Doanh nghiệp xã hội tại Việt Nam: Có mặt ở cả 3 miền, ngày càng trẻ và giàu tham vọng

Dấu ấn qua hơn một thập kỷ phát triển

Mô hình DNXH vốn không còn xa lạ gì ở các quốc gia châu Âu, châu Mỹ. DNXH đầu tiên xuất hiện ở nước Anh từ thế kỷ XVII, phát triển mạnh mẽ và trở thành phong trào rộng lớn trên khắp thế giới từ đầu những năm 1980. Mục tiêu hoạt động của DNXH hội hướng đến cộng đồng, lợi ích chung của toàn xã hội như giúp đỡ người yếu thế, gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa độc đáo của dân tộc, bảo vệ môi trường...

Tại Việt Nam, từ giữa những năm 1990, một số DNXH thực thụ đã bắt đầu xuất hiện như Trường Hoa Sữa, Nhà hàng KOTO tại Hà Nội, Mai Handicrafts tại TP.HCM. Tuy nhiên, mô hình này chỉ mới phát triển ở mức độ đơn lẻ, quy mô nhỏ.

Từ năm 2008 đến nay, các DNXH phát triển trong sự liên kết chặt chẽ với nhau tạo thành một cộng đồng, nhận được sự hỗ trợ, vốn đầu tư và sự định hướng từ nhiều tổ chức như Hội Đồng Anh, Trung tâm Hỗ trợ Sáng kiến phục vụ cộng đồng (CSIP), Ủy ban Kinh tế Xã hội châu Á Thái Bình Dương Liên Hiệp Quốc (ESCAP)...

Theo báo cáo nghiên cứu “Hiện trạng doanh nghiệp xã hội tại Việt Nam” do Hội Đồng Anh công bố ngày 23/3 vừa qua, các dự án, mô hình theo định hướng DNXH có mặt trên cả nước. Trong đó, 30% doanh nghiệp tập trung ở Hà Nội, 21% ở TP.HCM, số còn lại tập trung ở các khu vực nông thôn. Lĩnh vực có nhiều dự án, DNXH hoạt động nhất tại Việt Nam là nông nghiệp (35%), tiếp đến là ngành dịch vụ du lịch-nhà hàng-khách sạn (9%), giáo dục (9%) và môi trường (7%).

30% DNXH ở Việt Nam hoạt động tại thị trường trong nước, 21% doanh nghiệp đã đưa sản phẩm của mình ra nước ngoài. Rất nhiều doanh nghiệp thể hiện tham vọng tiến ra thị trường quốc tế.

Sản phẩm của các DNXH được người tiêu dùng trong nước và quốc tế đánh giá cao. Giấy Dó và đồ trang trí từ giấy Dó của Zó Project; thú nhồi bông được làm thủ công hoàn toàn của KYM VIỆT… giờ đây có mặt ở Mỹ, Nhật… Ví, túi xách, khăn với những nét vẽ hồn nhiên của Tòhe có trong hành lý của nhiều du khách quốc tế khi tới Việt Nam du lịch muốn mua một món quà thực sự độc đáo cho người thân…

Lĩnh vực thu hút người trẻ khởi nghiệp

Các dự án, DNXH mang lại nhiều lợi ích cho cộng đồng, cùng nhau lan tỏa sâu rộng xu hướng tiêu dùng văn minh BuySocial (Tiêu dùng tạo giá trị xã hội) tới người tiêu dùng. Có một tín hiệu đáng mừng tại Việt Nam đó là ngày càng có nhiều bạn trẻ tìm thấy ý tưởng khởi nghiệp với mô hình này.

Nghiên cứu của Hội Đồng Anh chỉ ra rằng có 58% CEO, người sáng lập dự án, DNXH ở Việt Nam trong độ tuổi từ 25 đến 44, 38% trong độ tuổi từ 45 đến 64 và 4% trên 65 tuổi. Những năm gần đây, tại nước ta có một làn sóng mới mang tên “khởi nghiệp doanh nghiệp xã hội”. Câu chuyện của các bạn trẻ này cũng truyền nhiều cảm hứng sống và làm việc tích cực tới thế hệ của mình.

Có thể kể ra ở đây, câu chuyện của Nguyễn Thị Lê Na (31 tuổi) và các cộng sự đã thành lập công ty Công ty CP Trang trại Nông sản Phủ Quỳ, xây dựng thành công mô hình trang trại cam sinh thái, không hoá chất ở Nghệ An.

Phủ Quỳ được định hướng theo mô hình doanh nghiệp xã hội, kinh doanh cần thiết phải gắn với trách nhiệm với xã hội, cộng đồng và bảo vệ môi trường. Công ty giúp những người phụ nữ đơn thân, phụ nữ dân tộc thiểu số, phụ nữ có hoàn cảnh khó khăn và những người khuyết tật có công việc tốt, nhập ổn định.

Công ty Cổ phần Đi Chung do Nguyễn Thành Nam sáng lập vào năm 2013 cũng được đánh giá cao nhờ những tác động tích cực tới xã hội. Không dừng lại ở việc cung cấp chỉ một giải pháp công nghệ vận tải, Đi Chung còn khao khát kéo mọi người lại gần nhau hơn, giảm khí thải, tác động tiêu cực tới môi trường thông qua tư duy chia sẻ.

Cộng đồng các DNXH tại Việt Nam hoạt động ngày càng sôi nổi hơn. Những sự kiện kết nối như các phiên hội hay Ngày hội Tốt vừa diễn ra vào cuối tuần qua tạo cơ hội cho các DNXH nói chung các dự án khởi nghiệp nói riêng có thêm cơ hội giao lưu, học hỏi và tiếp cận khách hàng cùng đối tác.

Sôi nổi, được gặp gỡ những người tiêu dùng rất có gu và có hành vi mua sắm văn minh là cảm nhận của Phan Thị Thanh Huyền (Công ty cổ phần trang trại nông sản Phủ Quỳ) khi tham gia Ngày hội Tốt. Thanh Huyền và đại diện của các dự án khác hy vọng trong thời gian tới hoạt động của cộng đồng DNXH tại Việt Nam sẽ luôn sôi động để họ có thể cùng nhau đi xa hơn, lan tỏa nhiều giá trị tốt đẹp tới người tiêu dùng.