Cách "ông trùm" người Trung Quốc hồi sinh chuỗi siêu thị sau 5 năm ngồi tù

Zhang Wenzhong ban đầu bị tuyên án 18 năm tù vì các tội lừa đảo, hối lộ tổ chức và tham ô nhưng lại được thả vào năm 2013 sau khi bản án được rút ngắn. Năm 2018, Tòa án Nhân dân Tối cao lật lại các cáo trạng và quyết định xóa toàn bộ tội danh cho ông.

3 năm sau đó, nhà tài phiệt người Trung Quốc này đã hồi sinh thành công chuỗi siêu thị mà ông đã thành lập, một lần nữa đưa Wumart trở thành một "tay chơi lớn" trong mảng siêu thị tại Trung Quốc. Ông thậm chí có ý định thực hiện 2 đợt chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng với WM Tech - công ty sở hữu Wumart và Metro China - một ở Hồng Kông và một ở Mỹ.

Để làm được điều này, ông phát triển chuỗi siêu thị Wumart theo hướng mà các "gã khổng lồ" công nghệ như Alibaba và JD.com đã đi tiên phong trên thị trường siêu thị trị giá 1.300 tỷ USD của Trung Quốc.

Theo đó, Wumart đảm bảo giao thực phẩm tươi sống nhanh chóng, cho khách hàng lựa chọn thanh toán tại quầy hoặc trả tiền qua điện thoại di động. Wumart cũng ra mắt các thương hiệu "con" chuyên bán cá và rau trong ngày. Công ty của ông Zhang hiện phân phối hàng hóa đến 94% tòa nhà phức hợp bên trong đường vành đai 5 trong vòng 30 phút.

Bên cạnh đó, WM Tech thiết lập nền tảng thương mại điện tử Dmall, chuyên cung cấp các giải pháp bán lẻ trực tuyến, giúp các doanh nghiệp truyền thống đưa dịch vụ của họ lên mạng. Với sự hỗ trợ của các nhà đầu tư như Tencent Holdings, IDG Capital và quỹ công nghệ của Lenovo Group, Dmall dự kiến niêm yết tại Mỹ trong nửa cuối năm nay, Bloomberg đưa tin.

Ngoài ra, ông Zhang cũng tìm cách phát triển quy mô của Wumart bằng cách vay vốn để mua một lượng lớn cổ phần tại các công ty con của chuỗi bán lẻ hàng gia dụng B&Q (Anh) và tập đoàn bán buôn Metro (Đức) ở Trung Quốc.

Hiện tại, người sáng lập của Wumart kỳ vọng có thể huy động tới 1 tỷ USD trong thương vụ IPO tại Hong Kong của WM Tech Corp. Theo bản cáo bạch của WM Tech, doanh thu của công ty tăng vọt lên 39,1 tỷ Nhân dân tệ (6,1 tỷ USD) trong năm 2020, từ mức 21,4 tỷ Nhân dân tệ của năm 2018, chủ yếu nhờ sáp nhập với Metro. Riêng với Wumart, chuỗi siêu thị ghi nhận doanh thu tăng 6,4% và 8,1% lần lượt trong năm 2019 và 2020.

Tuy nhiên, ông Zhang cũng đang phải đối mặt với nhiều thách thức trong việc duy trì đà tăng trưởng của Wumart trong ngành hàng siêu thị cạnh tranh và phân mảnh ở Trung Quốc.

Theo số liệu của Euromonitor International, Wumart chiếm 3,4% thị phần siêu thị của Trung Quốc trong năm 2020, cao hơn mức 2% của năm 2015 nhưng vẫn thấp hơn nhiều Walmart Trung Quốc (9,3%), Yonghui Superstores (11,9%) và Sun Art Retail do Alibaba chống lưng (13,7%). Theo đó, Wumart là chuỗi siêu thị lớn thứ 6 tại quốc gia đông dân nhất thế giới này.

Wumart đã cố gắng bắt kịp thị trường, song ngành siêu thị của Trung Quốc thay đổi rất nhanh chóng trong bối cảnh các doanh nghiệp muốn cung cấp cho người mua sắm trải nghiệm mua hàng trực tuyến và ngoại tuyến liền mạch dựa trên các ứng dụng di động, đặc biệt là khi người dân có xu hướng mua sắm trực tuyến nhiều hơn do lo ngại về đại dịch Covid-19.

Đây là điểm mà các "đại gia" công nghệ có lợi thế, bởi họ có sẵn hạ tầng số cũng như quyền kiểm soát dữ liệu khách hàng. Trong đó phải kể đến chuỗi siêu thị Hema của Alibaba mới ra mắt từ năm 2015 nhưng đã ghi nhận doanh thu cao hơn cả mạng lưới của Wumart, theo số liệu năm 2019 của Hiệp hội Nhượng quyền và Cửa hàng chuỗi Trung Quốc. Alibaba thậm chí cũng kiểm soát chuỗi siêu thị đầu ngành ở Trung Quốc hiện nay - Sun Art.

Sự cạnh tranh trong mảng siêu thị tại Trung Quốc rất khốc liệt, với tổng thị phần của 5 nhà bán lẻ lớn nhất chỉ là 27%. "Siêu thị từ lâu là một mảng kinh doanh có tỷ suất lợi nhuận thấp. Giờ đây, với sự tham gia của những "gã khổng lồ" công nghệ, nó lại càng thêm nhiều áp lực", theo Lingyi Zhao - chuyên gia phân tích về bán lẻ và thương mại điện tử tại SWS Research.

Với tham vọng chiếm lĩnh nhiều thị phần hơn nữa, ông Zhang cho biết WM Tech đang đầu tư vào các thị trường ngách mới như dịch vụ mua hàng cộng đồng, cho phép các nhóm người tiêu dùng trên mạng xã hội để đặt mua hàng với số lượng lớn cho hàng xóm hoặc bạn bè.

Tháng 3, công ty cũng chấp thuận đầu tư vào dịch vụ mua hàng theo nhóm của hãng gọi xe Didi Chuxing. Đây là một thị trường mới mà các công ty công nghệ lớn như Meituan và Pinduoduo cũng đang đổ tiền vào.

Ngoài ra, Wumart cũng bắt đầu phát trực tiếp các sự kiện bán hàng từ năm ngoái. Hiện nay, công ty thường đồng tổ chức phát trực tiếp các sự kiện hai lần một tuần cùng nhiều thương hiệu khác.

"Các siêu thị của Wumart giờ rất khác so với 6 năm trước. Thế giới đã thay đổi. Nếu bạn muốn tồn tại với tư cách là nhà bán lẻ, bạn phải thích nghi", ông Zhang nhận định.

Dù vậy, từ sau khi ra tù, ông Zhang luôn đầy lạc quan khi phải đối mặt với thách thức. "Nếu bạn thực sự có một trái tim mạnh mẽ, nếu bạn thực sự sống sót sau những khó khăn của cuộc đời, bạn sẽ trở nên mạnh mẽ hơn và tồn tại được trong mọi hoàn cảnh khác nhau", ông nói.