Thấp thỏm sống chung với dòng sông ô nhiễm nặng

Sông Châu Giang được nối với sông Nhuệ ở nhánh phía Bắc, tại thị trấn Hòa Mạc, huyện Duy Tiên. Trước đây, khi đừng bộ chưa phát triển, sông Châu Giang là con đường thủy huyết mạch của cả vùng châu thổ sông Hồng. Đây chính là con đường thủy mà vua Lý Công Uẩn đã đi từ Hoa Lư, qua sông Đáy để ngược sông Hồng về thành Đại La và từ đó có quyết định dời kinh đô về đất có Rồng bay lên năm 1010.

Cùng với núi Đọi Sơn, sông Châu Giang chính là biểu tượng thiên nhiên của tỉnh Hà Nam và từng là cảm hứng cho rất nhiều tác phẩm thi ca. Thế nhưng những năm gần đây, sông Châu Giang đang biến dần thành một “dòng sông chết” bởi bị ô nhiễm nặng nề.

Sông Châu Giang bị ôm nhiễm, những nguồn nước ngầm, ao, hồ bị cũng bị nhiễm asen khiến nhiều hộ nơi sống trong tình trạng “khát” nước sạch. Tại thị trấn Hòa Mạc, vào những ngày hè oi bức, những hộ dân sống ven sông Châu Giang phải đóng kín mít cửa vì mùi hôi thối bốc lên xộc thẳng vào nhà.

Trước kia, sông Châu Giang chưa bị ô nhiễm, nhiều hộ dân đầu tư vào làm đăng nuôi cá cho lợi nhuận rất cao, nhưng kể từ khi sông bị ô nhiễm, năm nào cũng xảy ra tình trạng cá chết hàng loạt, khiến nhiều hộ nuôi cá lao đao, khốn đốn…rồi bỏ nghề.

Ông Lê Văn Vĩnh, người dân thị trấn Hòa Mạc cho biết: “Trước đây, dòng sông này là nơi cung cấp nước sinh hoạt cho người dân. Cứ mỗi chiều về, trai trẻ trong làng ra đây tắm vui, thế mà bây giờ nó bẩn gần ngang với sông Tô Lịch rồi. Nước sông Châu Giang hiện nay đen ngòm, bốc mùi hôi thối, cá sống ở đây chủ yếu là cá rô phi, nhiều người đi câu cá về cũng chỉ dám nấu cho chó, mèo ăn chứ không dám đụng vào”.

Theo một số người dân ở thị trấn Hòa Mạc cho biết, hiện ở thị trấn có rất nhiều người mắc bệnh ung thư, không biết nguyên nhân từ đâu, nhưng họ nghi ngờ một phần cũng bắt nguồn từ việc sông Châu Giang bị ô nhiễm.

Bà Phạm Thị Liên, Trưởng Trạm Y tế thị trấn Hòa Mạc cho biết: “Hiện nay, toàn thị trấn có 8 trường hợp bị ung thư, cao điểm nhất là năm 2014 có 10 người chết vì ung thư, năm 2013 là 7 người. Chủ yếu là ung thư phổi, gan…”.

Bà Liên cũng cho biết thêm, Trạm y tế thị trấn nằm cạnh sông Châu Giang nên nhiều hôm mùi xú uế, hôi thối bốc phả thẳng vào khiến cán bộ và người điều trị cũng ngao ngán.

Mặc dù, chưa có nghiên cứu cụ thể về những ảnh hưởng của nước sông ô nhiễm đối với sức khỏe của người dân Hà Nam. Nhưng hiện nay, thực tế chỉ ra rằng số người chết vì căn bệnh ung thư ở các thôn xóm ngày một nhiều. Độ tuổi người bị bệnh cũng ngày càng trẻ hơn. Dù bệnh ung thư do nhiều nguyên nhân gây ra, nhưng không thể phủ nhận được ô nhiễm nguồn nước cũng góp phần ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe của người dân.

Mỗi lần nước sông Châu Giang đổi màu, người dân nơi đây lại hốt hoảng lo lắng, di tản trẻ em đi nơi khác “tránh nạn”. Số hộ nuôi cá trên sông ngày càng giảm do thiệt hại lớn khi cá chết mà không nhận được bất kỳ sự trợ giúp nào.

Việc sông Châu Giang bị ô nhiễm chủ yếu bắt nguồn từ thượng nguồn Hà Nội. Chính vì vậy mà Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Hà Nam đề nghị thành phố Hà Nội mỗi khi xả nước thải từ thượng nguồn xuống thì cần có thông báo trước mấy ngày để Hà Nam thông báo cho bà con nhân dân chuẩn bị.

Trong khi, người dân hạ nguồn không trực tiếp gây ô nhiễm, nhưng họ lại là đối tượng chịu ảnh hưởng trực tiếp. Đã có nhiều lời kiến nghị của người dân, có nhiều cuộc họp liên ngành, liên tỉnh được tổ chức. Song, hiệu quả đạt được còn quá ít ỏi so với mong muốn của người dân, do nhiều nguyên nhân khác nhau.

Bà Nguyễn Thị Tình, người dân thị trấn Hòa Mạc lắc đầu ngao ngán cho biết: “Trong nhiều cuộc họp với thị trấn, chúng tôi liên tục kiến nghị về việc sông Châu Giang bị ô nhiễm, nhưng cũng chẳng giải quyết được việc gì, sông vẫn bẩn, vẫn bốc mùi. Không còn cách nào khác, chúng tôi phải tập sống chung thôi”.

Trước việc sông Châu Giang bị ô nhiễm nặng, Hà Nam cũng chỉ có giải pháp giảm bớt sự ô nhiễm bằng cách khơi thông dòng chảy, cấm các doanh nghiệp, đơn vị trên địa bàn tỉnh xả thải ra sông. Trong khi người dân vẫn thấp thỏm mỗi khi nhận được thông báo xả thải từ thượng nguồn về.

Đức Văn