Bà Trương Mỹ Lan "rửa" 445.000 tỷ đồng, tuồn 4,5 tỷ USD ra nước ngoài

Tháng 4 vừa qua, bà Trương Mỹ Lan (cựu Chủ tịch Tập đoàn Vạn Thịnh Phát) bị TAND TPHCM tuyên án tử hình về các tội Tham ô tài sản, Vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng và Đưa hối lộ. Bà kháng cáo bản án và sẽ được xem xét vào tháng 10 sắp tới.

Ở giai đoạn 2 của vụ án xảy ra tại Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB) và các đơn vị liên quan, người phụ nữ này tiếp tục bị xét xử về 3 tội danh: Lừa đảo chiếm đoạt tài sản, Rửa tiền và Vận chuyển trái phép tiền tệ qua biên giới.

33 bị cáo khác trong đó có ông Chu Lập Cơ (chồng bà Lan), Trương Huệ Vân (cháu bà Lan) bị cáo buộc với vai trò đồng phạm về một trong các tội danh trên.

Cơ quan công tố xác định bị cáo Trương Mỹ Lan cùng đồng phạm đã rửa tiền với hơn 445.000 tỷ đồng - lớn nhất từ trước đến nay bị phát hiện. Bên cạnh đó, cựu Chủ tịch Tập đoàn Vạn Thịnh Phát còn bị cáo buộc vận chuyển trái phép qua biên giới 4,5 tỷ USD (106.730 tỷ đồng).

Thủ đoạn hợp thức dòng tiền bất chính

Theo cáo trạng, từ tháng 1/2018 đến tháng 10/2022, bà Trương Mỹ Lan và đồng phạm đã chiếm đoạt hơn 445.000 tỷ đồng thông qua hành vi phạm tội Tham ô tài sản (hơn 415.000 tỷ đồng) của SCB và Lừa đảo chiếm đoạt tài sản (hơn 30.000 tỷ đồng) thông qua hành vi bán trái phiếu khống cho hàng chục nghìn nhà đầu tư.

Để hợp thức hóa nguồn tiền bất chính khổng lồ này, bà Lan chỉ đạo cấp dưới lên phương án thực hiện việc rút, chuyển tiền ra khỏi hệ thống SCB, chủ yếu diễn ra tại SCB Chi nhánh Sài Gòn.

Quy trình rút tiền được thực hiện khép kín. Bà Trương Mỹ Lan chỉ đạo cấp dưới lập danh sách các pháp nhân, cá nhân nhận tiền, rút tiền, chủ yếu là từ các công ty "ma". Sau khi nhân viên Tập đoàn Vạn Thịnh Phát và SCB phối hợp, hoàn tất thủ tục rút tiền mặt, các cá nhân được thuê đứng tên công ty "ma" sẽ đến ngân hàng ký chứng từ rút tiền.

Tiền sau khi xuất khỏi quỹ của SCB sẽ được giao cho bị cáo Bùi Văn Dũng - lái xe của bà Trương Mỹ Lan. Lái xe này sau đó vận chuyển tiền về tòa nhà Sherwood tại số 127 Pasteur, quận 3, TPHCM, giao cho thư ký của bà Trương Mỹ Lan là Trần Thị Hoàng Uyên, rồi tiếp tục giao cho các cá nhân theo chỉ đạo của Chủ tịch Tập đoàn Vạn Thịnh Phát.

Cơ quan tố tụng còn xác định có một lượng lớn tiền mặt được lái xe của bà Lan vận chuyển thẳng về trụ sở Tập đoàn Vạn Thịnh Phát (tại địa chỉ số 193-203 Trần Hưng Đạo, quận 1, TPHCM) hoặc trực tiếp chuyển tiền cho các cá nhân theo chỉ đạo của bị cáo này.

Từ 26/2/2019 đến ngày 12/9/2022, thực hiện chỉ đạo của Trương Mỹ Lan, Bùi Văn Dũng đã nhận, vận chuyển hơn 108.000 tỷ đồng và hơn 14,7 triệu USD. Trong tổng số tiền trên có hơn 6.300 tỷ đồng từ nguồn tiền phạm tội Tham ô tài sản và Lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

Sau khi chiếm đoạt được tiền từ SCB, tùy theo mục đích sử dụng mà bà Lan chỉ đạo các bị cáo khác sử dụng các pháp nhân được thuê và các công ty thuộc Tập đoàn Vạn Thịnh Phát đến ngân hàng ký khống giấy nộp/rút tiền, thực hiện ủy nhiệm chi để chạy dòng tiền theo phương án đề ra.

