Nhiều doanh nghiệp chưa công khai giao dịch của "người nhà"

Sở Giao dịch chứng khoán TPHCM (HoSE) mới đây vừa có văn bản tới các công ty niêm yết lưu ý về việc thực hiện thuyết minh giao dịch với các bên liên quan tại Báo cáo tài chính (BCTC) hàng quý.

Trước đó, tại Thông tư 52, Bộ Tài chính đã quy định, thuyết minh BCTC của công ty phải trình bày cụ thể các nội dung về giao dịch với các bên liên quan.

Tuy nhiên, qua giám sát tình hình công bố thông tin BCTC của các công ty niêm yết trong thời gian vừa rồi, HoSE cho biết, vẫn có nhiều trường hợp công ty niêm yết chưa thực hiện thuyết minh về giao dịch với các bên liên quan tại BCTC hàng quý.

Bên cạnh lưu ý các công ty niêm yết thực hiện đầy đủ thuyết minh về giao dịch với các bên liên quan tại BCTC quý theo quy định thì HoSE cũng nhắc nhở với những trường hợp công ty niêm yết chưa thực hiện việc thuyết minh này sẽ phải khẩn trương bổ sung và công bố thông tin thuyết minh.

Theo chuẩn mực số 26 của Chuẩn mực kế toán Việt Nam do Bộ Tài chính quy định, các bên liên quan là những doanh nghiệp kiểm soát, hoặc bị kiểm soát trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua một hoặc nhiều bên trung gian, hoặc dưới quyền bị kiểm soát chung với doanh nghiệp báo cáo.

Ngoài ra đối tượng này còn bao gồm các công ty liên kết, các cá nhân có quyền trực tiếp hoặc gián tiếp biểu quyết ở các doanh nghiệp báo cáo dẫn đến có ảnh hưởng đáng kể tới doanh nghiệp này, kể cả các thành viên mật thiết trong gia đình của các cá nhân này. Thành viên mật thiết trong gia đình của một cá nhân là những người có thể chi phối hoặc bị chi phối bởi người đó khi giao dịch với doanh nghiệp.
 
Các nhân viên quản lý chủ chốt có quyền và trách nhiệm về việc lập kế hoạch, quản lý và kiểm soát các hoạt động của doanh nghiệp báo cáo, bao gồm những người lãnh đạo, các nhân viên quản lý của công ty và các thành viên mật thiết trong gia đình của các cá nhân này. Hay các doanh nghiệp do các cá nhân thuộc diện nêu trên nắm trực tiếp hoặc gián tiếp phần quan trọng quyền biểu quyết hoặc thông qua việc này người đó có thể có ảnh hưởng đáng kể tới doanh nghiệp. Tất cả đều thuộc các bên liên quan của công ty niêm yết mà khi phát sinh giao dịch, công ty sẽ phải thể hiện trên BCTC quý.

Việc các BCTC thuyết minh được cụ thể và rõ ràng những giao dịch với các bên liên quan này sẽ giúp cổ đông và nhà đầu tư "vỡ" ra được nhiều điều. Chỉ đơn cử như gần đây, với việc ghi nhận những khoản vay / cho vay, bảo lãnh tín dụng đối với những người thân trong gia đình Chủ tịch Hội đồng quản trị Quốc Cường Gia Lai (QCG) tại BCTC bán niên đã cho thấy phần nào về tình hình tài chính của công ty.

QCG cũng đã thừa nhận về các khoản giao dịch này và đồng thời cũng đã có văn bản giải trình đến các cổ đông. Việc phát sinh này đã được kiểm toán kiểm tra tính pháp lý và phát sinh thực tế theo nhu cầu kinh doanh. Khi công ty có nhu cầu về vốn thì các thành viên trong Ban giám đốc và các thành viên gia đình hỗ trợ cho vay, lúc thừa vốn, công ty sẽ chuyển trả lại, và có khi sẽ phải vượt số phát sinh phải trả như thực tế vừa rồi. Và cũng theo QCG, trong điều kiện kinh doanh hiện nay, công ty không thể không có phát sinh này.

Chắc chắn rằng, khi doanh nghiệp buộc phải công bố thuyết minh về các giao dịch với các bên liên quan tại BCTC quý, tính minh bạch trong việc sử dụng vốn của doanh nghiệp sẽ được cổ đông giám sát chặt chẽ hơn.