"Ông lớn" Vicem "bỏ quên" nghìn tỷ định giá trước cổ phần hoá

Tổng giá trị phần vốn nhà nước bị định giá thấp hơn khoảng 1.169 tỷ đồng.

Kiểm toán Nhà nước (KTNN) vừa có báo cáo kiểm toán kết quả tư vấn định giá và xử lý các vấn đề tài chính trước khi chính thức công bố giá trị doanh nghiệp cổ phần hóa của Công ty mẹ - Tổng công ty Vicem gửi Bộ Xây dựng.

Theo báo cáo, khi thực hiện kiểm toán kết quả xử lý tài chính và xác định giá trị doanh nghiệp theo phương pháp tài sản, tổng tài sản doanh nghiệp cũng như tổng giá trị phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp bị định giá thấp hơn khoảng 1.169 tỷ đồng.

Cụ thể, KTNN xác định tài sản Vicem thời điểm tháng 10/2018 là 28.227 tỷ đồng, trong đó giá trị vốn Nhà nước là 27.803 tỷ đồng. Tuy nhiên, báo cáo định giá xác định tài sản doanh nghiệp chỉ là 27.057 tỷ đồng (vốn Nhà nước 26.633 tỷ đồng).

Theo báo cáo của KTNN, với cách xác định giá trị Vicem theo phương pháp chiết khấu dòng cổ tức, tổng giá trị phần vốn nhà nước tại Vicem đạt 25.127 tỷ đồng, tăng khoảng 1.747 tỷ đồng so với con số báo cáo của Vicem (23.379 tỷ đồng).

KTNNcho biết, do giá trị doanh nghiệp đã không được tính giá trị quyền khai thác khoáng sản của một số công ty con trực thuộc Vicem và tính toán chưa đầy đủ giá trị đất đai vào giá trị doanh nghiệp dẫn đến sự chênh lệch trên.

Cụ thể, tại thời điểm 1/10/2018, các công ty TNHH MTV của Tổng công ty Vicem đang được cấp tổng cộng 9 giấy phép khai thác khoáng sản là đá vôi và đá sét để khai thác sản xuất xi măng. Trong đó Vicem Hoàng Thạch có 4 giấy phép, Vicem Hải Phòng 3 giấy phép, Vicem Tam Điệp 2 giấy phép; thời gian được phép khai thác còn lại từ 2-30 năm tùy từng giấy phép. Tổng trữ lượng được phép khai thác hàng năm là 9,56 triệu tấn đá vôi/năm và 1,9 triệu tấn đá sét/năm.

"Căn cứ vào giá mua bán đá, mức thuế tài nguyên, nhân với sản lượng khai thác theo giấy phép, giá thành khai thác của các đơn vị để xác định giá trị quyền khai thác các mỏ đá vôi, đá sét của các công ty TNHH là 1.193 tỷ đồng (trong đó Vicem Hoàng Thạch là 325,8 tỷ đồng, Vicem Hải Phòng là 523,6 tỷ đồng và Vicem Tam Điệp là 344,4 tỷ đồng)", báo cáo nêu. 

Bên cạnh đó, Kiểm toán cũng chỉ ra rằng, phần vốn nhà nước tại Vicem cũng chưa được tính toán đầy đủ khi Công ty TNHH Hãng kiểm toán AASC xác định tài sản phi hoạt động là các khoản đầu tư tài chính dài hạn vào các công ty chưa niêm yết (Công ty Xi măng Chinfon, Công ty TNHH Siam City Cement Việt Nam, Công ty Xi măng Nghi Sơn) lại chỉ căn cứ theo báo cáo tài chính (giá trị sổ sách) do vậy chưa đảm bảo được giá trị thị trường của các khoản đầu tư. 

KTNN ước tính giá trị khoản đầu tư của Công ty mẹ - Vicem vào Công ty TNHH Siam City Cement Việt Nam tại thời điểm 1/10/2018 là 3.660 tỷ đồng (tiếp cận theo phương pháp thu nhập, ước tính giá trị theo dòng tiền dự báo trong tương lai), tăng hơn 2.421 tỷ đồng so với mức 1.238 tỷ đồng của đơn vị định giá. 

