào năm 2019. Lần mang thai này, bệnh nhân phát hiện có viêm gan siêu vi B, được điều trị thuốc kháng virus để ngăn ngừa lây nhiễm sang con lúc thai 28 tuần.

Đến tuần thai 29, người phụ nữ bắt đầu xuất hiện dấu hiệu nhịp tim nhanh nhưng không khó thở, vẫn làm việc và sinh hoạt bình thường. Khi thai đạt 32 tuần tuổi, chị T. thấy có cảm giác đánh trống ngực nhẹ, và được ghi nhận nhịp tim lên đến 177-179 lần/phút.

Bệnh nhân sau đó có đến chuyên khoa tim mạch tại một số bệnh viện, được dặn đi khám thai theo hẹn. Ngày 24/2, chị T. vào Bệnh viện Từ Dũ cấp cứu trong tình trạng lên cơn hồi hộp, đánh trống ngực, mệt mỏi, buồn nôn nhiều lần trong ngày và kéo dài.

Kết quả thăm khám ghi nhận nhịp tim bệnh nhân lên đến 187 lần/phút. Trước tình trạng nhịp nhanh kịch phát của thai phụ, phía Bệnh viện Từ Dũ đã mời chuyên khoa Rối loạn nhịp của Bệnh viện Chợ Rẫy cùng hội chẩn. Chị T. sau đó được uống thuốc theo toa, nhưng tình trạng không cải thiện.

Sáng 3/3, khi đi tái khám, người phụ nữ có tình trạng nhịp nhanh trên thất, hở van 2 lá 3/4, tràn dịch màng ngoài tim, suy thất trái kèm rung nhĩ - cuồng nhĩ - bệnh cơ tim chu sinh.

Sau khi bác sĩ 2 chuyên khoa Gây mê hồi sức Bệnh viện Từ Dũ và khoa Rối loạn nhịp bệnh viện Chợ Rẫy hội chẩn, chị T. được điều trị thuốc cắt cơn nhịp nhanh truyền tĩnh mạch nhanh nhưng sau 10 phút không thấy kết quả. Điện tim trong lúc truyền thuốc thấy xuất hiện thêm tình trạng block nhĩ thất thoáng qua, huyết áp giảm nhẹ.

Lúc này, ekip điều trị tiến hành sốc điện. Tuy nhiên, trải qua 3 lần sốc điện tăng dần mức năng lượng (với chu kỳ 10 phút), gương mặt các bác sĩ căng thẳng nhìn nhau vì máy theo dõi nhịp tim vẫn không có gì thay đổi. Họ quyết định sốc điện lần 4 và lần 5 với mức năng lượng tối đa, nhưng vẫn không có kết quả.

Trước tình trạng nguy kịch của chị T., ekip hai bệnh viện xác định phải tiến hành mổ lấy thai cấp cứu.

Bác sĩ chuyên khoa 2 Phạm Quang Nhật, Bệnh viện Từ Dũ, chia sẻ thời điểm quyết định chấm dứt thai kỳ, em bé trong bụng chị T. nặng khoảng 2,6-2,7kg, về lý thuyết có thể chào đời bằng sinh thường.

Các bác sĩ nhiều lần sốc tim cho sản phụ nhưng tình trạng rối loạn nhịp không cải thiện (Ảnh: BV).

Nhưng chỉ cần một cơn gò chuyển dạ gây đau, sản phụ có thể gia tăng nhịp tim khiến trái tim không chịu nổi, còn thai nhi nguy cơ ảnh hưởng tuần hoàn, dẫn đến nguy hiểm tính mạng. Vì vậy, bác sĩ 3 chuyên khoa của Bệnh viện Từ Dũ và Bệnh viện Chợ Rẫy quyết định sẽ cho sản phụ sinh mổ ở tuần thai 37.

