Phát triển cho vay tiêu dùng – Giải bài toán tín dụng đen

Những con số về tín dụng đen được Bộ trưởng Công an Tô Lâm công bố hồi cuối năm 2018 càng trở nên nhức nhối khi những ngày đầu năm 2019, những thông tin liên quan đến đường dây cho vay nặng lãi Nam Long liên tục được công bố.

Trong đó, đáng chú ý nhất là việc đường dây cho vay “chợ đen” này có mức lãi suất lên tới hơn 1.000%/năm. Tức là, sau 1 năm, tiền lãi mà khách hàng phải trả cao gấp hơn 10 lần tiền vốn vay ban đầu.

Đấy là còn chưa kể đến hàng loạt hệ lụy nhãn tiền đi kèm mà công ty này không ngần ngại áp dụng đối với cả khách hàng và nhân viên của mình khi không trả tiền đúng hạn như đe dọa, khủng bố tinh thần, đánh đập, thậm chí là tra tấn đến chết.

Điều đáng nói là chỉ riêng một mình Nam Long đã có “doanh thu” khủng lên tới 500 tỷ đồng trong khi cả nước có tới hàng nghìn tụ điểm có hoạt động tương tự ở khắp các tỉnh thành. Theo số liệu chính thức, thời điểm hiện tại, Bộ Công an cho biết hiện đang đấu tranh với 124 băng nhóm, 831 đối tượng hoạt động có tổ chức liên quan đến cho vay nặng lãi và đòi nợ thuê.

“Tôi đã từng có ý định vay “chợ đen” để mua một chiếc xe máy làm phương tiện đi làm. Tuy nhiên, sau đó nhờ được tư vấn cặn kẽ, tôi đã chọn hình thức vay trả góp trực tiếp ở cửa hàng xe máy. Bây giờ, khi đọc những thông tin về công ty Nam Long, tôi thấy mình đã lựa chọn rất sáng suốt”, anh Minh Tùng (22 tuổi, Hưng Yên) chia sẻ.

Trước đó, anh Tùng mới tốt nghiệp cao đẳng được gần 6 tháng và mới xin vào làm kỹ sư công nghệ thông tin một nhà máy ở Hưng Yên. Tuy nhiên, do nhà anh cách xa nơi làm việc hơn 20km, nếu không có phương tiện đi lại sẽ rất khó khăn. Chính vì vậy, việc mua một chiếc xe máy mới là rất cần thiết.

Cũng theo anh Tùng, khi mua xe, anh chỉ phải trả trước 50% giá trị, số tiền còn lại anh trả dần trong 12 tháng với mức lãi suất khoảng 25%/năm.

“Mức lãi suất này mới nghe thì khá cao, tôi cũng chần chừ nhiều trước khi quyết định. Nhưng sau khi tìm hiểu kỹ lưỡng, tôi nhận thấy với khoản vay 20 triệu đồng, mỗi tháng tôi chỉ phải trả 2,1 triệu đồng, tương đương 20% thu nhập nên rất dễ dàng và không ảnh hưởng đến cuộc sống. Hơn nữa, phần chênh lệch khoảng 430.000 đồng/tháng so với việc thanh toán toàn bộ tiền ngay lập tức là rất hợp lý, thậm chí là rẻ vì ngay khi ký hợp đồng tôi đã có xe để sử dụng chứ không phải chờ đến khi trả hết tiền”, anh Tùng chia sẻ đầy hào hứng.

Thực vậy, nếu chỉ nhìn vào mức lãi suất hiện đang phổ biến ở mức 20-30%/năm của hình thức cho vay tiêu dùng, nhiều người sẽ cảm thấy e ngại vì mức lãi suất này khá cao. Tuy nhiên, mức lãi suất này cũng chỉ tương đương với hình thức vay qua thẻ vốn đi kèm nhiều quy định chặt chẽ của các ngân hàng như phải chứng minh được thu nhập, phải có hồ sơ tín dụng tốt,...

Còn nếu so sánh với tín dụng đen thì lãi suất cho vay tiêu dùng rõ ràng là thấp hơn rất nhiều.

Hơn thế nữa, trong khi tín dụng đen hoàn toàn nằm ngoài vòng pháp luật mà mỗi giao dịch chỉ được ghi chép bằng vài dòng mật mã và được “đảm bảo” bằng danh dự, sức khỏe, thậm chí tính mạng của người đi vay thì cho vay tiêu dùng được quy định bằng hợp đồng có tính pháp lý rõ ràng, minh bạch nhằm đảm bảo quyền và lợi ích của người đi vay.

Cũng theo Bộ trưởng Tô Lâm, nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng tín dụng đen phát triển phức tạp như hiện nay là nhu cầu về vốn của người dân, doanh nghiệp chưa được đáp ứng nên họ buộc phải tìm đến hình thức ngoài vòng pháp luật này.

Đồng quan điểm, Tiến sĩ Cấn Văn Lực cho rằng “để giải quyết tín dụng đen thì giải pháp quan trọng đầu tiên là phải tăng khả năng tiếp cận dịch vụ tài chính ngân hàng của người dân và doanh nghiệp”.

Trong đó, nếu như ngân hàng hướng tới các khoản cho vay phục vụ sản xuất kinh doanh hay vay tiêu dùng có giá trị lớn thì các công ty tài chính (CTTC) lại tập trung vào nhóm khách hàng cá nhân, doanh nghiệp nhỏ - đối tượng chính của giới tín dụng đen.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy, dù thời gian các CTTC hoạt động tại Việt Nam đã bước sang năm thứ 11 nhưng lĩnh vực này vẫn đang bị đánh giá là phát triển dưới mức tiềm năng khi mới chỉ có 16 CTTC được đăng ký chính thức và chỉ chưa đầy một nửa trong số đó thực sự có hoạt động. Số lượng khách hàng khoảng 30 triệu và quy mô khoảng 1 triệu tỷ đồng cũng bị coi là chỉ đáp ứng chưa đầy một nửa nhu cầu về vốn tiêu dùng của người dân trong nước.

Lý giải cho thực trạng này, Tiến sĩ Cấn Văn Lực cho rằng, các nguyên nhân chính cần được giải quyết bao gồm hành lang pháp lý chưa đồng bộ, nhất quán, khắt khe, không theo kịp sự phát triển thực tế gây hạn chế đối với các CTTC; Thủ tục còn phức tạp và thủ công; Các công cụ hỗ trợ như chấm điểm tín dụng chưa phát huy hết ưu điểm,…

Như vậy, có thể thấy, việc giải bài toán tín dụng đen là một việc làm không hề dễ dàng, cần sự phối hợp của nhiều cơ quan chức năng nhưng cũng không phải là không thể tháo gỡ mà nút thắt đầu tiên chính là hoàn thiện hành lang pháp lý cho các CTTC phát triển mạnh mẽ nhằm đáp ứng nhu cầu vốn của người dân và doanh nghiệp.

Q.Anh