"Nếu được xác định theo phương pháp trên thì giá trị phần vốn nhà nước của Công ty mẹ - Vicem tại thời điểm 1/10/2018 theo phương pháp chiết khấu dòng cổ tức sẽ là 27.549 tỷ đồng. Công ty Xi măng Chinfon và Công ty Xi măng Nghi Sơn không xây dựng kế hoạch tài chính dài hạn", Kiểm toán Nhà nước cho biết. 

Qua kết quả kiểm toán, KTNNkiến nghị Vicem cần phối hợp với Công ty TNHH Hãng kiểm toán AASC điều chỉnh kết quả xác định giá trị doanh nghiệp và giá trị phần vốn nhà nước tại thời điểm 1/10/2018.

Đồng thời khẩn trương làm việc với các cơ quan có thẩm quyền được phê duyệt phương án sử dụng đất đối với các lô đất trên địa bàn Tp.Hà Nội, Nghệ An, Hải Phòng; xác định đầy đủ giá trị các lô đất để đưa vào giá trị doanh nghiệp và phần vốn nhà nước để tránh thất thoát.

KTNN cũng đề nghị đơn vị tư vấn - Công ty TNHH Hãng kiểm toán AASC - kiểm điểm, rút kinh nghiệm trong việc còn để những sai sót, tồn tại trong công tác xác định giá trị doanh nghiệp tại công ty mẹ - Vicem và các đơn vị thành viên. 

Đối với Bộ Xây dựng, KTNN yêu cầu tiếp tục xem xét các tồn tại, bất cập trong việc xử lý tài chính, tuân thủ phương án sử dụng đất của Công ty mẹ và các đơn vị được kiểm toán như công nợ không đối chiếu được nhưng chưa được xử lý, các chi phí đầu tư dở dang của các dự án đầu tư đang bị dừng, giãn đầu tư nhưng chưa được xem xét xử lý…

Cùng với đó chỉ đạo Công ty mẹ - Vicem khẩn trương hoàn thiện các thủ tục pháp lý về đất đai đối với các lô đất chưa được phê duyệt phương án sử dụng trước thời điểm xác định giá trị doanh nghiệp; rút kinh nghiệm đối với tồn tại, hạn chế trong việc xử lý tài chính, định giá doanh nghiệp đã nêu trong báo cáo kiểm toán. 

Vicem nói gì?

Phản hồi về các thông tin trên, đại diện Vicem cho biết, thời điểm xác định giá trị doanh nghiệp của VICEM tại 0h ngày 01/10/2018. Trên cơ sở kết quả xác định giá trị doanh nghiệp của đơn vị tư vấn là Công ty TNHH Hãng Kiểm toán AASC theo quy định tại Nghị định số 126/2017/NĐ-CP ngày 16/11/2017 của Chính Phủ về chuyển doanh nghiệp nhà nước (DNNN) và công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên do DNNN đầu tư 100% Vốn điều lệ thành công ty cổ phần và pháp luật có liên quan, ngày 15/01/2019 Vicem đã có văn bản số 99/VICEM-TGV trình Bộ Xây dựng, Ban chỉ đạo CPH VICEM bộ Hồ sơ xác định GTDN tại thời điểm 0h ngày 01/10/2018.

Cũng theo Vicem, ngày 18/03/2019, Bộ Xây dựng đã có văn bản số 509/BXD-KHTC gửi Kiểm toán Nhà nước đề nghị Kiểm toán Nhà nước thực hiện kiểm toán kết quả định giá giá trị doanh nghiệp của Công ty mẹ - Vicem. Tại văn bản này, Bộ Xây dựng đã có ý kiến: “Giá trị doanh nghiệp của Vicem chưa tính đến lợi thế giá trị quyền khai thác các mỏ do chưa có hướng dẫn”.

Nguyên nhân của việc này được cho là: Nghị định số 126/2017/NĐ-CP ngày 16/11/2017 của Chính phủ về chuyển DNNN và Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên do DNNN đầu tư 100% vốn điều lệ thành công ty cổ phần chưa có hướng dẫn cụ thể việc xác định giá trị quyền khai thác mỏ khi cổ phần hóa doanh nghiệp.

Theo kết quả kiểm toán giá trị doanh nghiệp của KTNN tại văn bản số 348/KTNN-TH ngày 29/7/2019, KTNN chưa xác định giá trị quyền khai thác khoáng sản trong giá trị doanh nghiệp của VICEM, mà lưu ý và tạm xác định giá trị quyền khai thác khoáng sản là 1.193.899.328.000 đồng.

