Cận cảnh những loài động vật có khả năng phát sáng đặc biệt nhất trên trái đất

Chắc hẳn bạn sẽ ngạc nhiên khi biết rằng, phân nửa các loài sứa đang tồn tại trên trái đất đều có khả năng phát sáng. Được biết, trong hầu hết trường hợp, khả năng đặc biệt này được loài sứa sử dụng để ngăn chặn kẻ săn mồi. Thậm chí, một vài loài sứa còn có thể tiết một lượng chất nhầy huỳnh quang ra môi trường nhằm đánh lạc hướng con vật đang đe dọa mình.

Loài sứa Aequorea victoria như chúng ta thấy trong hình, tạo ra ánh sáng màu xanh nhờ vào một loại protein huỳnh quang đặc biệt, thường được gọi là “GFP”. Những năm gần đây, giới khoa học đã tổng hợp được đoạn gen quy định cho protein này. Từ đó, tạo ra nhiều sinh vật phát sáng mới, bằng cách cấy đoạn gen đặc hiệu trên vào bộ máy di truyền của những loài này.

Bên cạnh họ hàng nhà sứa, rất nhiều loài mực cũng có thể sản sinh ra chất phát quang sinh học, chủ yếu dùng để đánh lạc hướng kẻ đi săn. Dẫu vậy, cách thức mà loài mực sử dụng khả năng phát sáng của chúng cho mục đích này lại đa dạng hơn sứa rất nhiều. Cụ thể, ở một số loài mực, chất phát quang nằm trên da giúp cơ thể chúng phát sáng.

Trong khi đó, cũng có không ít loài lại sở hữu mực phát sáng hoặc chất nhầy huỳnh quang, có thể phun ra môi trường. Tuy nhiên, đặc biệt nhất có lẽ phải kể đến trường hợp của loài mực Bánh bao nhỏ xinh, trong bức ảnh trên. Theo đó, loài mực này sở hữu các khoang rỗng trên cơ thể, có chứa các vi khuẩn phát sáng. Vào ban đêm, khi mực Bánh bao rời khỏi lớp cát ngụy trang để đi kiếm ăn, khoang rỗng này sẽ mở ra, độ mở tỉ lệ thuận với cường độ ánh sáng mặt trăng chiếu xuống nước biển, giúp chúng tạo ra ánh sáng y hệt và trở thành lớp áo ngụy trang hoàn hảo.

Cá Cần câu là một loài sinh vật đặc dị của vùng biển sâu. Sống trong môi trường mà ánh sáng mặt trời không thể chạm tới, cá Cần câu đã có một sự tiến hóa tuyệt vời để trở thành kẻ săn mồi hàng đầu trong địa bàn của nó. Cụ thể, một mấu thịt ở đầu loài cá này đã biến đổi tạo thành kết cấu y hệt như cột đèn và có thể phát sáng. Thứ ánh sáng yếu này thu hút rất nhiều sinh vật nhỏ xung quanh bơi đến. Lúc này, cá Cần câu chỉ việc nằm yên chờ con mồi lại gần và xơi tái.

Đom đóm hẳn là loài sinh vật phát sáng dễ dàng bắt gặp nhất. Thậm chí, nó còn gắn liền với những kỷ niệm đẹp trong tuổi thơ của nhiều người. Theo các nhà khoa học, ánh sáng nhấp nháy phát ra ở phần đuôi của đom đóm trưởng thành, chính là “vũ điệu” mời gọi bạn tình của loài sinh vật này. Tuy nhiên, ở trong giai đoạn ấu trùng, khả năng phát sáng của đom đóm lại được cho là để cảnh báo và “dọa nạt” những kẻ săn mồi.

Theo thống kê, trên thế giới hiện có đến hơn 70 loài nấm phát sáng đã được ghi nhận, hầu hết tập trung ở khu vực nhiệt đới. Thông thường, chỉ vùng quả thể của nấm mới chứa chất phát quang sinh học. Tuy nhiên, một vài trường hợp hệ sợi nấm có thể phát sáng cũng đã được phát hiện.

Khả năng phát sáng ở nấm phục vụ cho nhiều mục đích khác nhau, trong đó phổ biến nhất là: xua đuổi kẻ thù và hấp dẫn các loài côn trùng, vốn giúp chúng phát tán bào tử. Một trong số những loài nấm phát sáng nổi tiếng nhất là Panellus stipticus. Được biêt, các cụm nấm này vào ban đêm có thể “thắp sáng” cả thân cây mục mà nó đang sinh sống.

Thảo Vy

Theo BS, NG