Ví điện tử hay Mobile Money sẽ thống trị trên thị trường thanh toán điện tử?

Ví điện tử thị trường khốc liệt nhưng tiềm năng

Theo đánh giá của Ngân hàng Nhà nước, Việt Nam đang là một trong những quốc gia có mức tăng trưởng thanh toán điện tử cao nhất thế giới với tốc độ khoảng 35%/năm. Điều này dẫn tới sự phát triển nhanh và rất mạnh của các loại hình thương mại điện tử. Hiện Ngân hàng Nhà nước đã cấp phép cho khoảng 30 ví điện tử như: Momo, ViettelPay, Payoo, Moca, Airpay, Samsung Pay, ZaloPay…

Ngân hàng Nhà nước cho biết cho dù đang có khoảng 30 doanh nghiệp làm ví điện tử, nhưng tới 90% thị phần cả giá trị và số lượng giao dịch thuộc về 5 công ty trung gian thanh toán.

Cũng theo thống kê từ Ngân hàng Nhà nước, đến 31/12/2018, cả nước có 4,24 triệu ví điện tử đã được xác thực, liên kết với tài khoản ngân hàng. Giao dịch mỗi năm qua ví điện tử đạt 60 triệu với giá trị bình quân đạt 200.000 đồng/giao dịch. Dự kiến đến năm 2020, số người sử dụng ví điện tử sẽ đạt 10 triệu người.

Trước đây, các ví điện tử lớn đều được các quỹ nước ngoài đầu tư như MoMo, AirPay..., Trong đó, ví điện tử Momo đã liên kết với hầu hết các ngân hàng và cho phép người dùng nạp rút tiền vào tài khoản Momo. Ngoài ra, hệ thống cửa hàng, quán ăn chấp nhận thanh toán bằng Momo ngày càng nhiều.

Cuối năm 2018 công ty này cho biết đã tiếp cận gần 10 triệu người dùng và gấp khoảng hai lần so với năm 2017. Đầu năm 2019, Momo công bố đã gọi vốn thành công từ Công ty quản lý Quỹ đầu tư vốn cổ phần tư nhân Warburg Pincus đầu tư vốn lần thứ 3, tuy nhiên giá trị đầu tư đã không được tiết lộ. Trước đó, đầu năm 2016, ví điện tử MoMo đã nhận khoản đầu tư 28 triệu USD của hai đối tác ngoại.

Những năm gần đây, các ông lớn Việt Nam như VinGroup, Viettel, VNG với Zalopay cũng đã bắt đầu tham gia cuộc chơi ví điện tử đầy sôi động này,. Tuy ra đời muộn hơn, nhưng ViettelPay của Viettel sở hữu nhiều lợi thế cạnh tranh với các ưu đãi và hơn 100 tiện ích như: chuyển tiền, thanh toán hóa đơn điện, nước, mua vé tàu xe, đặt khách sạn, mua sắm online, nộp học phí... ViettelPay đang có hơn 6 triệu lượt khách hàng tải ứng dụng.

Theo khảo sát mới nhất được công bố bởi BuzzMetric, ViettelPay cũng là ứng dụng chuyển tiền liên ngân hàng được yêu thích nhất khi được 72% khách hàng lựa chọn. ViettelPay có gần 200.000 điểm giao dịch trên cả nước, người dùng có thể liên kết thẻ từ hơn 30 ngân hàng nội địa hoặc nạp tiền trực tiếp vào tài khoản ViettelPay và đều có thể rút tiền tại bất kỳ điểm giao dịch nào trên toàn quốc. Ngoài giao dịch tại các điểm, ViettelPay còn có dịch vụ hỗ trợ chuyển tiền tận nhà trong 24h để phục vụ các khách hàng chuyển tiền cho bất kỳ ai, ở bất cứ địa điểm nào trong khắp Việt Nam.

Tuy ví điện tử tại Việt Nam phát triển mạnh nhưng đây được cho là cuộc đua “cắt máu” khi nhiều tên tuổi lớn vẫn đang lỗ và rơi vào thế tiến thoái lưỡng nan. Các ví điện tử vẫn luôn phải có nguồn tài chính để hút khách hàng bằng nhiều hình thức khuyến mãi hấp dẫn, mua hàng trên các trang thương mại điện tử và thanh toán trực tuyến, thanh toán hóa đơn dịch vụ như điện, nước, điện thoại trả sau, mua hàng online… Thậm chí các chuyên gia cho rằng có thể trong vài ba năm tới, sẽ chỉ còn khoảng 5 ví điện tử tồn tại được trên thị trường trong tổng số gần 30 ví điện tử đang được cấp phép hoạt động hiện nay.

