Kiến nghị điều tra xã hội học trước khi thu hồi đất

Những năm qua, khi Nhà nước thu hồi đất, thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư tại một số dự án đã xảy ra một số vấn đề như: người dân không dự họp thông báo thu hồi đất, không hợp tác trong quá trình đo đạc, kiểm đếm, không nhận tiền bồi thường hỗ trợ, không bàn giao đất thu hồi, không chấp hành quyết định của cơ quan có thẩm quyền.

Đồng thời, có nhiều trường hợp không nhận nền nhà hoặc nhà tái định cư dẫn đến dư thừa. Hơn nữa, một số trường hợp khiếu kiện, thậm chí dẫn đến khiếu kiện gay gắt, đông người, kéo dài, tiềm ẩn yếu tố gây bất ổn xã hội.

Theo ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội bất động sản TPHCM (HoREA), một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng nêu trên là do thiếu công tác điều tra xã hội học và chất lượng các cuộc họp trực tiếp với người dân trong khu vực có đất thu hồi không cao. Chưa phản ánh đầy đủ nhu cầu, tâm tư, nguyện vọng, hoàn cảnh của người có đất thu hồi. Do đó, hệ quả là công tác xây dựng chính sách và phương án bồi thường, hỗ trợ tái định cư chưa sát thực tế cuộc sống, chưa đáp ứng đúng nhu cầu của người dân.

Theo quy định của Luật Đất đai thì cơ quan có thẩm quyền phải thông báo thu hồi đất, phương án bồi thường, hỗ trợ tái định cư đến người dân trong khu vực có đất thu hồi, để người dân hiểu rõ chủ trương và tham gia trao đổi dân chủ để bảo vệ quyền lợi hợp pháp cũng như các nghĩa vụ của mình khi Nhà nước thu hồi đất.

Tuy nhiên, Luật Đất đai chưa có quy định về công tác điều tra xã hội học trong quá trình thực hiện công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư ngay từ thời điểm đầu tiên thông báo chủ trương thu hồi đất và xuyên suốt quá trình thực hiện công tác thu hồi đất.

Trong khi đó, nếu thực hiện tốt công tác điều tra xã hội học sẽ giúp cho cơ quan Nhà nước nắm vững nhu cầu, hoàn cảnh, sinh kế, kể cả tâm tư, nguyện vọng của người có đất bị thu hồi, giúp cho việc thực hiện công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư được sát thực tế và phù hợp với nhu cầu của người dân, tránh được tình trạng dư thừa nhà tái định cư như trong những năm gần đây.

“Chúng tôi kiến nghị bổ sung vào dự thảo nội dung quy định công tác điều tra xã hội học trong quá trình thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất, ngay từ thời điểm đầu tiên thông báo chủ trương thu hồi đất để thống nhất với quy định tại điều 38 Quyết định số 28/2018/QĐ-UBND ngày 9/8/2018 của UBND TPHCM”, ông Châu nói.

Liên quan tới việc hỗ trợ tái định cư cho những người bị thu hồi đất, ông Châu cho biết, HoREA đã đề nghị bổ sung vào Dự thảo quy định về 3 phương thức tái định cư để người dân lựa chọn.

Trong đó, tái định cư tại chỗ là tốt nhất vì gắn liền với sinh kế và các mối quan hệ xã hội của người dân. Còn về tái định cư nơi khác, trước hết cần ưu tiên tái định cư trong phạm vi cùng quận, huyện, trường hợp bất khả kháng thì bố trí tái định cư ở quận, huyện liền kề. Không chỉ vậy, còn có phương án nữa là để cho người dân người dân đề nghị được nhận tiền và tự lo tái định cư.

Công Quang