Cũng theo đại diện Vicem, theo kết quả kiểm toán của KTNN, giá trị phần vốn nhà nước tại VICEM là 25.127 tỷ đồng, tăng khoảng 1.747 tỷ đồng so với số báo cáo do đơn vị tư vấn xác định nguyên nhân.

"Nguyên nhân chủ yếu do KTNN xác định lại tham số ß_U của các doanh nghiệp có cùng ngành nghề theo tỷ trọng Nợ/Vốn chủ (D/E) trung bình 5 năm trước thời điểm xác định GTDN (đơn vị tư vấn xác định D/E tại thời điểm xác định GTDN), do đó tỷ suất chiết khấu thấp hơn dẫn đến giá trị phần vốn nhà nước tăng lên", đại diện Tổng công ty này nêu.

Về nội dung các khoản góp vốn đầu tư vào các Công ty Xi măng Chinfon, Công ty TNHH Siam City Cement Việt Nam, Công ty Xi măng Nghi Sơn, theo Vicem, đơn vị tư vấn đã thực hiện xác định các khoản đầu tư này theo phương pháp vốn chủ sở hữu đúng quy định tại Nghị định 126/2017/NĐ-CP. Vì vậy, thông tin báo chí phản ánh “ đơn vị tư vấn chỉ căn cứ theo báo cáo tài chính – giá trị sổ sách của VICEM khi góp vốn đầu tư dài hạn vào các doanh nghiệp này” là chưa chính xác.

Về nội dung theo KTNN, giá trị các khoản đầu tư của VICEM vào các công ty này khoảng 3.660 tỷ đồng, tăng khoảng 1.239 tỷ đồng là thuộc phần lưu ý của KTNN về ước tính giá trị các tài sản phi hoạt động của doanh nghiệp khi xác định giá trị doanh nghiệp theo phương pháp chiết khấu dòng cổ tức, KTNN kiến nghị đối với các khoản đầu tư này tiếp cận theo phương pháp thu nhập, ước tính giá trị theo dòng tiền dự báo trong tương lai. Hiện nay, theo tiêu chuẩn thẩm định giá (TCTĐG) số 12 ban hành kèm theo Thông tư 122/2017/TT-BTC ngày 15/11/2017 của Bộ Tài chính không có hướng dẫn chi tiết phương pháp áp dụng đối với các tài sản phi hoạt động này.

Vicem cũng cho rằng, về phương án sử dụng đất khi cổ phần hóa và giá trị quyền sử dụng đất tính vào giá trị doanh nghiệp, tại văn bản số 509/BXD-KHTC ngày18/03/2019 của Bộ Xây dựng gửi KTNN về việc kiểm toán kết quả định giá giá trị doanh nghiệp của Công ty mẹ - Tổng công ty VICEM, Bộ Xây dựng đã nêu rõ tình hình lập, hoàn thành phương án sử dụng đất đối với từng cơ sở nhà, đất và giá đất theo quy định.

Về giá trị quyền sử dụng đất tính vào giá trị doanh nghiệp:Tổng công ty VICEM và các đơn vị có 03 cơ sở nhà, đất được nhà nước giao đất cần xác định giá đất để xác định giá trị quyền sử dụng đất tính vào giá trị doanh nghiệp cổ phần hóa theo quy định tại Nghị định số 126/2017/NĐ-CP. Tại văn bản số 509/BXD-KHTC ngày18/03/2019 nêu trên, Bộ Xây dựng đã nêu rõ việc tạm tính giá trị quyền sử dụng đất của 03 cơ sở nhà, đất nêu trên vì địa phương chưa có ý kiến chính thức về giá đất.

"Đến thời điểm KTNN thực hiện kiểm toán, đã có 02/03 cơ sở nhà, đất được địa phương có ý kiến chính thức về giá đất làm cơ sở xác định giá trị quyền sử dụng đất tính vào giá trị doanh nghiệp. KTNN đã cập nhật và tính vào giá trị doanh nghiệp. Còn 01 cơ sở nhà, đất Bộ Xây dựng, Vicem đang tiếp tục làm việc với địa phương để có ý kiến chính thức về giá đất", Vicem nêu. 

Phương Dung