Chúng ta có thể "đóng băng" thời gian như các bộ phim viễn tưởng?

Ai không từng ước mong có được khả năng "đóng băng" bản thân trong khoảnh khắc hạnh phúc hoặc thậm chí ngăn cản người thân yêu của mình ra đi. 

Thỉnh thoảng, một cuốn sách, bộ phim hoặc chương trình truyền hình khoa học viễn tưởng sẽ giới thiệu những nhân vật có thể làm điều mà tất cả chúng ta mong ước đó là dừng lại thời gian. 

Nhưng liệu một điều như vậy có khả thi không? Trả lời câu hỏi đó đòi hỏi chúng ta phải đi sâu vào những ngóc ngách xa nhất của vật lý, triết học và nhận thức của con người. 

Đầu tiên, chúng ta phải xác định thời gian. Sean Carroll, một nhà vật lý lý thuyết tại Viện Công nghệ California nói rằng: "Đối với một nhà vật lý, điều đó không quá bí ẩn. Thời gian chỉ là một phần nhỏ trong các phần khác nhau của vũ trụ. Nó cho chúng ta biết khi nào điều gì đó đang xảy ra".

Thuyết tương đối của Albert Einstein đã chỉ ra rằng thời gian có thể trở nên khác nhau tùy thuộc vào tốc độ di chuyển của một quan sát viên so với một quan sát viên khác. 

Nếu chúng ta cử một người có đồng hồ lên tàu vũ trụ với tốc độ gần ánh sáng, thời gian đối với họ dường như sẽ trôi qua chậm hơn so với đối với một người đứng yên còn lại trên Trái Đất.

Và một phi hành gia rơi vào một lỗ đen, có lực hấp dẫn khổng lồ có thể làm cong thời gian, cũng có thể chậm lại so với một quan sát viên ở xa.

Nhưng đó thực sự không phải là cách để thời gian dừng lại, ông Carroll nói.

Đối với ông ấy, việc nói về thời gian dừng lại chẳng có ý nghĩa gì. Ông
Carroll cho rằng: "Chúng tôi biết rằng một chiếc ô tô đang chuyển động bởi vì vào những thời điểm khác nhau, nó ở một vị trí khác trong không gian. Chuyển động là sự thay đổi đối với thời gian, vì vậy bản thân thời gian không thể di chuyển". Nói cách khác, nếu thời gian dừng lại, mọi chuyển động cũng sẽ dừng lại. 

Trong các bộ phim khoa học viễn tưởng, một nhân vật dừng thời gian cũng sẽ không thể nhìn thấy gì vì các tia sáng sẽ không còn đến được nhãn cầu của họ nữa. "Không thực sự có bất kỳ kịch bản thực tế nào mà có thể cho thời gian dừng lại", ông Carroll cho biết.

Craig Callender, nhà triết học chuyên về thời gian tại Đại học California, San Diego mô tả một ảo ảnh tâm lý nổi tiếng được gọi là "chronostasis", trong đó một người đặt đồng hồ ở rìa tầm nhìn của họ và sau đó nhìn chằm chằm vào thứ khác trong giây lát. Nhìn lại chiếc đồng hồ và tập trung vào kim giây sẽ khiến nó tạm dừng. 

"Kim giây chắc chắn bị treo ở đó một chút. Bạn có thể làm cho thời gian như bị đóng băng", Callender cho biết.

Ảo ảnh liên quan đến những chuyển động của mắt nhỏ gọi là saccades, trong đó nhãn cầu của bạn nhanh chóng nhấp nháy qua lại để liên tục tiếp nhận môi trường xung quanh. 

Vậy mối quan hệ giữa nhận thức của chúng ta về thời gian và thời gian mà các nhà vật lý đang nói đến là gì? Nhà triết học Callender đã viết một số cuốn sách cố gắng khám phá mối liên hệ giữa hai điều này, tuy nhiên, vẫn chưa có nhiều sự đồng thuận về câu trả lời cuối cùng.

Callender nói rằng: "Nếu chúng ta nghĩ về cảm giác chủ quan của mình về thời gian, thì chúng ta có thể dừng thời gian lại bằng chronostasis. Nhưng đó có lẽ là điều gần nhất mà chúng tôi có thể làm được".