Nguy cơ tử vong lên đến 50%

Chia sẻ những thách thức trong quá trình phẫu thuật, thạc sĩ, bác sĩ Trần Lê Uyên Phương, Phó trưởng khoa Điều trị rối loạn nhịp của Bệnh viện Chợ Rẫy cho biết, do cơn nhịp nhanh đã kéo dài hơn một tháng, nên thời điểm chuẩn bị lấy thai nhi thì bệnh nhân bắt đầu có những dấu hiệu như suy tim và tụt huyết áp.

Kế đến, trong quá trình gây mê, thuốc gây mê cũng có thể làm giảm thêm huyết áp của bệnh nhân. Nếu chọn gây mê toàn thân cho sản phụ, giai đoạn hồi tỉnh sau mổ sẽ vô cùng phức tạp. Còn nếu gây tê thì khó kiểm soát được tốt hô hấp tuần hoàn. Sau khi cân nhắc thật kỹ, các bác sĩ quyết định tiến hành gây tê ngoài màng cứng để mổ lấy thai.

18h ngày 3/3, cuộc phẫu thuật được tiến hành, đưa bé gái cân nặng 2,6kg khỏe mạnh chào đời 10 phút sau đó. Trước và trong cuộc phẫu thuật, các bác sĩ chuyên khoa Rối loạn nhịp và Gây mê hồi sức phải sử dụng nhiều loại thuốc để kiểm soát phần nào tình trạng rối loạn nhịp và suy tim của bệnh nhân.

Sau khi con gái chào đời an toàn, các bác sĩ tiếp tục tìm cách cứu mạng người mẹ (Ảnh: BV).

Sau khi chị T. được chuyển sang phòng hồi sức lúc 19h10 cùng ngày, tình trạng mạch vẫn ở mức 170 nhịp/phút. Các bác sĩ lại quyết định sốc điện cho sản phụ lần 6 và lần 7. Khi nhịp tim giảm còn 160 lần/phút, bệnh nhân tiếp tục được kiểm soát mạch bằng thuốc.

Ngày 4/3, khoa Điều trị rối loạn nhịp của Bệnh viện Chợ Rẫy tiếp nhận bệnh nhân. Kết quả siêu âm tim cho thấy, phân suất tống máu thất trái của người bệnh chỉ ở mức 36%, rất nguy hiểm.

Mãi đến khi tiến hành thăm dò điện sinh lý và sử dụng hệ thống lập bản đồ 3 chiều trong buồng tim, ekip Bệnh viện Chợ Rẫy đã xác định được "ổ nhanh nhĩ" gây nhịp nhanh dai dẳng, dẫn đến suy tim cho bệnh nhân.

Từ đây, chị T. được bác sĩ thực hiện thủ thuật triệt đốt điện sinh lý, thành công đưa nhịp tim quay về ổn định, cơ tim dần hồi phục sau 2 tiếng. Sau can thiệp, sức khỏe người bệnh ổn định, hết tình trạng nhịp nhanh. Dự kiến, bệnh nhân có thể xuất viện trong tuần này.

Thạc sĩ, bác sĩ Trần Lê Uyên Phương cho biết, đây là trường hợp rất hy hữu. Bệnh nhân có nguy cơ tử vong lên đến 50%, do tiền sử mắc bệnh lý rối loạn nhịp dai dẳng, kéo dài mà không có phương pháp nào có thể điều trị được, kể cả dùng thuốc lẫn sốc điện chuyển nhịp.

Điều này đã gây áp lực không nhỏ cho đội ngũ ekip, khi phải làm sao tìm ra được phương pháp chữa trị tối ưu nhất, trong khoảng thời gian ngắn nhất mà vẫn đảm bảo được sự an toàn của cả sản phụ và thai nhi.