Đích đến cuối cùng của việc chạy dòng tiền là để bà Lan chi trả các khoản vay khác tại SCB; chi thực hiện các dự án; chi cho các cá nhân; thanh toán các khoản nợ; trả gốc và lãi trái phiếu; chuyển tiền cho SCB Chi nhánh Cầu Giấy, các chi nhánh khác của SCB; chuyển tiền ra nước ngoài...

Trong số tiền được rửa, Viện KSND Tối cao xác định các bị can rút tiền mặt chuyển cho các cá nhân hơn 15.000 tỷ đồng, chi thực hiện các dự án gần 1.900 tỷ đồng, chi trả nợ hơn 48.000 tỷ đồng, chi trả cho các khoản vay tại SCB hơn 183.000 tỷ đồng, chuyển tiền ra nước ngoài hơn 32.000 tỷ đồng…

4,5 tỷ USD được vận chuyển qua biên giới như thế nào?

Trong 10 năm từ 2012 đến 2022, bà Trương Mỹ Lan thông qua Tập đoàn Vạn Thịnh Phát đã sử dụng 23 công ty (12 công ty tại Việt Nam và 11 công ty, tổ chức ở nước ngoài) để chuyển tiền ra nước ngoài và nhận tiền từ nước ngoài về Việt Nam. Trong đó, 21 công ty đã thực hiện 78 giao dịch chuyển tiền ra nước ngoài trái quy định (tổng cộng 1,5 tỷ USD - khoảng 35.360 tỷ đồng) và thực hiện 152 giao dịch nhận tiền từ nước ngoài về (3 tỷ USD, tương đương 71.360 tỷ đồng). Tổng số tiền bà Trương Mỹ Lan bị cáo buộc vận chuyển trái phép qua biên giới là 4,5 tỷ USD (106.730 tỷ đồng).

Bà Trương Mỹ Lan bị xác định là người chi phối, chỉ đạo, điều hành mọi hoạt động của Tập đoàn Vạn Thịnh Phát và các pháp nhân thuộc Vạn Thịnh Phát. Bà Lan cũng chịu trách nhiệm cao nhất ở hành vi Vận chuyển trái phép tiền tệ qua biên giới.

Quá trình điều tra bà Lan khai, khi cần chuyển tiền ra nước ngoài để trả nợ hoặc nhận vay tiền từ nước ngoài về Việt Nam sẽ giao Trịnh Quang Công (Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Tập đoàn quản lý Acumen) phối hợp Nguyễn Phương Anh (cựu Phó tổng giám đốc Công ty Cổ phần Tập đoàn Sài Gòn Peninsula), Chiu Bing Keung Kenneth (quốc tịch Anh và Bắc Ireland, được bà Lan giao quản lý các công ty ở nước ngoài, đồng thời là người đại diện pháp luật của Công ty Vinaland Việt Nam).

Những người này sẽ lập các hợp đồng khống mua bán cổ phần, vốn góp, tư vấn, vay nợ giữa các công ty tại Việt Nam và công ty, tổ chức nước ngoài. Đây đều là các công ty "ma" thuộc sự quản lý, điều hành của các cá nhân ở Tập đoàn Vạn Thịnh Phát.

Thông qua các hợp đồng "khống" này, tiền vay được chuyển từ nước ngoài về Việt Nam và tiền trả nợ được chuyển từ Việt Nam ra nước ngoài qua hệ thống SCB. Bà Lan tiếp tục chỉ đạo các cá nhân thuộc Vạn Thịnh Phát phối hợp với nhân viên của SCB thực hiện chuyển và nhận tiền quốc tế.

Cơ quan điều tra cáo buộc đa số hồ sơ, giấy tờ, thủ tục chuyển tiền ra nước ngoài đều không đủ điều kiện. Các giao dịch nhận tiền từ nước ngoài về Việt Nam thiếu trường thông tin về chuyển tiền, bị hệ thống tự động khóa, nhưng các cá nhân có thẩm quyền tại SCB như Võ Tấn Hoàng Văn (cựu Tổng giám đốc SCB), Chen Yi Chung (cựu quyền Tổng giám đốc SCB), Trương Khánh Hoàng (cựu quyền Tổng giám đốc SCB), Bùi Anh Dũng (cựu Chủ tịch HĐQT SCB) vẫn duyệt cho chuyển tiền trên hệ thống để hoàn tất việc chuyển tiền quốc tế.

