13 ca bệnh Marburg tử vong ở một nước châu Phi: TPHCM có nguy cơ dịch?

Ngày 14/10, Sở Y tế TPHCM đã phát thông tin cần biết về bệnh do virus Marburg gây ra.

13 trường hợp tử vong tại quốc gia ở châu Phi

Theo đó, vào ngày 27/9, Bộ Y tế Rwanda (quốc gia ở châu Phi) ra thông báo về vụ dịch do virus Marburg lần đầu tiên phát hiện tại nước này.

Tính đến ngày 10/10, Rwanda đã ghi nhận tổng cộng 58 trường hợp mắc bệnh do virus Marburg (MVD), bao gồm 13 trường hợp tử vong (theo cập nhật của Tổ chức Y tế Thế giới - WHO). Tỷ lệ tử vong theo ca bệnh là 22% đã được báo cáo tại Rwanda.

Kể từ khi công bố bùng phát, 15 trường hợp bệnh ở Rwanda đã được xác nhận hồi phục, 30 trường hợp đang được chăm sóc tại trung tâm điều trị Marburg. WHO đánh giá nguy cơ của đợt bùng phát dịch nêu trên là rất cao ở cấp quốc gia, cao ở cấp khu vực châu Phi và thấp ở cấp độ toàn cầu.

WHO cũng đồng thời khuyến cáo không nên áp dụng bất kỳ hạn chế đi lại và thương mại nào với Rwanda.

Bệnh do virus Marburg (MVD) trước đây có tên sốt xuất huyết Marburg, ban đầu lây truyền sang người vì tiếp xúc kéo dài khi làm việc trong các hang động là nơi sinh sống của các đàn dơi ăn quả.

Sau khi đã thâm nhập vào quần thể người, virus Marburg có thể lây từ người sang người thông qua tiếp xúc trực tiếp (qua da bị tổn thương hoặc niêm mạc) với máu, dịch tiết, nội tạng hoặc các chất dịch cơ thể khác của người bị nhiễm bệnh, cũng như với các bề mặt và vật liệu bị nhiễm các chất dịch này.

Nhân viên y tế là đối tượng thường nhiễm bệnh trong khi quá trình chăm sóc bệnh nhân, nếu các biện pháp kiểm soát nhiễm khuẩn không được tuân thủ nghiêm túc. Các nghi lễ chôn cất tại châu Phi liên quan đến việc tiếp xúc trực tiếp với thi thể cũng góp phần lây truyền mạnh virus Marburg.

MVD bắt đầu đột ngột, với triệu chứng sốt cao, nhức đầu dữ dội và khó chịu. Đau nhức cơ bắp là một đặc điểm phổ biến. Tiêu chảy nhiều nước nghiêm trọng, đau bụng và chuột rút, buồn nôn và nôn có thể bắt đầu vào ngày thứ ba của bệnh.

2-7 ngày sau khi xuất hiện các triệu chứng, bệnh nhân có thể bị phát ban không ngứa. Từ ngày thứ 5, bệnh nhân có biểu hiện xuất huyết, bao gồm có máu tươi trong chất nôn và phân, chảy máu từ mũi, nướu và âm đạo, chảy máu tại các vị trí chích tĩnh mạch.

Tử vong thường xảy ra trong khoảng 8-9 ngày sau khi xuất hiện triệu chứng bệnh, do mất máu nghiêm trọng và sốc. Tỷ lệ tử vong khi nhiễm bệnh khoảng 50%. Trong các đợt bùng phát trước đây, tỷ lệ tử vong dao động từ 24% đến 88%.

Hiện tại, MVD chưa có vaccine hoặc thuốc điều trị kháng virus nào được phê duyệt. Hầu hết các đợt bùng phát MVD xảy ra ở châu Phi, khu vực cận sa mạc Sahara. Tuy nhiên, virus đã lây lan ra khắp thế giới thông qua khách du lịch bị nhiễm bệnh hoặc nhân viên bị lây nhiễm trong phòng thí nghiệm.

Các đợt bùng phát MVD trước đây đã được báo cáo từ các quốc gia lân cận Rwanda, như Cộng hòa Dân chủ Congo, Uganda và Cộng hòa Thống nhất Tanzania. Các đợt bùng phát gần đây nhất được báo cáo ở Guinea Xích Đạo và Tanzania, trong khoảng thời gian tháng 2-6/2023.

Nguy cơ bệnh Marburg xâm nhập vào TPHCM thế nào?

Theo Sở Y tế TPHCM, nguy cơ bệnh Marburg xâm nhập vào TPHCM là không cao, nhưng vẫn có thể xảy ra.

Cụ thể, về đường hàng không, nguy cơ xâm nhập vào Thành phố khá thấp khi không có đường bay thẳng và khách nhập cảnh đã được sàng lọc trước khi xuất cảnh.

Kế đến, khả năng thâm nhập qua đường hàng hải cũng rất thấp, vì Rwanda chỉ có 1 cảng hàng hải tại Kigali. Theo dữ liệu về tàu nhập cảnh từ tháng 1/2023 đến tháng 9, không có tàu thuyền nào trực tiếp từ cảng này.

Ngoài ra, thời gian vận chuyển từ châu Phi về đến TPHCM qua đường biển thường kéo dài từ 25-40 ngày (trong khi thời gian ủ bệnh dài nhất của Marburg là 21 ngày).

Tuy WHO đã đánh giá nguy cơ của đợt bùng phát này là thấp ở cấp độ toàn cầu, một số quốc gia như Hàn Quốc, Trung Quốc, Hoa Kỳ cũng đã tăng cường biện pháp y tế tại cửa khẩu nhằm kiểm soát dịch bệnh xâm nhập.

Ngày 11/10, Cục Y tế Dự phòng, Bộ Y tế cũng đã có văn bản chỉ đạo các triển khai các biện pháp kiểm soát bệnh tại cửa khẩu. Sở Y tế TPHCM đã chỉ đạo Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật TPHCM (HCDC) thực hiện giám sát các hành khách từ các đường bay có liên quan đến Rwanda.

Trước tình hình dịch bệnh trên thế giới luôn biến động, Ngành Y tế Thành phố đã chủ động triển khai nhiều biện pháp phòng chống dịch.

Cụ thể, tăng cường cập nhật thông tin về căn bệnh MVD cũng như các bệnh truyền nhiễm mới nổi khác trên thế giới; tăng cường giám sát người nhập cảnh đến từ các vùng có dịch theo hướng dẫn của Bộ Y tế, sẵn sàng các biện pháp can thiệp nếu phát hiện ca bệnh xâm nhập.

Bên cạnh đó, ngành y tế tăng cường truyền thông nâng cao nhận thức về các yếu tố nguy cơ nhiễm virus Marburg và các biện pháp bảo vệ mà cá nhân có thể thực hiện để giảm lây truyền ở người.

"Đối với người từng đi qua các quốc gia đang có dịch, nếu phát hiện bản thân có triệu chứng nghi ngờ bệnh cần đi khám ngay tại các cơ sở y tế và cung cấp đầy đủ thông tin về lịch sử đi đến vùng dịch bệnh, để được chẩn đoán và điều trị kịp thời và hạn chế lây nhiễm", Sở Y tế TPHCM khuyến cáo.