TS Cấn Văn Lực: Cần xây dựng quy trình thẩm định riêng cho tín dụng xanh

Chia sẻ tại Diễn đàn tài chính xanh 2024 chiều ngày 22/7, Tiến sĩ Cấn Văn Lực - chuyên gia kinh tế, Thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách tài chính - tiền tệ quốc gia, cho rằng tài chính xanh đang là xu hướng tất yếu, trở thành một yếu tố then chốt của hệ thống tài chính toàn cầu.

Nhận định trên của ông Lực được nêu tại phiên tham luận của diễn đàn do Thời báo Tài chính Việt Nam phối hợp với các đơn vị liên quan tổ chức. 

Loạt thách thức của thị trường vốn xanh

Ông Lực cho biết tính đến hết quý I, dư nợ tín dụng xanh tại Việt Nam đạt gần 637.000 tỷ đồng (tại 47 tổ chức tín dụng ), chiếm tỷ trọng khoảng 4,5% tổng dư nợ toàn nền kinh tế.

Dư nợ được đánh giá rủi ro môi trường và xã hội đạt khoảng 2,9 triệu tỷ đồng, chiếm hơn 21% tổng dư nợ hệ thống tổ chức tín dụng và tăng hơn 20% so với cùng kỳ 2023.

Đi cùng với sự phát triển, vị chuyên gia nhận thấy hệ thống tài chính xanh tại Việt Nam vẫn còn nhiều thách thức.

Đơn cử như việc chưa có khung pháp lý, chính sách tổng thể, nhất quán liên quan đến tài chính xanh. Ví dụ như chưa có các quy định về phân loại xanh và xác nhận dự án được cấp tín dụng xanh, phát hành trái phiếu xanh....

Cùng với đó việc thẩm định, đánh giá và quản lý rủi ro môi trường, xã hội còn gặp nhiều khó khăn do đội ngũ chuyên gia, nhân sự trong lĩnh vực này tại Việt Nam còn khá hạn chế.

Thiếu cơ chế phối hợp và ưu đãi cho các hoạt động tài chính xanh như ưu đãi thuế, phí, về hạn mức tín dụng, về lãi suất... cũng là một trong những thách thách còn tồn tại, ông Lực đánh giá.

Ngoài ra, vấn đề còn nằm ở việc các dự án xanh thường có kỳ hạn dài (có thể lên đến 20 năm), chi phí đầu tư lớn... trong khi các nguồn vốn cho vay của các tổ chức tín dụng thường là vốn huy động ngắn, trung hạn.

Chưa dừng ở đó, ông Lực cho biết hiện rất nhiều công ty niêm yết chưa có sự chủ động trong việc đưa tiêu chuẩn ESG (môi trường, xã hội và quản trị doanh nghiệp) vào định hướng kinh doanh và quản trị doanh nghiệp. Nhận thức của thị trường đối với ESG, tài chính xanh và bền vững chưa cao và chưa đồng đều. Việc phát hành cổ phiếu xanh hầu như chưa có và báo cáo phát triển bền vững còn hạn chế.

Cũng tại diễn đàn, ông Vũ Chí Dũng - Vụ trưởng Vụ Hợp tác Quốc tế, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho rằng, thách thức phát triển thị trường vốn xanh tại Việt Nam là khung pháp lý vẫn đang được hoàn thiện. Doanh nghiệp chưa nắm bắt được lợi ích dài hạn của phát triển bền vững và hạn chế kiến thức về tài chính xanh.

Đồng thời, các cơ chế chính sách khuyến khích các doanh nghiệp phát hành và nhà đầu tư sản phẩm tài chính xanh còn hạn chế. Bên cạnh đó, thiếu sự tham gia tích cực của các bên cung cấp dịch vụ đánh giá độc lập (trước và sau phát hành) cũng là thách thức cho sự phát triển của thị trường.

Thúc đẩy thị trường vốn xanh bằng cách nào?

Để thúc đẩy phát triển thị trường vốn xanh, ông Lực nêu loạt giải pháp như xây dựng quỹ tái cấp vốn, gói tín dụng xanh với lãi suất ưu đãi.

Các tổ chức tín dụng cũng cần xem xét xây dựng quy trình thẩm định dành riêng cho tín dụng xanh. Đồng thời, các đơn vị cần có sản phẩm, dịch vụ phù hợp đối với các lĩnh vực khác nhau hoặc đặc thù với tín dụng xanh.

Vấn đề về tăng cường nâng cao nhận thức, đào tạo cán bộ về những lĩnh vực như ESG, năng lượng tái tạo, sản xuất - tiêu dùng xanh... cũng cần được đẩy mạnh để các hoạt động thẩm định, thiết kế sản phẩm và quản lý rủi ro được thực hiện phù hợp và hiệu quả hơn.

Đồng quan điểm với ông Lực, bà Trần Anh Đào - Phó tổng giám đốc phụ trách Ban điều hành, Sở Giao dịch Chứng khoán TPHCM - cho rằng doanh nghiệp cần nâng cao nhận thức về ESG và phát triển bền vững, thông qua các chương trình đào tạo, tập huấn.

Các đơn vị cần chủ động nâng cao năng lực về quản trị doanh nghiệp, quản trị ESG, năng lực tuân thủ các chuẩn mực tài chính kế toán, bà Đào nhấn mạnh.

Bên cạnh việc đào tạo, hoàn thiện khung pháp lý, Đại diện Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, ông Dũng cho rằng các đơn vị cũng cần tăng cường hợp tác quốc tế trong công tác xây dựng và phát triển thị trường vốn xanh, hướng tới thực hiện các thông lệ tốt trên thị trường chứng khoán gắn với tăng trưởng xanh.

Các đơn vị liên quan cần nghiên cứu hoàn thiện và cơ cấu lại chỉ số VNSI (chỉ số phát triển bền vững) để phù hợp hơn với bối cảnh phát triển bền vững trên thị trường chứng khoán hiện nay.