Để vận chuyển 4,5 tỷ USD trái phép qua biên giới, bà Lan được hàng loạt người thân tín giúp sức. Trong đó, Trương Khánh Hoàng bị cáo buộc từ tháng 5/2021 đến tháng 8/2022 đã ký duyệt 38 lệnh chuyển tiền ra nước ngoài, với số tiền 929 triệu USD (21.810 tỷ đồng) và 106 giao dịch nhận 1,9 tỷ USD (47.392 tỷ đồng) từ nước ngoài về. Các giao dịch này đều thông qua hợp đồng khống.

Các lệnh chuyển tiền ra nước ngoài do Hoàng ký đều không đủ điều kiện chuyển tiền, như thiếu văn bản xác nhận của công ty tại Việt Nam về việc công ty nước ngoài sở hữu cổ phần theo hợp đồng chuyển nhượng; chứng nhận hợp pháp hóa lãnh sự của người đại diện công ty nước ngoài đứng ra ký hợp đồng chuyển nhượng; giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, chứng nhận hoàn tất việc chuyển nhượng cổ phần giữa công ty tại Việt Nam và công ty nước ngoài; chứng từ thể hiện công ty ở nước ngoài đã hoàn thành đầy đủ nghĩa vụ thuế với Nhà nước Việt Nam...

Các giao dịch chuyển tiền từ nước ngoài về, dù thiếu trường thông tin về mục đích chuyển tiền, bị hệ thống tự động khóa nhưng Hoàng vẫn duyệt mở khóa trên hệ thống để hạch toán vào tài khoản của khách hàng nhận tiền.

Bị cáo Võ Tấn Hoàng Văn bị cáo buộc từ tháng 12/2013 đến tháng 7/2020, đã ký duyệt 20 giao dịch chuyển tiền ra nước ngoài với 516 triệu USD (11.998 tỷ đồng), để thanh toán hợp đồng khống. Ông Bùi Anh Dũng bị cáo buộc trong 10 tháng, từ tháng 1 đến tháng 10/2020 đã ký duyệt 6 lệnh chuyển 30 triệu USD (712.000 tỷ đồng) ra nước ngoài thông qua hợp đồng khống.

Ngoài ra, còn 5 bị cáo khác ở các công ty thuộc Vạn Thịnh Phát đã ký các hợp đồng khống, thực hiện lệnh chuyển tiền, giúp sức cho bà Trương Mỹ Lan.

Đặc biệt, hai người nước ngoài là Chen Yi Chung, cựu quyền Tổng giám đốc SCB (quốc tịch Hong Kong - Trung Quốc) và Chiu Bing Keung Kenneth (quốc tịch Anh và Bắc Ireland, quản lý 11 công ty thuộc Tập đoàn Vạn Thịnh Phát) đã xuất cảnh trước khi bị phát hiện giúp bà Trương Mỹ Lan vận chuyển trái phép hơn 50.000 tỷ đồng qua biên giới. Hai bị can này đang bị Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu (C03, Bộ Công an) truy nã.

Người nào không bị xem xét trách nhiệm?

Trong vụ án này, có 12 người thuộc Tập đoàn Vạn Thịnh Phát đứng tên mở tài khoản tín dụng tại ngân hàng SCB, ký các chứng từ nộp tiền vào tài khoản gồm: Chu Duyệt Phấn (con gái bà Lan), Trương Mễ, Trương Lập Hưng, Trương Lập Hải, Hồ Vĩnh Ní, La Khiết Dinh, Huỳnh Nữ, Dư Thúy Hoa, Ngô Lệ Nga, Vương Quang Huy và Thái Giai Tú.

Những người này có mối quan hệ thân cận với vợ chồng bà Trương Mỹ Lan và Chu Lập Cơ (là con, cháu, thư ký, trợ lý), được bà Lan nhờ đứng tên mở các thẻ tín dụng tại SCB, ký hồ sơ chứng từ nộp tiền vào tài khoản thẻ, trong những lần đi cùng với vợ chồng bà Lan sang Hong Kong, các cá nhân này được bà Lan chỉ đạo sử dụng thẻ để thanh toán mua trang sức, chi tiêu khác theo yêu cầu của bà Lan. Ngoài ra, La Khiết Dinh là người thường xuyên ký giấy nộp tiền vào tài khoản thẻ của Chu Lập Cơ mà không thực hiện giao dịch nộp tiền thực tế theo sự chỉ đạo của Trương Mỹ Lan.

Viện KSND Tối cao nhận định những người này không biết nguồn tiền thanh toán thẻ, không biết chứng từ chuyển tiền, rút tiền, nhận tiền đã được Trương Mỹ Lan và đồng phạm "lập khống", nên cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an không truy cứu trách nhiệm hình sự là phù hợp.