Tuy nhiên, ông Nghiêm Thanh Sơn, Phó Vụ trưởng Vụ Thanh toán, Ngân hàng Nhà nước kỳ vọng đây sẽ là xu hướng trong tương lai và có thể trong 5 năm tới, Việt Nam sẽ có những doanh nghiệp kỳ lân, được định danh trên 1 tỷ USD.

Mobile Money – dịch vụ mới đầy tiềm năng

Cùng với ví điện tử, hiện nay cả 3 nhà mạng lớn đều đề nghị Chính phủ cho phép cung cấp dịch vụ Mobile Money để giúp cung cấp dịch vụ thanh toán điện tử cho các thuê bao của mình. Nếu như muốn sử dụng ví điện tử, khách hàng cần có tài khoản ngân hàng và smartphone nên sẽ bị hạn chế số lượng người có điều kiện sử dụng thì dịch vụ Mobile Money có thể cung cấp dịch vụ thanh toán bằng tài khoản viễn thông đến tất cả khách hàng sử dụng dịch vụ di động và chỉ cần với điện thoại “cục gạch” nên có khả năng phủ đến mọi người dân. Như vậy, ví điện tử và Mobile Money sẽ có những đối tượng khách hàng riêng.

Theo thống kê hiện nay tài khoản viễn thông có vùng phủ xấp xỉ 100% dân số trong khi tài khoản ngân hàng chỉ có độ phủ 30-40%. Vì vậy, Mobile Money là cơ hội để mở ra không gian phát triển mới cho các công ty viễn thông trong bối cảnh các dịch vụ viễn thông truyền thống đang bão hòa.

Đại diện các doanh nghiệp viễn thông tại Việt Nam cũng nhiều lần đề nghị Chính phủ và Bộ TT&TT sớm có chính sách cho phép các doanh nghiệp viễn thông tham gia lĩnh vực thanh toán điện tử. Trên thế giới, thanh toán không tiền mặt đã được thúc đẩy từ rất lâu, trong khi ở Việt Nam triển khai khá chậm, bởi vì để thanh toán không dùng tiền mặt thì người dân cần có tài khoản ngân hàng, việc phổ cập dịch vụ ngân hàng tới 100% dân số là khá khó khăn. Trong khi các nhà mạng có kênh thanh toán thẻ cào phủ rất rộng, nếu sử dụng tài khoản viễn thông để thanh toán một số dịch vụ sẽ tiện lợi.

Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng, khi dịch vụ mobile money được triển khai, chỉ sau 1 đêm, 100% người dân Việt Nam sẽ có thể thanh toán không dùng tiền mặt. Điều này sẽ giúp thúc đẩy việc thanh toán phi tiền mặt tại Việt Nam bởi hiện tại, có đến 99% các giao dịch giá trị dưới 100.000 đồng được người dân thanh toán bằng tiền mặt. Đây cũng là các giao dịch phổ biến trong cuộc sống hàng ngày.

Dịch vụ Mobile Money cung cấp các dịch vụ tài chính cho người dân không có tài khoản ngân hàng, người dân ở vùng sâu vùng xa, biên giới, hải đảo, người dân không có điều kiện tiếp cận các dịch vụ tài chính… thông qua điện thoại di động. Mobile Money là công cụ thúc đẩy tài chính toàn diện, là công cụ thanh toán không dùng tiền mặt phù hợp với định hướng của Chính phủ. Với vùng phủ rộng của các thuê bao điện thoại di động, Mobile Money còn là công cụ hữu hiệu trong việc chuyển đổi số trong nền kinh tế số. Người dân có thể sử dụng dịch vụ này để thanh toán, chuyển tiền, rút tiền, nạp tiền, thu hộ chi hộ… cho các hàng hóa dịch vụ có giá trị nhỏ.

Theo ước tính của Viettel, sẽ có khoảng 26 triệu khách hàng của nhà mạng này sẽ sử dụng dịch vụ Mobile Money khi dịch vụ này được cấp phép để thanh toán các dich vụ và hàng hóa có mệnh giá nhỏ. Viettel đang đề xuất cho thanh toán dịch vụ và hàng hóa có giá trị tối đa từ 5 – 10 triệu. Hiện Ngân hàng Nhà nước đang trong quá trình nghiên cứu xây dựng các quy định về chính sách quản lý Mobile Money tại Việt Nam.

Hà Nguyễn