Nhận thức của người dân về rối loạn nhịp còn hạn chế

Bác sĩ chuyên khoa 2 Kiều Ngọc Dũng, Trưởng khoa Điều trị rối loạn nhịp, Bệnh viện Chợ Rẫy cho biết, khoa đã tiếp nhận khoảng 40.000 trường hợp bị rối loạn nhịp tim phức tạp, 2.500 bệnh nhân nội trú về các bệnh lý rối loạn nhịp nguy hiểm.

Trong đó, có rất nhiều người bệnh là phụ nữ có thai, dẫn đến việc điều trị bệnh lý này trở nên khó khăn hơn. Trước tình trạng này, khoa Điều trị rối loạn nhịp đã triển khai nhiều kỹ thuật mới để chữa khỏi bệnh một cách triệt để.

Trong đó, đốt điện tim là một phương pháp xâm lấn tối thiểu để điều trị tình trạng rối loạn nhịp tim. Kỹ thuật đốt điện tim bằng năng lượng sóng cao tần có sử dụng hệ thống lập bản đồ 3 chiều giải phẫu - điện học buồng tim.

Đây là phương pháp tiên tiến với nhiều ưu điểm vượt trội, có thể xác định vị trí của ổ gây rối loạn nhịp chính xác hơn so với các phương pháp triệt đốt thông thường, tỷ lệ thành công sau điều trị cao hơn.

Nhờ kỹ thuật vẽ bản đồ giải phẫu điện trong tim, sản phụ được điều trị dứt điểm tình trạng rối loạn nhịp dai dẳng (Ảnh: BV).

Đặc biệt, với kỹ thuật triệt đốt rối loạn nhịp mà không sử dụng tia X, bệnh nhân có thể được điều trị rối loạn nhịp phức tạp mà vẫn đảm bảo không xảy ra tổn thương hay ảnh hưởng đến vấn đề sức khỏe cho cả sản phụ lẫn thai nhi.

Bác sĩ Phạm Thanh Việt, Phó Giám đốc Bệnh viện Chợ Rẫy chia sẻ thêm, nơi này có các chuyên khoa rất sâu để nghiên cứu điều trị những tình trạng đặc biệt. Thậm chí, nhiều ca nếu điều trị ở nơi khác có thể tử vong mà không biết bệnh gì.

"Người ta vẽ bản đồ đất đai, còn bác sĩ ở khoa Rối loạn nhịp chúng tôi vẽ bản đồ giải phẫu điện trong tim để cứu sống bệnh nhân", bác sĩ Việt ví von.

Tiến sĩ, bác sĩ chuyên khoa 2 Nguyễn Tri Thức, Thứ trưởng Bộ Y tế, phụ trách điều hành Bệnh viện Chợ Rẫy, cho biết với trường hợp trên, chỉ cần một sơ sẩy trong tích tắc, có thể mất cả mẹ lẫn con.

Ông Thức nhận định, bệnh lý rối loạn nhịp trên thế giới không mới, nhưng hiện nay hiểu biết của người dân Việt về tình trạng này còn hạn chế. Thậm chí, kể cả các bác sĩ khi nói về rối loạn nhịp cũng có sự e ngại. Do đó, Thứ trưởng Bộ Y tế mong qua trường hợp của chị T., người dân có nhận thức về bệnh để đi khám và được can thiệp sớm.

"Trong trường hợp này, nếu sản phụ đi khám và phát hiện bệnh trước khi mang thai, mọi thứ sẽ rất khác. Ở Bệnh viện Chợ Rẫy có hệ thống thăm dò điện sinh lý tim để khảo sát rối loạn nhịp, giúp ích rất tốt cho người dân trong việc điều trị", Thứ trưởng Bộ Y tế nói.

Các bác sĩ chuyên khoa điều trị rối loạn nhịp khuyến cáo, phụ nữ trong độ tuổi sinh sản hay có những triệu chứng như hồi hộp, tim đập nhanh, choáng váng, xây xẩm, ngất xỉu… nên khám tiền sản để có thể phát hiện, chữa trị bệnh kịp thời trước và trong khi có thai.